Władysław Bartniak

---

Życiorys

Władysław Bartniak przyszedł na świat w skromnej rodzinie robotniczej. Po zakończeniu podstawowej edukacji rozpoczął praktyki w zakładzie krawieckim, a następnie znalazł zatrudnienie w przędzalniach. To tam zetknął się z ideami ruchu socjalistycznego, co skłoniło go do przystąpienia do Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1905 roku aktywnie uczestniczył w „powstaniu łódzkim”, podczas którego odniósł poważne obrażenia w okolicach piersi. Po powrocie do zdrowia, postanowił działać pod pseudonimem „Gołąb”, angażując się w organizowanie kółek partyjnych i prowadząc agitację.

Jego efektywny wkład w działalność partyjną został dostrzegnięty przez Łódzki Okręgowy Komitet Robotniczy PPS, który zachęcił go do rezygnacji z innej pracy i poświęcenia się roli funkcjonariusza partyjnego. W połowie 1906 roku Bartniak został aresztowany i umieszczony w łódzkim więzieniu. Po dwóch dniach, stosując spryt i zmyliwszy funkcjonariuszy, udało mu się uciec. Na polecenie PPS przeniósł się do Krakowa, gdzie skończył edukację w szkole agitacyjno-organizacyjnej.

Po rozłamie w PPS w listopadzie 1906 roku wybrał Frakcję Rewolucyjną. W marcu 1907 roku, po ukończeniu szkoły, objął funkcję kierownika w Dąbrowie Górniczej, jednak według innych relacji, po raz drugi został aresztowany w Łodzi w lutym 1907. Uznany za zagrożenie, skazano go na zesłanie, ale udało mu się uciec i powrócić do Łodzi. Pełnił funkcję kierownika dzielnicy partyjnej Dąbrowa Górnicza od sierpnia do września 1908 roku, a pod koniec tego samego roku działał jako okręgowiec w regionie kielecko-radomskim oraz od stycznia 1909 roku w lubelskim.

Od 1909 roku Bartniak stał się członkiem Organizacji Bojowej PPS Frakcji Rewolucyjnej, gdzie ukończył kurs szkoleniowy w zakresie działalności zbrojnej, w tym specjalny kurs dla „bombistów” w Krakowie. Jego działalność przeniosła się na Lublin, a następnie do Łodzi, gdzie brał czynny udział w planowaniu atentatu na generał-gubernatora Kaznakowa. W Dąbrowie Górniczej, podczas prób aresztowania, zmuszony do obrony, zastrzelił czterech strażników. Z końcem 1909 roku osiedlił się w Krakowie.

W marcu 1910 roku Bartniak przybył do Grodziska Mazowieckiego z zamiarem dokonania zamachu na kapitana Iwana Aleksandrowa, znanego z brutalnych metod wobec aresztowanych. Po trzech miesiącach przygotowań, 17 czerwca 1910 roku, przystąpił do realizacji planu i przeprowadził zamach bombowy. Niestety, bomba nie zadziałała zgodnie z jego intencjami – zraniła Aleksandrowa, a także dwóch żandarmów. Sam Bartniak, ciężko ranny, nie miał możliwości ucieczki, w obliczu strażników rozpoczął strzelaninę. Żołnierze, którzy przybyli na miejsce, ostrzelali go, zadając mu śmiertelne rany – według niektórych relacji do 19, a według innych do 27 postrzałów.

Na końcu swojego oporu, Bartniak strzelił do siebie ostatnią kulą, jednak rana ta nie okazała się śmiertelna. Po brutalnym pobiciu został aresztowany, a jego dalszy los przypieczętowało umieszczenie w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Zmarł tam w wyniku gruźlicy 2 czerwca 1911 roku, pozostając anonimowy w oczach władz carskich.

Po jego śmierci, w nowej, Niepodległej Polsce, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

---

Oceń: Władysław Bartniak

---