Kapliczka św. Antoniego to jedna z dwóch barokowych kapliczek wykonanych z drewna, zlokalizowanych przy ul. Wycieczkowej 75 w Łodzi-Łagiewnikach. Jej znaczenie historyczne oraz architektoniczne jest szczególnie widoczne, albowiem razem z kapliczką św. Rocha i św. Sebastiana przetrwała do współczesnych czasów jako jeden z nielicznych przykładów zestawu kaplic franciszkańskich w regionie.
Warto podkreślić, że kompleks ten pierwotnie składał się z sześciu obiektów, a jedynie te dwie kapliczki ostały się do dnia dzisiejszego, co czyni je cennymi dla lokalnej kultury oraz historii.
Historia budowy
Wokół powstania kapliczki krąży wiele intrygujących legend, które różnią się detalami, lecz wszystkie z nich nawiązują do mistycznych objawień świętego Antoniego, jakie miały miejsce w latach 70. XVII wieku. W tym czasie posiadaczami Łagiewnik była rodzina Żeleskich. Święty, ukazujący się w tradycyjnym habicie franciszkańskim, zainspirował sprowadzenie braci zakonnych, którzy z czasem przynieśli również obraz św. Antoniego. Obraz ten szybko zdobył uznanie dzięki licznym łaskom, jakie miały mu towarzyszyć.
Na podstawie dekretu Kongregacji z dnia 22 lipca 1680 roku, Łagiewniki uzyskały status miejsca cudownego, a franciszkanie zostali uznani za pierwszych opiekunów tegoż sanktuarium. Z powodu rosnącej liczby pielgrzymów, w 1682 roku na miejscu wcześniejszej drewnianej kapliczki wzniesiony został nowy, przestronny drewniany kościół na planie krzyża, który charakteryzował się trzema wieżami, wraz z dużym klasztorem przeznaczonym dla dwunastu zakonników.
Uroczysta ceremonia przeniesienia obrazu św. Antoniego do nowo wybudowanego kościoła miała miejsce z udziałem biskupa kujawskiego oraz około 15 tysięcy wiernych. Warto zauważyć, że modrzewiowa kapliczka Żeleskiego z 1676 roku, będąca najstarszym zabytkiem w Łodzi i uznawana przez wielu za źródło cudowne, została przeniesiona do tzw. Pustelni, mieszczącej się przy obecnej ulicy Wycieczkowej 75.
W latach 1701-1723 drewniana świątynia ustąpiła miejsca nowemu, murowanemu kościołowi w stylu barokowym, któremu nadano wezwanie św. Antoniego. W niedalekiej okolicy kapliczki św. Antoniego, w lesie łagiewnickim, znajduje się druga – poświęcona św. Rocha i św. Sebastiana, która została zbudowana na początku XVIII wieku.
Czasy najnowsze
Kapliczki, które przetrwały II wojnę światową, to nie tylko św. Antoni, ale również św. Roch i św. Sebastian. Inne obiekty, takie jak kaplica cmentarna św. Walentego, Matki Bożej Anielskiej, największa kaplica Przemienienia Pańskiego oraz kapliczka-domek o. Rafała, nie miały tyle szczęścia i zostały zniszczone przez niemieckich okupantów w latach 1941–1943.
Ważne jest zaznaczenie, że ocalałe kapliczki były w dość złym stanie technicznym i wymagały pilnego remontu. W latach sześćdziesiątych XX wieku przeprowadzono gruntowną renowację, która obejmowała wykonanie nowej podmurówki, impregnację desek ścian, wymianę dachów oraz okien. W 1970 roku obie kapliczki, które cieszyły się dużym zainteresowaniem zarówno wśród lokalnych mieszkańców, jak i turystów, zostały wpisane do rejestru zabytków.
Początek XXI wieku okazał się czasem dynamicznych zmian, kiedy to oba obiekty przeszły kapitalny remont w latach 2003–2006. W ramach tych prac dokonano konserwacji i uzupełnienia szalunku zewnętrznego, remontu konstrukcji dachowych oraz odnowienia drzwi.
Remonty dostarczyły także kilku interesujących odkryć. Pod boazerią kapliczki św. Antoniego znaleziono szereg inskrypcji, których datowanie sięga XVIII wieku oraz późniejszych. Co ciekawe, w północnej ścianie kapliczki odkryto drugie drzwi, które swoją funkcją mogły ułatwiać pielgrzymom wejście i wyjście z kaplicy. Inna teoria sugeruje, że obecna kapliczka św. Antoniego mogła być również częściowo prezbiterium pierwszego, drewnianego kościoła w Łagiewnikach.
Linki i materiały źródłowe
W tej sekcji znajdują się materiały źródłowe, które stanowią cenne źródło informacji na temat kapliczki św. Antoniego oraz innych związanych z nią tematów w Łodzi.
- Sanktuarium św. Antoniego i losy kapliczek w Łodzi-Łagiewnikach (informacje ze strony głównej),
- Piotr Mielczarek OFMConv., Łagiewniki – kościół i klasztor Franciszkanów. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów, 1995, ISBN 83-86412-15-1,
- Historia kapliczek i sanktuarium św. Antoniego w Łodzi-Łagiewnikach (z oficjalnej strony franciszkanów – OFMConv.),
- Drewniane kapliczki w Łagiewnikach na stronie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami,
- p-d-e.
Miejsca kultu Łodzi są zróżnicowane i obejmują różne wyznania religijne, co odzwierciedla bogaty pejzaż duchowy tego miasta.
| Judaistyczne |
|
|---|---|
| Prawosławne |
|
| Protestanckie |
|
| Rzymskokatolickie |
|
| Starokatolickie |
|
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 13.05.2010 r.]
- Piotr Mielczarek OFMConv.: Łagiewniki. Kościół i klasztor franciszkanów. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów, 1995 r. ISBN 83-86412-15-1.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Centrum Mocni w Duchu | Mykwa w Łodzi | Mykwa w Łodzi (ul. Gdańska 43) | Kapliczka św. Rocha i św. Sebastiana w ŁodziOceń: Kapliczka św. Antoniego w Łodzi