Jakub Mącznik

---

Życiorys

Mącznik urodził się w Łodzi, gdzie spędził swoje dzieciństwo na Bałutach. Był jednym z siedmiorga dzieci aleksandrowskiego chasyda, który pracował jako lakiernik mebli. W swoich młodzieńczych latach uczęszczał do chederu, miejsca, gdzie rozwijał swoje pierwsze zainteresowania religijne i kulturalne. W trakcie I wojny światowej rodzina Mącznika przeniosła się do wsi Potok, w pobliżu Kielc, gdzie artysta po raz pierwszy zetknął się z teatrem i zaczął brać udział w lokalnych przedstawieniach.

W 1921 roku Mącznik wrócił do Łodzi. Rok później, w 1922, osiedlił się w Warszawie, gdzie podjął naukę w Akademii Sztuk Pięknych. Jego kariera artystyczna zaczęła się rozwijać, a w 1928 roku ponownie wrócił do Łodzi, gdzie zaczął tworzyć swoje pierwsze obrazy. W tym samym roku wziął ślub z Sonią, córką krawca. Małżeństwo zdecydowało się na zmianę miejsca zamieszkania na Paryż, gdzie zamieszkali w hotelu, a Sonia jako osoba pracująca w fabryce skórzanych płaszczy utrzymywała rodzinę, gdyż dzieła Mącznika nie przynosiły jeszcze zysków.

Jego twórczość zaczęła być doceniana i prace Mącznika po raz pierwszy wystawiono w Paryżu jesienią 1931 roku w galerii Jeune Europe, zorganizowanej przez Antonio Aniante. Kolejne wystawy jego dzieł miały miejsce w tej samej galerii od 15 października do 1 listopada 1932 roku. Wiadomo, że w latach 1932 lub 1937 jego prace były prezentowane w Federacji Towarzystw Żydowskich, a także wystawione w Galerie d’Art Jack w Nevers w październiku i listopadzie 1935 roku, obok znanych artystów takich jak Emmanuel Mané-Katz, Samson Flexor i Isaac Dobrinsky. W 1939 roku Mącznik brał również udział w wystawie w salonie w Tuileries.

W Paryżu Mącznik nawiązał znajomość z Herszem Fensterem, polskim Żydem, który także działał na polu dziennikarstwa. Wiosną 1937 roku zaproponował mu wspólne stworzenie publikacji na temat polskich synagog, co było wynikiem wzrastającego antysemityzmu, który wywoływał obawy dotyczące przyszłości tych miejsc. Fenster miał napisać tekst, a Mącznik planował ilustrować dzieło. W początkowej fazie ich projektu artysta udał się do Pragi, aby namalować Synagogę Staronową, a później mężczyźni podróżowali po Polsce, odwiedzając m.in. Tarnów, Przeworsk, Rzeszów, Sandomierz, Baranów, Kurów, Zawichost oraz Łódź. Wszędzie zachęcali do ratowania żydowskiego dziedzictwa oraz jego upamiętnienia.

Mącznik zdołał przywieźć do Paryża jedynie dziesięć obrazów, chociaż miał zamiar namalować przynajmniej czterdzieści. Niestety, notatki Fenstera nie przetrwały, ale istnieją dwa folie z fotograficznymi materiałami, które dokumentują pracę artysty. W okresie II wojny światowej Mącznik zaangażował się w działalność francuskiego ruchu oporu. Niestety, został aresztowany wraz z żoną 1 października 1943 roku.

Pięć dni później, 5 października, oboje zostali wywiezieni do obozu w Drancy, a 28 października deportowani do Auschwitz. W styczniu 1945 roku Mącznik trafił do Mathausen, do podobozu w Ebensee, gdzie dotarł 29 stycznia. Gdy oboz został wyzwolony przez aliantów 6 maja 1945 roku, Mącznik niestety zmarł 10 maja w Ebensee. Większość jego dzieł została uznana za zniszczoną przez nazistów, a te, które przetrwały, są przechowywane w prywatnych kolekcjach oraz w Musée d’Art et d’Histoire du Judaïsme w Paryżu.

---

Oceń: Jakub Mącznik

---