Jerzy Grzegorzewski

---

Życiorys

Jerzy Grzegorzewski to postać, która w znaczący sposób wpłynęła na polski teatr. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, gdzie uzyskał dyplom w 1968 roku, choć wcześniej brał udział w zajęciach na PWSSP w Łodzi, nie kończąc studiów. Jego debiut reżyserski miał miejsce w 1966 roku. Po ukończeniu studiów rozpoczął współpracę z Teatrem im. Stefana Jaracza Olsztyn-Elbląg.

W latach 1970–1976 pełnił funkcję etatowego reżysera w Teatrze im. Stefana Jaracza Łodzi, a następnie, w latach 1976–1982, związał się z Starym Teatrem w Krakowie.

Od 1978 do 1981 był dyrektorem artystycznym Teatru Polskiego we Wrocławiu. Następnie, w latach 1982–1997, zarządzał Centrum Sztuki Studio im. S.I. Witkiewicza w Warszawie, gdzie w latach 1990–1997 był również dyrektorem naczelnym (krótkotrwałemu kierownictwu towarzyszył Waldemar Dąbrowski). Od 1997 do 2003 roku pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Narodowego, będąc pierwszym dyrektorem po odbudowie, która miała miejsce po tragicznym pożarze w 1985 roku.

W twórczości Grzegorzewskiego wyróżniało się unikalne podejście do scenografii; tworzył ją z codziennych przedmiotów, takich jak skrzydła samolotów czy części instrumentów muzycznych. Jego inscenizacje często łamały konwencje, przenosząc akcję do szatni czy foyer. Łączył tradycję z awangardą, co sprawiło, że jego sztuki były nie tylko estetyczne, ale także pełne treści i nowatorstwa.

Grzegorzewski był laureatem licznych nagród, m.in. dwukrotnie otrzymał nagrodę im. Konrada Swinarskiego – za inscenizację „Śmierci Iwana Iljicza” w 1991 roku oraz „Morze i zwierciadło” w 2003 roku, które były wystawiane w Warszawie i Krakowie.

Widzowie mogli go również zobaczyć w roli Jana Matejki w pierwszym odcinku serialu „Z biegiem lat, z biegiem dni…”. Grzegorzewski został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także uhonorowano go tytułem doktora honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi.

Po jego śmierci spoczął na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A30-tuje-17). Piotr Gruszczyński w „Tygodniku Powszechnym” napisał o nim: „To była wyspa w archipelagu polskiego teatru zupełnie odrębna, oblana wielkim morzem… Wyspy już nie ma. Odys powrócił do Itaki jedyną możliwą drogą, przez śmierć. Bardzo ubyło teatru w Polsce.”

Ważniejsze realizacje

Jerzy Grzegorzewski, znany z wyjątkowych inscenizacji, zrealizował wiele kluczowych dzieł w świecie teatru. Jego prace charakteryzują się nie tylko głęboką interpretacją tekstów, ale również niezwykłym podejściem do reżyserii i scenografii. Oto niektóre z jego najbardziej znaczących realizacji:

• Tak zwana ludzkość w obłędzie na podstawie Witkacego,
• Król umiera Eugène Ionesco,
• Sen nocy letniej Szekspira,
• Śmierć w starych dekoracjach Różewicza,
• Ameryka według Kafki,
• Szewcy Witkacego,
• Powolne ciemnienie malowideł według Lowry’ego,
• La Bohème według Wesela i Wyzwolenia Wyspiańskiego,
• Wesele i Noc listopadowa Wyspiańskiego,
• Nie-Boska komedia Krasińskiego,
• Operetka i Ślub Gombrowicza,
• Nowe Bloomusalem według Joyce’a,
• Morze i zwierciadło według W.H. Audena,
• Hamlet Stanisława Wyspiańskiego,
• Duszyczka według Tadeusza Różewicza,
• On. Drugi powrót Odysa według Wyspiańskiego i Antoniny Grzegorzewskiej (ostatni spektakl Grzegorzewskiego).

Nagrody

W 2002 roku, Jerzy Grzegorzewski otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego, którą przyznano mu za wybitne osiągnięcia w reżyserii spektaklu „Morze i zwierciadło” autorstwa Wystana H. Audena. Spektakl ten miał miejsce w Teatrze Narodowym w Warszawie.

---

Oceń: Jerzy Grzegorzewski

---