Tadeusz Sarnecki

---

Życiorys

Młodość i okres przedwojenny

Tadeusz Sarnecki przyszedł na świat 9 maja 1911 roku w Łodzi, przy ulicy Wólczańskiej. Jego ojciec zajmował się stolarstwem, natomiast matka była szwaczką zatrudnioną w fabryce należącej do Juliusza Kunitzera na Widzewie. Szkoła powszechna, którą ukończył, otworzyła mu drzwi do dalszej edukacji, a maturę zdobył w 1930 roku w Miejskim Gimnazjum Męskim im. J. Piłsudskiego w Łodzi.

Podjął studia z zakresu polonistyki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1935 roku ukończył je z tytułem magistra filozofii w filologii polskiej. Już na czwartym roku edukacji zyskał status asystenta. Po zakończeniu studiów postanowił pozostać na uczelni, lecz wkrótce zrezygnował z pracy w geście protestu przeciwko przywłaszczeniu własnej pracy naukowej przez innego wykładowcę.

W ciągu kolejnych lat pracował jako nauczyciel w Gimnazjum im. Lelewela w Warszawie, a następnie w Gimnazjum Kupieckim w Chełmie oraz Zamościu. W 1937 roku opuścił Zamość w związku z nieprzyjazną atmosferą w szkole, gdzie zarzucono mu propagowanie lewicowych poglądów. Po powrocie do Łodzi, w 1938 roku, wraz z Grzegorzem Timofiejewem, zainicjował wydawanie miesięcznika „Wymiary”. Jego graficzna koncepcja była dziełem Władysława Strzemińskiego. Miesięcznik ten stanowił platformę do promowania kultury w Łodzi, a w swoim pierwszym numerze zawierał artykuł „Walka o kulturę Łodzi”. W „Wymiarach” publikował swoje wiersze oraz prace wielu znanych autorów, takich jak Eugeniusz Ajnenkiel, Mieczysław Jastrun, Kazimierz Sowiński, Czesław Garda, Stefania Skwarczyńska i Anna Rynkowska, jak również autorzy z Warszawy, w tym Julian Tuwim i Stanisław Ryszard Dobrowolski.

Niestety, ostatni numer ukazał się w lipcu 1939 roku, a planowane wydanie wrześniowe nie mogło ujrzeć światła dziennego z powodu wybuchu II wojny światowej.

Czas wojny

W chwili wybuchu wojny Tadeusz zawarł związek małżeński, jednak nie przetrwał on czasów konfliktu. Jako patriota, dołączył do obrońców Warszawy i odniósł lekkie obrażenia. Po powrocie do Łodzi zaangażował się w działalność konspiracyjną, redagując tajne pisma, takie jak „Kronika”, „Kronika Polski” oraz „Biuletyn Kujawski”. Niemcy w końcu zdołali odnaleźć jego trop, a Sarnecki został zaocznie skazany na karę śmierci. Uciekł do Warszawy, gdzie kontynuował swoje działania w konspiracji, wydając nielegalne pisma, które nawet w czasie powstania warszawskiego były w obiegu. Współpracował ze Stronnictwem Polskich Demokratów, publikując konspiracyjny „Dziennik Polski”, a później „Dzień”. Działał na rzecz ratowania polskich Żydów, będąc aktywnym członkiem terenowego referatu „Żegoty”. Sytuacja wojennej rzeczywistości była niezwykle trudna, a po klęsce powstania został wywieziony ostatnim transportem do obozu pracy w Appeldornie, z którego w marcu 1945 roku udało mu się uciec i znaleźć w Holandii, a następnie w Belgii, gdzie w Brukseli redagował wznowioną „Kronikę Polski”.

Okres powojenny

Po wojnie Sarnecki powrócił do Polski i, pomimo namawiania do emigracji, nie opuścił kraju, pozostając wiernym zasadzie: „Polskę można budować tylko w Polsce”. Życie po wojnie nie było łatwe, długo zmagał się z poszukiwaniem pracy, co nie przynosiło rezultatów aż do końca lat 60. XX wieku. Dopiero w 1969 roku znalazł zatrudnienie jako starszy radca w Centralnej Poradni Amatorskiego Ruchu Artystycznego, a rok później podjął pracę na takim samym stanowisku w Ministerstwie Kultury i Sztuki, gdzie pozostawał do momentu przejścia na emeryturę w 1976 roku.

Wreszcie wolny od codziennych dojazdów do Warszawy, zajął się ułożeniem swojej imponującej kolekcji liczącej ponad 10 tysięcy barwnych slajdów, które dokumentowały sztukę oraz architekturę polską i światową. Pracował nad obszernym traktatem, zatytułowanym O sztuce inaczej, w którym pragnął ukazać swoje zrozumienie sztuki na przestrzeni wieków, ale niestety nie zdążył go dokończyć ani wydać. Również inna książka, nad którą spędził wiele lat, pod tytułem Życie, kultura, wychowanie, pozostała w fazie roboczej.

Tadeusz Sarnecki zmarł 19 marca 1981 roku. Zaledwie w podróży pociągiem miał wylew, który doprowadził do częściowego paraliżu. Nikt nie zauważył jego sytuacji, a pociąg odstawiono na bocznicę, gdzie znaleziono go dopiero po 17 godzinach. Został pochowany na cmentarzu w Otwocku.

Szkic biograficzny: Tadeusz Gicger, Opowieści o dawnych poetach Łodzi. Łódź 1995, s. 121

---

Oceń: Tadeusz Sarnecki

---