Eugeniusz Ajnenkiel

Polityka i administracja

Eugeniusz Ajnenkiel, znany również pod pseudonimami Ela, Lemiesz oraz Eug. Wnuk, to postać, która na trwałe wpisała się w historię Łodzi oraz Polski. Urodził się 1 kwietnia 1900 roku w Łodzi, gdzie także spędził ostatnie lata swojego życia, kończąc je 7 stycznia 1981 roku.

Był nie tylko historykiem, ale również aktywnym działaczem partyjnym i samorządowym. Jego zaangażowanie w życie polityczne zaowocowało zasiadaniem w Krajowej Radzie Narodowej, a także w dwóch kadencjach Sejmu PRL – II i III.

W okresie od marca 1945 do lutego 1948 roku pełnił funkcję wiceprezydenta Łodzi, co świadczy o jego znaczącej roli w odbudowie miasta po wojnie. Jako popularyzator dziejów Łodzi oraz dokumentalista, poświęcił wiele uwagi badaniom i dokumentowaniu lokalnej historii, co przyczyniło się do lepszego zrozumienia bogatego dziedzictwa tego regionu.

Życiorys

Urodził się jako syn Stanisława, który był szewcem oraz uczestnikiem rewolucji lat 1905–1907. Jego starszy brat, Alfred, również zaangażował się w aktywności polityczne jako działacz Polskiej Partii Socjalistycznej.

W 1911 roku ukończył czteroklasową szkołę Polskiej Macierzy Szkolnej. Następnie rozpoczął pracę jako pomocnik murarski, jednocześnie samodzielnie doskonaląc swoje umiejętności. Uczęszczał na wykłady Uniwersytetu Ludowego im. Tadeusza Kościuszki oraz brał udział w kursach organizowanych przez Towarzystwo Oświatowe „Naprzód”. W 1914 roku, mimo chęci, nie mógł wstąpić do Legionów Polskich z powodu swojego wieku. W związku z tym zajął się działalnością w Polskiej Partii Socjalistycznej, do której wprowadził go brat w listopadzie 1915 roku. Jego działania obejmowały kolportaż druków oraz przynależność do Polskiej Organizacji Wojskowej. Był także korespondentem warszawskiego tygodnika PPS „Jedność Robotnicza” i organizował Związek Pracowników Fryzjerskich.

W listopadzie 1918 roku uczestniczył w akcji rozbrajania niemieckich wojsk w Łodzi. W tym samym roku został delegatem na XV Zjazd PPS w Warszawie, a później zasiadał na kolejnych kongresach. Działał również w Łódzkim Okręgowym Komitecie Robotniczym w latach 1917 oraz 1923–1931, zajmując m.in. stanowisko sekretarza. W swojej pracy redakcyjnej kierował organem Łódzkiego Okręgowego Komitetu Robotniczego „Łodzianin” oraz jego lokalną wersją „Sztandar Pracy”. Również angażował się w pomoc w różnych organizacjach takich jak rada Kasy Chorych, Związek Pracowników Komunalnych, Okręgowa Komisja Związków Zawodowych w Łodzi, a także gromadził doświadczenie w spółdzielczości, gdzie pełnił funkcje wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Lokator” oraz wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej Banku „Społem” w Łodzi.

W zakresie kariery zawodowej rozpoczął jako urzędnik skarbowy po ukończeniu kursu Polskiej Straży Skarbowej w 1919 roku. Od czerwca 1923 pracował w Zarządzie Miejskim w Łodzi, gdzie pełnił różne funkcje, w tym sekretarza Prezydium Magistratu oraz redaktora „Dziennika Zarządu m. Łodzi”. Od listopada 1938 roku sprawował rolę kustosza w Muzeum Walk Niepodległościowych imienia Józefa Piłsudskiego.

We wrześniu 1939 roku każdy dzień w Łodzi przynosił nowe wyzwania; po opuszczeniu miasta 6 września, powrócił po miesiącu i zaangażował się w ruch oporu. W grudniu 1939 roku został aresztowany, a w styczniu 1940 roku deportowany do Krakowa, gdzie przeżył okres okupacji niemieckiej, pracując w Krakowskiej Miejskiej Kolei Elektrycznej oraz powracając do działalności w Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność, Równość, Niepodległość. Po wojnie, w lutym 1945 roku, został kierownikiem Wydziału Propagandy Wojewódzkiego Komitetu PPS w Łodzi, a miesiąc później objął stanowisko wiceprezydenta tego miasta. Znajdował się również w składzie Rady Naczelnej PPS po wyborach na XXVI i XXVIII Kongres partii w 1945 oraz 1947 roku.

W dniu 3 maja 1945 roku zdobył mandat poselski w Krajowej Radzie Narodowej, gdzie działał w Komisji Organizacyjno-Samorządowej oraz Komisji Wyznaniowej i Narodowościowej. Dwa lata później, w 1947 roku, uzyskał mandat posła na Sejm Ustawodawczy jako członek Bloku Demokratycznego, a swoją pracę rozwijał w Komisji Odbudowy oraz Komisji Skarbowo-Budżetowej.

W styczniu 1948 roku na konferencji sprawozdawczo-wyborczej PPS wyraził zastrzeżenia związane z warunkami połączenia szczególnie z Polską Partią Robotniczą. W rezultacie, jego koledzy partyjni uznali go za przeciwnika tego zjednoczenia. Napięta atmosfera oskarżeń doprowadziła do rezygnacji z Rady Naczelnej PPS oraz ze stanowiska wiceprezydenta Łodzi, co kulminowało wydaleniem go z partii w październiku 1948 roku. Mimo to pozostał posłem, choć jego aktywność parlamentarna znacząco osłabła.

W obliczu zmieniającej się rzeczywistości, skoncentrował się na działalności spółdzielczej oraz społecznej. Przyczynił się do odbudowy spółdzielni „Lokator”, pełniąc później funkcję przewodniczącego jej Rady Nadzorczej. Działał także w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego jako dyrektor Biura Dokumentacji Technicznej Remontów Budowlanych Przemysłu Lekkiego, wicedyrektor łódzkiej Izby Rzemieślniczej oraz inspektor techniczny w Przedsiębiorstwie Montażu Urządzeń Kopalń Rud w Łodzi.

W 1956 roku przystąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a niebawem został członkiem Komitetu Łódzkiego. Funkcję wiceprezydenta Łodzi ponownie pełnił od grudnia 1956 do listopada 1957 roku. W latach 1957–1965 został wybrany na posła na Sejm PRL, włączając się w prace Komisji Kultury i Sztuki oraz Komisji Planu Gospodarczego, gdzie był zastępcą przewodniczącego. Na poziomie lokalnym, był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Łodzi przez cztery kadencje oraz przewodniczącym kilku komisji.

Od czerwca 1965 roku przeszedł na rentę dla zasłużonych. Zaangażował się w Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, współzałożywszy organizację w 1957 roku oraz przewodnicząc zarządowi w latach 1959-1967. Pracował w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, gdzie był przewodniczącym Oddziału Łódzkiego oraz członkiem Zarządu Głównego.

Ajnenkiel był uznawanym specjalistą w zakresie historii ruchu robotniczego. Z ramienia Komitetu Łódzkiego PZPR, organizował Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego w Łodzi (1958–1960), skąd później przewodniczył Radzie Naukowej. Zasiadał także w Radzie Naukowej Zakładu Historii Partii przy Komitecie Centralnym PZPR (1957–1963) oraz w Muzeum Włókiennictwa w Łodzi w latach 1959–1965. Na mocy członkostwa w Komisji Historii Ruchu Zawodowego, również udzielał wsparcia środowisku zawodowemu.

Jego prace naukowe obejmowały około 250 publikacji dotyczących historii socjalizmu oraz kultury robotniczej. Wśród nich można wymienić m.in. „Bojowcy PPS. Brawurowi. Bohaterscy. Niezłomni.” (1929), „Śpiewnik robotniczy PPS” (1945), a także „Czerwoną lutnię. Pieśni robotnicze” (1964). Był także autorem haseł w Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego i od 1931 roku należał do Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego.

W 1964 roku otrzymał Nagrodę Miasta Łodzi „w dziedzinie upowszechnienia kultury”. Jego osiągnięcia zostały uhonorowane licznymi odznaczeniami, takimi jak Medal Niepodległości (1935), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1957), Złoty Krzyż Zasługi (1946), Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955) oraz Order Sztandaru Pracy I klasy (1980).

Pochowany jest na cmentarzu Doły w Łodzi.

Przypisy

  1. Wyszukiwarka grobów w Łodzi.
  2. Laureaci Nagród Miasta Łodzi – 1964 r.
  3. M.P. z 1956 r. nr 3, poz. 27.
  4. M.P. z 1946 r. nr 25, poz. 41.
  5. Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A–D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1978 r., s. 5.

Oceń: Eugeniusz Ajnenkiel

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:24