Maria Wedmanowa, znana również jako Maria Wedman, z domu Bartosz, była znaczącą postacią w historii Polski. Urodziła się 24 sierpnia 1903 roku w Łodzi, a swoje życie zakończyła 28 kwietnia 1943 roku w tym samym mieście.
Wedmanowa, która zyskała popularność pod pseudonimem „Wera”, dała się poznać jako zasłużona włókniarka oraz aktywna działaczka komunistyczna. Jej zaangażowanie w kwestie społeczne i polityczne odzwierciedlało nie tylko jej osobiste przekonania, ale także realia epoki, w której żyła. Warto zaznaczyć, że jej działalność miała wpływ na lokalne środowisko, w którym funkcjonowała, oraz na szerszy kontekst polityczny w Polsce. Wzór, jaki stanowiła dla wielu ludzi, pokazuje, jak istotna była rola kobiet w ruchach społecznych XX wieku.
Życiorys
Maria Wedmanowa, pochodząca z łódzkiej rodziny robotniczej, doświadczyła wielu trudności w swoim życiu. Osierocona w młodym wieku, musiała od dwunastego roku życia podjąć pracę w przemysłowych fabrykach, m.in. w zakładzie Geyera. W bardzo wczesnym okresie swojego życia zetknęła się z Komunistyczną Partią Polski (KPP), gdzie zaangażowała się w kolportaż prasy o treści komunistycznej i przechowywała zakazane materiały w swoim domu.
W roku 1928 Maria zawarła związek małżeński z Adamem Wedmanem, który również był aktywnym działaczem KPP. W Łodzi kierowała lokalną organizacją partyjną KPP na obszarze Chojny, co świadczy o jej zaangażowaniu w sprawy polityczne i społeczne regionu.
W trakcie II wojny światowej, w czasie niemieckiej okupacji, Wedmanowa kontynuowała swoją aktywność w tajnych strukturach odradzającego się ruchu komunistycznego w Łodzi. Wspólnie z mężem uczestniczyła w spontanicznych akcjach sabotażowych, a od 1941 roku zostali włączeni w działalność lewicowej organizacji podziemnej, Front Walki o Naszą i Waszą Wolność, w której Maria odgrywała znaczącą rolę jako członek kierownictwa.
Po utworzeniu Polskiej Partii Robotniczej (PPR) oraz integracji Frontu Walki, Maria objęła stanowisko I sekretarza komitetu dzielnicowego Łódź Górna-Prawa. Jej mieszkanie stało się bazą dla wielu kluczowych spotkań i narad kierownictwa łódzkiej PPR. Tam również przechowywano broń, znajdował się punkt kontaktowy dla kolporterów wydawnictw lewicowych oraz skład medykamentów dla partyzantów. W obszarze tej działalności współpracowała z innymi działaczami, m.in. z Mieczysławem Moczarem, Ignacym Loga-Sowińskim, Adelą Jaranowską-Medyńską i Stefanem Przybyszewskim.
Niestety, 18 kwietnia 1943 roku, Wedmanowie zostali aresztowani. Maria, aby chronić swoich towarzyszy przed denuncjacją, po dziesięciu dniach brutalnego śledztwa, podjęła dramatyczną decyzję o samobójstwie w celi więzienia kobiecego przy ul. Gdańskiej 13 (Frauengefängnis, Danziger Strasse 13). Po jej śmierci ciało Marii zostało pochowane na cmentarzu, który był wówczas jedynym dostępnym miejscem pochówku dla Polaków w Łodzi, na cmentarzu św. Wojciecha w Chojnach.
Po zakończeniu wojny, jej ciało zostało ekshumowane i przeniesione na Stary Cmentarz przy ul. Ogrodowej, do specjalnej kwatery dla działaczy PPR. Maria Wedmanowa jest także patronką ulicy w przemysłowej części łódzkiej dzielnicy Górna, co stanowi trwałe przypomnienie jej wkładu w historię i walkę o ideały, którym była wierna.
Przypisy
- ul. Wedmanowej Marii [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 06.03.2023 r.]
- Stefan Henel: Godziny zwierzeń. Iskry, 1983 r. ISBN 83-207-0500-2.
- Mieczysław Moczar: Barwy Walki.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Ludwik Kuk | Piotr Radowski | Cezary Grabarczyk | Alfred Siebeneichen | Stanisława Sowińska | Henryk Żakowiecki | Marian Minor | Karol Majkowski | Marek Czekalski | Henryk Rafalski | Jolanta Lange | Teofil Hazelmajer | Dorota Dancewicz | Edward Kaźmierczak | Mieczysław Syska | Lucjan Lik | Zofia Grzesik | Bronisław Krauze | Jerzy Hardie-Douglas | Eugeniusz AjnenkielOceń: Maria Wedmanowa