Mieczysław Moczar

Polityka i administracja

Mieczysław Moczar, znany również jako Mikołaj Demko, pod pseudonimami takimi jak Mietek, Moczar, Woron, Kruk, Ryszard oraz Bolek, urodził się 23 lub 25 grudnia 1913 roku w Łodzi, a zmarł 1 listopada 1986 roku w Warszawie. Był to wybitny polski polityk w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL), który odznaczał się znaczącą karierą wojskową oraz polityczną.

Moczar pełnił funkcję generała dywizji w Korpusie Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz zasiadał na stanowisku ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych i ministra spraw wewnętrznych. De facto, przez wiele lat był prezesem Najwyższej Izby Kontroli, co podkreśla jego wpływ na administrację państwową. Był członkiem kilku kluczowych partii politycznych, takich jak Komunistyczna Partia Polski (KPP), Polska Partia Robotnicza (PPR) oraz Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR).

W swojej karierze publicznej, Moczar pełnił również funkcję wojewody olsztyńskiego w latach 1948-1950 oraz kierował prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie (1950-1952), Białymstoku (1952-1954) i Warszawie (1954-1956). Działał jako poseł na Sejm PRL w niezliczonych kadencjach, od II do VII.

Nie można również pominąć jego działalności wywiadowczej – był agentem Razwiedupru/GRU, a ponadto zasiadał w Biurze Politycznym KC PZPR w latach 1970-1971 oraz 1980-1981. W latach 1981-1983 pełnił rolę wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, co dodatkowo podkreśla jego polityczne zaangażowanie. Moczar jest znany jako budowniczy Polski Ludowej, a jego biografia jest wszechstronnie związana z burzliwą historią tego okresu.

Życiorys

Mieczysław Moczar urodził się w rodzinie chłopskiej, jego ojcem był Tichon Demko (lub Diomko), Białorusin z wsi Szostakowo, wyznania prawosławnego, a matką Bronisława Wierzbicka, katoliczka, córka łódzkiego włościanina. W Sprawozdaniu wojewody łódzkiego z 1938 roku, występuje jako Mikołaj Diomko, syn Tichona i Bronisławy, ur. 10 grudnia 1913 w Łodzi, żonaty, pracujący jako robotnik. Jego edukacja ograniczała się do ukończenia szkoły podstawowej oraz 3-letnich kursów zawodowych z zakresu ślusarstwa.

W latach 30. XX wieku pracował jako robotnik w fabryce włókienniczej, w tym czasie zaangażował się w ruch komunistyczny, zostając członkiem Komunistycznej Partii Polski w 1937 roku. W latach 1938-1939 był przetrzymywany w więzieniu, gdzie znalazł się po aresztowaniu 25 maja 1938 podczas konspiracyjnego spotkania Komitetu Dzielnicowego „Górna”. Po otwarciu więzień we wrześniu 1939 roku, w wyniku chaosu związanego z inwazją Niemiec, zdążył wziąć udział w obronie Warszawy.

Po inwazji ZSRR na Polskę przebywał na terenach okupacji sowieckiej w Białymstoku, gdzie działał dla wywiadu ZSRR. Po przeszkoleniu w Smoleńsku oraz Gorkim, powrócił do Łodzi, gdzie w 1941 roku zaczął współtworzyć konspiracyjną organizację Front Walki o Naszą i Waszą Wolność, a następnie został dowódcą Obwodu Łódzkiego Gwardii Ludowej i Okręgu Lubelskiego Gwardii Ludowej.

W czerwcu 1944 roku przeszedł do dowodzenia okręgiem kieleckim. Miał konflikt z bezpośrednio podporządkowanym Moskwie Leonem Kasmanem, co wskazuje na napięcie między lokalnym a centralnym kierownictwem. Moczar próbował rozwiązać konflikt, proponując Władysławowi Gomułce siłowe działania, ale napotkał opór ze strony centralnej władzy.

Po 1945 roku uczestniczył w strukturach PPR, zajmując m.in. pozycję szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi, zamieszkując przy ul. G. Narutowicza 94. Jego działalność była w dużej mierze kontrowersyjna, ponieważ w lutym 1946 roku został skazany na wyrok śmierci przez organizację Konspiracyjne Wojsko Polskie za rzekome zdrady.

Pomimo tego, że w 1948 roku zmuszono go do złożenia „samokrytyki”, pozostał w strukturach partyjnych jako zastępca członka Komitetu Centralnego nowo powstałej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zarzuty Bolesława Bieruta dotyczące jego działalności frakcyjnej miały wpływ na dalszy rozwój jego kariery, która nie ustawała w następnych latach.

„Związek Radziecki nie jest tylko naszym sojusznikiem, to jest powiedzenie dla narodu. Dla nas, dla partyjniaków Związek Radziecki jest naszą Ojczyzną, a granice nasze nie jestem w stanie dziś określić, dziś są za Berlinem, a jutro na Gibraltarze.”

Od 1956 roku do 1981 roku był członkiem KC PZPR oraz przez długi czas posłem na Sejm PRL. Jako minister spraw wewnętrznych stał się jedną z kluczowych postaci w strukturach PZPR, a jego pozycja była silna, szczególnie w kontekście wewnętrznych rywalizacji partyjnych przeciwko „liberałom”. Moczar przewodził tzw. „frakcji partyzanckiej”, która wyrażała silne antysemickie stanowisko oraz niechęć do liberalizacji systemu.

Nie umknęło to uwadze również władz KPZR, które postrzegały Moczara jako polskiego nacjonalistę, działającego na szkodę stabilizacji władzy w Polsce. Po odsunięciu Władysława Gomułki, jego wpływy w partii zaczęły słabnąć. W grudniu 1970 roku władze rządowe zaczęły ustawiać Gierka w roli zbawcy, co zaważyło na dalszym losie Moczara.

W końcu swoją działalność w strukturach partyjnych zakończył na stanowisku prezesa Najwyższej Izby Kontroli, gdzie w czasie PRL brał udział w licznych działaniach związanych z weryfikacją oraz kontrolą budżetu.

Po zakończeniu kariery politycznej, Mieczysław Moczar został autorem licznych publikacji, w tym najważniejszej – książki „Barwy walki”, której autorem rzeczywistym miał być często Wojciech Żukrowski. Niezaprzeczalnie, jego polityczna historia i wpływy w PRL wywarły istotny wpływ na wiele aspektów życia politycznego w Polsce aż do jego śmierci.

Pochowany został na polu bitwy partyzanckiej, gdzie dowodził oddziałem AL. Uroczystości pogrzebowe miały miejsce na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, z udziałem licznych dignitarzy państwowych.

Życie prywatne

Mieczysław Moczar w swoim życiu osobistym miał bogate doświadczenia, które kształtowały jego osobowość. Związał się z lekarką Ireną Orlikowską, z którą stworzył drugie małżeństwo. Para doczekała się dzieci – syna Piotra, urodzonego w 1950 roku, oraz córki Leny, która przyszła na świat w 1951 roku.

Przed tym związkiem, Moczar był też żonaty z Alfredą Moczar-Demko, z domu Kosińską, która żyła w latach 1930-2013.

Ordery i odznaczenia (lista niepełna)

Mieczysław Moczar, wybitny przedstawiciel polskiej polityki i historii, był odznaczany licznymi medalami i wyróżnieniami, które świadczą o jego zasługach i znaczeniu w różnych okresach dziejowych. Poniżej przedstawiamy niepełną listę odznaczeń, jakie otrzymał w trakcie swojej kariery:

  • Order Budowniczych Polski Ludowej (1964),
  • Order Sztandaru Pracy II klasy (1954),
  • Order Krzyża Grunwaldu II klasy (1945),
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1947),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 października 1945),
  • Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari (1945),
  • Krzyż Walecznych (1946),
  • Krzyż Partyzancki (1946),
  • Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946),
  • Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
  • Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”,
  • Medal 30-lecia Polski Ludowej,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej,
  • Medal im. Ludwika Waryńskiego (pośmiertnie),
  • Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966),
  • Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD”,
  • Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1960),
  • Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1964),
  • Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1965),
  • Złota odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1962),
  • Odznaka „Za zasługi dla Kielecczyzny” (1964),
  • Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego” (1970),
  • Order Czerwonego Sztandaru (ZSRR),
  • Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (1969, ZSRR),
  • Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR),
  • Odznaka „25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1970, ZSRR),
  • Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR),
  • Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR),
  • Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971),
  • Medal „40. rocznica Wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką” (Czechosłowacja).

Awanse

Mieczysław Moczar, znany ze swojej kariery wojskowej, przeszedł przez różne etapy awansów, które świadczą o jego zaangażowaniu i osiągnięciach w służbie.

  • porucznik – lipiec 1943,
  • major – wrzesień 1943 (z pominięciem stopnia kapitana),
  • podpułkownik – 1 kwietnia 1944,
  • pułkownik – październik 1944,
  • generał brygady – 22 lipca 1947,
  • generał dywizji – 1963.

Oceń: Mieczysław Moczar

★★★★★
Średnia ocena:4.77 Liczba ocen:25