Bronisław Krauze

---

Życiorys

Bronisław Krauze przyszedł na świat 18 maja 1897 roku w Łodzi, w rodzinie żydowskiej, syna Abrama i Balbiny Breslauerów. W 1915 roku ukończył edukację w szkole średniej w Łodzi, a w 1916 roku podjął decyzję o przeniesieniu się do Warszawy. Tam zarabiał na życie udzielając korepetycji z różnych przedmiotów nauczania, a już w roku 1917 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, które z powodu wydarzeń politycznych przerwał na koniec 1918 roku.

Po ukończeniu studiów Krauze przeniósł się do Włocławka, gdzie w lutym 1919 roku związał się z Komunistyczną Partią Robotniczą Polski (KPRP), która w 1925 roku przekształciła się w Komunistyczną Partię Polski (KPP). W marcu 1919 roku został powołany do służby wojskowej jako podchorąży medyk, a jego wojskowy angaż trwał do 1921 roku.

W 1924 roku był delegowany przez partię do Wolnego Miasta Gdańska, gdzie wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec. Następnie, w 1926 roku, przeprowadził się do Berlina, gdzie zajmował się pracą w Przedstawicielstwie Handlowym Związku Sowieckiego jako starszy korespondent. W tym czasie aktywnie współpracował z KC KPP, a także angażował się w Międzynarodową Organizację Pomocy Rewolucjonistom oraz Ligi Antyimperialistycznej, dostarczając materiały oraz pisząc artykuły.

Od 1929 roku Krauze osiedlił się w ZSRR, gdzie do 1931 roku pracował w Biurze Wykonawczym Czerwonej Międzynarodówki Związków Zawodowych (Profintern), pełniąc funkcję zastępcy kierownika oddziału prasowego, a później kierownika sektora prasy i informacji. W latach 1931-1934 studiował w Instytucie Czerwonej Profesury w Moskwie, gdzie rozpoczął pracę jako wykładowca historii, a na późniejszym etapie objął stanowisko kierownika katedry historii ruchu robotniczego i związkowego w Wyższej Szkole Ruchu Związkowego.

W 1934 roku kierował Katedrą Historii Powszechnej w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej, a od 1935 roku był docentem. W 1937 roku został jednak zwolniony z pracy i wykluczony z WKP(b). W okresie od marca 1937 do 1939 roku żył w trudnych warunkach, utrzymując się z pisania artykułów i recenzji literackich.

W czasie II wojny światowej, pomiędzy 1939 a 1945 rokiem, Krauze pełnił funkcję starszego redaktora w Moskwie, w redakcji polskiego wydawnictwa Literatury w Językach Obcych. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej został przywrócony do praw członka partii oraz przyjęty do PPR. Od wiosny 1945 roku wrócił do Polski, gdzie przez następne lata pełnił różne funkcje redakcyjne, w tym był redaktorem naczelnym wydawnictwa „Książka” oraz zastępcą redaktora miesięcznika PPR „Nowe Drogi”.

W okresie późniejszym, od 1948 roku, Krauze pracował w szkolnictwie partyjnym, prowadząc Katedrą Historii Powszechnej w Szkole Partyjnej przy KC PPR. W 1949 roku związał się z Wydziałem Historii Partii przy KC PZPR, a od 1951 roku kierował Katedrą Historii Powszechnej w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych. W 1953-1957 był również pracownikiem Instytutu Historii PAN.

W 1955 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a jego praca dydaktyczna miała znaczący wpływ na wychowanie wielu przyszłych działaczy. W latach 1957-1968 pracował w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR, gdzie jako opiekun doktora kształcił m.in. Mieczysława Rakowskiego. W 1950 roku przyznano mu Państwową Nagrodę Artystyczną III stopnia (zespołową) za scenariusz filmu „Juliusz Marchlewski”, a w 1955 roku uhonorowano go Medalem 10-lecia Polski Ludowej.

Bronisław Krauze, żonaty z Eleonorą Szelit, spoczął w Warszawie, obok swojej żony i syna, na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B33-4-12), pozostawiając po sobie ślady w historii i kulturze Polski.

Wybrane publikacje

Bronisław Krauze był autorem wielu istotnych publikacji, które w znaczący sposób wpłynęły na polską historiografię. Poniżej przedstawiamy listę wybranych dzieł, które obrazują jego wkład w rozwój myśli społeczno-historycznej:

• Przewrót przemysłowy. Anglia w pierwszej połowie XIX wieku. Czartyzm. Stenogram wykładu wygłosz. dnia 25.IX.1948 r., Warszawa: Szkoła Partyjna przy KC PPR 1948,
• Niemcy w latach 1870–1914. Stenogram wykładu wygłoszonego dnia 25 stycznia 1949 r., Warszawa: Szkoła Partyjna przy KC PPR 1949,
• Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, Cz. 1–4, red. B. Krauze, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1951–1955,
• Ruch robotniczy w czasie pierwszej wojny światowej, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1952,
• Ruch robotniczy w latach siedemdziesiątych, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1952,
• Ruch robotniczy w ostatnich dziesięcioleciach XIX i na początku XX wieku; Walka o rewolucyjną partię klasy robotniczej-partię nowego typu, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1952,
• Ruch robotniczy w pierwszej połowie XIX stulecia; Wiosna Ludów, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1952,
• Walki klasowe w latach wzniesienia sił fali rewolucyjnej (1918–1923), cz. 1–3, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1952,
• Zagarnięcie władzy przez faszyzm w Niemczech, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1952,
• Świat kapitalistyczny w przededniu II wojny światowej, Cz. 1–2, Warszawa: Zarząd Główny Polskiego Związku Niewidomych 1953,
• Feliks Dzierżyński we wspomnieniach i wypowiedziach, praca zbiorowa, red. B. Krauze, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1953,
• Marcin Kasprzak. Jego życie i walka w świetle publikacji SDKPiL, wstęp B. Krauze, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1954,
• Wielki Proletariat, red. B. Krauze i J. Durko, wstęp B. Krauze, Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa” 1954,
• Rewolucja 1905–1907 roku na ziemiach polskich. Materiały i studia, kom. red. T. Daniszewski, Ż. Kormanowa, B. Krauze, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1955,
• Rok 1905 na ziemiach polskich. Szkice i obrazki, słowo wstępne, posłowie i red. B. Krauze, Warszawa: „Wiedza Powszechna” – Państwowe Wydawnictwo Popularno-Naukowe 1955,
• SDKPiL w rewolucji 1905 roku. Zbiór publikacji (z lat 1904–1907), kol. red. T. Daniszewski, B. Krauze, H. Mościcki, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1955,
• Róża Luksemburg, Wybór pism, t. 1, cz. 1–4, red. i słowo wstępne B. Krauze, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1959,
• Wspomnienia działaczy spółdzielczych, red. nacz. B. Krauze, Warszawa: Zakład Wydawniczy Centrali Rolniczo-Spożywczej 1963.

---

Oceń: Bronisław Krauze

---