Julian Tuwim

---

Życiorys

Lata młodości (1894–1916)

Julian Tuwim przyszedł na świat w Łodzi, w domu znajdującym się przy ulicy Kilińskiego 46. Pochodził z rodziny zasymilowanych Żydów, Izydora oraz Adeli Tuwimów. W latach 1904-1914 uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Rządowego w Łodzi. Na początku jego wyniki w nauce były niezadowalające; mało interesował się przedmiotami ścisłymi, w szczególności matematyką, przez co zmuszony był powtarzać klasę szóstą.

Jego debiut literacki miał miejsce w 1911 roku, kiedy to przetłumaczył na esperanto wiersze Leopolda Staffa, który od zawsze był dla niego inspiracją, co potwierdzał w swoich pamiętnikach. W 1913 roku pojawił się jego pierwszy właściwy wiersz „Prośba”, opublikowany w „Kurierze Warszawskim”. Ten utwór podpisał inicjałami St. M., co było odniesieniem do jego przyszłej żony, Stefanii Marchwiówny.

Pobyt w Warszawie (1916–1939)

W 1916 roku Tuwim postanowił przenieść się do Warszawy, aby zrealizować swoje plany studenckie. W tym okresie studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, jednak ukończył zaledwie jeden semestr. W czasie swojej edukacji nawiązał współpracę z czasopismem „Pro Arte et Studio”. Publikował swoje prace w takich czasopismach jak „Zdrój” (1919), „Naród” (1920-1921), „Kurier Polski” (1920-1923), „Skamander” (1920-1928, 1935-1939), „Pani” (1922-1925), „Wiadomości Literackie” (od 1924), „Cyrulik Warszawski” (1926-33) oraz „Ilustrowany Kurier Codzienny” (1929-1933).

W latach 1925-1926 wspólnie z Mieczysławem Grydzewskim i Antonim Bormanem wydawał magazyn ilustrowany o nazwie „To-To”. Udzielał się również w miesięczniku „Szpargały” od 1934 roku. Tuwim pisał teksty dla wielu kabaretów, takich jak Miraż (1916-1919), Czarny Kot (1917-1919), Argus (1918) oraz Sfinks (1918), a także Qui Pro Quo (1919-32) oraz Cyganeria (od 1924). Wspólnie z Antonim Słonimskim i Janem Lechoniem pisał szopki polityczne w latach 1922-1930, a od 1927 roku był współpracownikiem Polskiego Radia, w którym od 1935 roku pełnił funkcję kierownika artystycznego działu humoru.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej Tuwim pracował w Biurze Prasowym Józefa Piłsudskiego i był jednym z założycieli Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS), gdzie w 1932 roku zasiadł w zarządzie. Był także członkiem ZZLP (Związek Zawodowy Literatów Polskich) i należał do PEN Clubu.

Życie na obczyźnie (1939–1946)

W 1939 roku Tuwim, uciekając przed zbliżającym się niebezpieczeństwem, emigrował w kierunku Rumunii, Włoch i ostatecznie dotarł do Francji. W Paryżu spotykał się z Janem Lechoniem, Antonim Słonimskim, Kazimierzem Wierzyńskim oraz Mieczysławem Grydzewskim, znanymi jako poeci satelici, w kawiarni Café de la Régence. W momencie upadku Francji w 1940 roku, Tuwim wraz z Lechoniem uciekli przez Hiszpanię do Lizbony, a następnie dotarli do Rio de Janeiro, gdzie dołączył do nich Kazimierz Wierzyński. Po pewnym czasie wszyscy razem przenieśli się do Nowego Jorku, gdzie Tuwim przebywał niemal przez pięć lat (1942-1946).

W czasie swojego pobytu w Ameryce, Tuwim i Oskar Lange współpracowali z pismami „Nowa Polska” oraz „Robotnik”, podczas gdy Wierzyński i Lechoń redagowali „Tygodnik Polski”. Grydzewski natomiast kierował demokratyczno-liberalnym tygodnikiem „Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie” w Londynie, a po zakończeniu wojny „Wiadomości”, które były odpowiednikiem krajowych „Wiadomości Literackich”. Tuwim oraz jego koledzy z grupy poetyckiej „Skamander” stanowili wówczas jedną z pierwszych, wielkich fal emigracji polskich literatów i poetów.

W czasie niemieckiej okupacji wszystkie prace Tuwima znalazły się na liście proskrypcyjnej, uznawane były za szkodliwe i przeznaczone do zniszczenia.

Ostatnie lata w Polsce (1946–1953)

Julian Tuwim powrócił do Polski w czerwcu 1946 roku, a jego status w nowej rzeczywistości stał się szczególnie uprzywilejowany. Zamieszkał w budynku przy ulicy Wiejskiej 14 i zyskał miano poety państwowego. W tym samym roku adoptował córkę, Ewę. Pełnił także obowiązki kierownika artystycznego Teatru Nowego w latach 1947-1950. Otrzymał również zaszczyt bycia członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina. Po wojnie Tuwimowie zasiedlili dom w Aninie przy ul. Zorzy 19, gdzie mieli przy sobie Irenę Tuwim, siostrę poety. Po śmierci Tuwima posiadłość ta przeszła w ręce Piotra Jaroszewicza.

W ostatnich latach twórczości Tuwima liczba jego wierszy znacznie się zmniejszyła; zdarzało mu się jednak dostosowywać do próśb znajomych redaktorów, którzy potrzebowali tekstów na różne rocznicowe wydarzenia. Często pisał prywatnie, bez publikowania, jednak kontynuował działalność translatorską i gromadził literackie kurioza, które były publikowane w miesięczniku „Problemy” w cyklu „Cicer cum caule”. W 1949 roku stworzył antologię pod tytułem „Polska nowela fantastyczna”.

Rodzina

Julian Tuwim, znany polski poeta, miał interesującą i tragiczną historię swojego pochodzenia. Jego ojciec, Izydor Tuwim (ur. 22 lipca 1858 w Kalwarii, zm. 1935), był człowiekiem o szerokich horyzontach. Ukończył szkołę w Królewcu, a następnie podjął studia w Paryżu, gdzie zdobył znajomość kilku języków obcych. Pracował jako urzędnik w łódzkim oddziale Azowsko-Dońskiego Banku Handlowego. Po jego śmierci w 1935 roku, spoczął na Nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi.

Matka poety, Adela z Krukowskich (ur. 9 stycznia 1872 w Mariampolu, zm. 1942), wywodziła się z rodziny inteligenckiej, jej ojciec był właścicielem drukarni, a czterech braci było adwokatami oraz lekarzami. Po tragicznej śmierci męża, Adela zaczęła zmagać się z poważną chorobą psychiczną, która doprowadziła do prób samobójczych. Ostatnie lata życia spędziła w szpitalu dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Otwocku. Niestety, podczas likwidacji otwockiego getta, zginęła z rąk niemieckich żołnierzy 19 sierpnia 1942 roku. Jej ciało początkowo spoczęło w masowym grobie w Otwocku, jednak Julian Tuwim, po wojnie, ekshumował ją i przeniósł na Nowy cmentarz żydowski w Łodzi, gdzie już wcześniej pochowano jego ojca.

W 2013 roku, z okazji obchodów „Roku Tuwima”, znaczną rolę odegrała rekonstrukcja przedwojennego pomnika na grobie Izydora Tuwima, która została sfinansowana przez władze Łodzi.

Julian Tuwim ożenił się z Stefanią Marchew (1894–1991) 30 kwietnia 1919 roku w Wielkiej Synagodze w Łodzi. Po powrocie z emigracji, para adoptowała córkę Ewę z otwockiego domu dziecka. W 2006 roku Ewa założyła „Fundację im. Juliana Tuwima i Ireny Tuwim”. Fundacja ma na celu wspieranie niepełnosprawnych oraz nieuleczalnie chorych dzieci i młodzieży, a także opiekę nad dorobkiem artystycznym Juliana Tuwima oraz jego siostry.

Stan zdrowia

Julian Tuwim, znany polski poeta, posiadał przez całe swoje życie widoczne znamię na lewym policzku, potocznie określane jako myszka. Wielokrotnie zmagał się z poważnymi zaburzeniami zdrowotnymi, które znacząco wpływały na jego codzienne życie. Cierpiał na nerwice, w tym agorafobię oraz nerwicę wegetatywną, a także problemy z depresją. Te schorzenia ograniczały jego zdolność do normalnego funkcjonowania oraz wykonywania pracy twórczej.

Nie bez wpływu na jego stan zdrowia pozostawał alkoholizm, który był jednym z czynników pogarszających jego sytuację. W atmosferze nasilającej się fali antysemityzmu, skierowanej przeciwko Tuwimowi, poeta zaczął doświadczać ataków agorafobii. Pierwszy z takich ataków miał miejsce w 1932 roku, a kolejne występowały z coraz większą częstotliwością, co skutkowało trudnościami z opuszczeniem własnego mieszkania.

Warto dodać, że Tuwim przeszedł także poważną operację, mającą na celu leczenie wrzodów żołądka, co dodatkowo nasiliło jego objawy nerwicy lękowej. Trudne doświadczenia osobiste, takie jak śmierć ojca oraz postępująca choroba matki, były dodatkowym obciążeniem psychicznym. W 1936 roku Tuwim podjął leczenie w uzdrowisku Bad Gräfenberg, które znajduje się w obecnym Lázně Jeseník, stosując metodę Vincenza Priessnitza.

Śmierć

Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 roku w pensjonacie ZAiKS-u „Halama” w Zakopanem na skutek ataku serca. Jego odejście pozostawiło bolesną pustkę w polskiej literaturze i kulturze.

Po ceremonii pogrzebowej, artysta został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze A24-tuje-14/15. W trakcie uroczystości pożegnalnych, minister kultury i sztuki PRL, Włodzimierz Sokorski, wygłosił wzruszające przemówienie, które oddało hołd temu wybitnemu poecie.

Twórczość

Julian Tuwim był wszechstronnym twórcą, który pisał nie tylko teksty kabaretowe, ale również rewiowe i polityczne. Jego działalność obejmowała współpracę jako redaktor oraz autor w wielu pismach literackich i satyrycznych, takich jak Skamander, Wiadomości Literackie oraz „Cyrulik Warszawski”. Tuwim był również uznawanym tłumaczem rosyjskiej literatury, realizując przekłady dzieł takich pisarzy jak Aleksander Puszkin, czy Władimir Majakowski. Warto wspomnieć, że jego twórczość dla dzieci, w tym takie utwory jak Lokomotywa, Ptasie radio, Pan Hilary, Słoń Trąbalski oraz Bambo, zyskała ogromną popularność wśród najmłodszych czytelników.

Tuwim był również pasjonatem bibliofilskich zbiorów oraz kolekcjonerem rzadkich książek i artefaktów, co znajdujemy w jego zbiorach, do których należały m.in. Czary i czarty polskie, Pegaz dęba oraz Cicer cum caule.

Charakteryzował się wyjątkowym poczuciem humoru, które przejawiało się w jego bystrości umysłu i niezwykłej świeżości. Podczas pracy twórczej Tuwim wykorzystywał język jako swój główny oręż, który był istotny dla ruchów literackich modernizmu i postmodernizmu. Jego pasja do języka była tak wielka, że już w latach gimnazjalnych rozpoczął naukę esperanto. Wiersze takie jak Testament mój Juliusza Słowackiego czy twórczość Jana Staffa zostały przez něj przetłumaczone na esperanto, a ich publikacja miała miejsce w „Esperantysty Polskiego” („Pola Esperantisto”).

W dalszym etapie swojej kariery Tuwim wprowadzał nowe neologizmy i poszukiwał oryginalnych wyrażeń. Inspirując się swoimi współczesnymi kolegami, takimi jak B. Leśmian, A. Wat oraz S. Młodożeniec, dążył do stworzenia tzw. języka pozarozumowego (zaum), którego zadaniem było oddanie osobistych skojarzeń odbiorców oraz ich przemyśleń. Tuwim wyraził to w swoim dziele Słopiewnie.

Poezja Juliana Tuwima uchodzi za jedną z najtrudniejszych ze względu na skomplikowane gry słów oraz różnorodne znaczenia wyrazów. Często posługiwał się niedokończonymi zdaniami, co nadawało jego twórczości enigmatyczny charakter. Mistrzowsko zastosowana rytmika i onomatopeiczne elementy ujawniają się w takich utworach jak Lokomotywa, które w niezwykły sposób oddają dźwięki opisywanych rzeczywistości.

Oprócz dzieł o niebywałym pięknie, Tuwim nie unikał również języka potocznego, co było widoczne w jego utworze Do prostego człowieka, a także w wulgarnym Wierszu, w którym zapraszał bliźnich do zaskakującego wyrażenia wdzięczności, czy w humorystycznym Bal w operze.

Warto zauważyć, że autorskie prawa majątkowe dotyczące wszystkich utworów Tuwima oraz jego siostry, Ireny Tuwim-Stawińskiej, zostały przekazane Fundacji im. Juliana Tuwima i Ireny Tuwim, założonej w 2006 roku przez córkę poety, Ewę Tuwim-Woźniak.

Narodowość

Julian Tuwim, znana postać polskiej literatury, przez całe życie musiał zmagać się z rozdarciem między dwoma tożsamościami. Dla polskich antysemitów, zwłaszcza w okresie międzywojennym, pozostawał na zawsze Żydem, co uczyniło go obiektem brutalnych ataków. Zarzucano mu „zażydzanie” polskiej literatury oraz twierdzono, że „Tuwim nie pisze po polsku, lecz tylko w polskim języku (…), a jego duch szwargoce” w czasopismach jak „Prosto z mostu” z lat 30. Nazywano go również „gudłajskim Mickiewiczem”. Dla niektórych Żydów z kolei, Tuwim był osobą, która zdradziła swoje korzenie, decydując się na polskość.

Artysta wyrażał swoje zmagania z podwójną tożsamością w licznych utworach, a jednym z nich był wiersz dedykowany Stanisławowi Piaseckiemu, w którym ukazał swoją zazdrość wobec Sarmaty: „Poeta zazdrości pewnemu literatowi imieniem Staś, że jest Sarmatą; on zaś, nieszczęsny poeta, żydem parchatym jest. Takoż obojej stron żywot wiernie opisany.” Ten wiersz przedstawiony został na łamach „Szpilek”.

W kontekście dyskryminacji, Tuwim nie mógł doczekać się wyboru do Polskiej Akademii Literatury z powodu swojego pochodzenia. W 1938 roku prezes akademii, Wacław Sieroszewski, wzywał do ignorowania Tuwima. W okresie przed II wojną światową poeta opowiadał się za asymilacją Żydów, jednak jego wewnętrzne zmagania z tożsamością były coraz bardziej wyraziste.

W najważniejszy sposób, problem tożsamości narodowej poruszył w swoim manifeście „My, Żydzi Polscy”, opublikowanym w sierpniu 1944 roku w Londynie. W tym dokumencie stwierdził: „jestem Polakiem, bo mi się tak podoba”, jednocześnie podkreślając, że czuje więź z tymi, którzy zginęli w Zagładzie. Problematykę swojego pochodzenia artysta wyraził także w wierszu „Matka”, w którym mówi o swoim polskim i żydowskim dziedzictwie: „Jest na łódzkim cmentarzu, / Na cmentarzu żydowskim, / Grób polski mojej matki, / Mojej matki żydowskiej.”

W 1948 roku, Tuwim przyjął funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, co było swoistym manifestem jego związków z społecznością żydowską oraz poparciem dla idei syjonistycznej. Jego życie i twórczość są przykładem złożoności tożsamości i wyzwań, z jakimi było zmuszone się zmierzyć w trudnych czasach historycznych.

Najważniejsze dzieła

Julian Tuwim, znany jako jeden z najwybitniejszych polskich poetów, pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki. Jego prace są nie tylko świadectwem jego talentu, ale także ważnym elementem polskiej kultury. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego kluczowych dzieł:

• Juwenilia (1911–1918) – są to wczesne próby poetyckie, które sam autor nigdy nie zdecydował się na publikację,
• Czyhanie na Boga (1918),
• Sokrates tańczący (1920),
• Siódma jesień (1922),
• Pogrzeb prezydenta Narutowicza (1922),
• Wierszy tom czwarty (1923),
• Czary i czarty polskie (1924),
• Wypisy czarnoksięskie (1924),
• A to pan zna? (1925),
• Czarna msza (1925),
• Tysiąc dziwów prawdziwych (1925),
• Słowa we krwi (1926),
• Tajemnice amuletów i talizmanów (1926),
• Strofy o późnym lecie,
• Rzecz czarnoleska (1929),
• Do prostego człowieka (1929),
• Jeździec miedziany (1932, przekład Puszkina),
• Biblia cygańska i inne wiersze (1932),
• Jarmark rymów (1934),
• Polski słownik pijacki i antologia bachiczna (1935),
• Bambo (1935),
• Treść gorejąca (1936),
• Lutnia Puszkina (1937),
• Rzepka (1938),
• Bal w Operze (1936, wyd. 1946),
• Wiersz, w którym autor grzecznie, ale stanowczo uprasza liczne zastępy bliźnich, aby go w dupę pocałowali (1937),
• Lokomotywa (1938),
• Kwiaty polskie (1940–1946, wyd. 1949),
• Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie (1950),
• Piórem i piórkiem (1951),
• Cicer cum caule (1949–1953).

Ordery i odznaczenia

Julian Tuwim, wybitny polski poeta, zdobył wiele prestiżowych nagród i odznaczeń, które podkreślają jego wkład w polską literaturę oraz kulturę. Jego osiągnięcia zostały dostrzegane i uhonorowane zarówno za życia, jak i pośmiertnie.

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 29 grudnia 1953),
• Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (17 maja 1946),
• Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935).

Nagrody i wyróżnienia

Julian Tuwim, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich poetów, został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami oraz wyróżnieniami w trakcie swojej kariery literackiej. Jego osiągnięcia są dowodem na znaczący wkład w rozwój literatury. Oto niektóre z nagród, które otrzymał:

• nagroda Państwowa I stopnia (1952),
• nagroda Miasta Łodzi – nagroda literacka za całokształt działalności pisarskiej na polu literatury (1928),
• nagroda Miasta Łodzi – nagroda literacka za całokształt twórczości poetyckiej (1949),
• nagroda polskiego PEN Clubu (1935),
• doktorat honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego (1949),
• uchwałą Sejmu RP VII kadencji z 7 grudnia 2012 rok 2013 ogłoszony został Rokiem Juliana Tuwima.

Jego zasługi w dziedzinie poezji i literatury pozostają nieocenione, a przyznawane nagrody pokazują, jak ważny był dla kultury Polski.

Tuwim w piosenkach

Julian Tuwim, znany polski poeta, był inspiracją dla wielu utworów muzycznych, które powstały na podstawie jego poezji lub zostały specjalnie skomponowane z myślą o jego twórczości. Poniżej przedstawiamy zbiór piosenek powstałych w oparciu o jego prace, uporządkowanych alfabetycznie:

• Absztyfikanci Grubej Berty – piosenka w wykonaniu zespołu Fokus,
• Berlin 1913 – utwór śpiewany przez Leszka Długosza oraz Jakuba Blokesza,
• Całujcie mnie wszyscy w dupę – wykonanie zespołu Fokus w ramach projektu Poeci,
• Chrystus miasta – piosenka zespołu Buldog na płycie Chrystus miasta,
• Co nam zostało z tych lat? – wykonywany przez Chór Dana oraz Mieczysława Fogga,
• Do prostego człowieka – nagranie zespołów Liberum Veto, Włochaty oraz Akurat,
• Do generałów – kolejny utwór Buldoga z płyty Chrystus miasta,
• Figielek – w wykonaniu Magdy Polańskiej z towarzyszeniem chóru Agatka Chodyra, oparty na kompozycji Miłosza Bembinowa,
• Grande valse brillante (fragment poematu Kwiaty polskie) – utwór z muzyką Z. Koniecznego, wykonywany przez Ewę Demarczyk, J. Steczkowską, J. Radka oraz Michała Bajora,
• Humoreska – na płycie Laudatores Temporis Acti w wykonaniu zespołu Buldog,
• Ja śpiewam piosenki – śpiewane przez Hankę Ordonównę, Barbarę Muszyńską, Halinę Kunicką oraz Violettę Villas,
• Jeżeli – utwór w wykonaniu Czesława Niemena,
• Kamienice – kolejny utwór Buldoga z płyty Chrystus miasta,
• Kobiece – w wykonaniu K. „Grabaża” Grabowskiego i zespołu Strachy na Lachy,
• Kotek – piosenka skomponowana przez Miłosza Bembinowa, wykonywana przez Magdę Polańską i Iza Sobieraj,
• Litania – wykonanie Stana Borysa i zespołu Buldog na płycie Laudatores Temporis Acti,
• Lokomotywa – dwa wykonania: pierwsze w programie Trudny rachunek przez Dwa Michały z muzyką Jarka Kordaczuka, drugie przez Lilu w projekcie Poeci,
• Miejscowa idiotka z tutejszym kretynem – muzyka i śpiew Grzegorza Turnau,
• Mieszkańcy – utwór zespołu Buldog z płyty Chrystus miasta,
• Miłość ci wszystko wybaczy – muzyka Henryka Warsa, śpiewa Hanka Ordonówna oraz Jerzy Czaplicki; ostatnio także Kayah oraz Tatiana Okupnik,
• Na pierwszy znak – utwór Hanki Ordonówny, ostatnio w wykonaniu Czarno-Czarnych,
• Nędza – Buldog na płycie Chrystus miasta,
• Niczyj – śpiewa Stan Borys i zespół Buldog, na płycie Laudatores Temporis Acti,
• Noc ubogiego człowieka – w wykonaniu Stana Borysa,
• O chorym synku – Buldog na płycie Chrystus miasta,
• Ostry erotyk – utwór z płyty Chrystus miasta autorstwa Buldoga,
• Pan Hilary – śpiewane przez Lil Grube,
• Pomarańcze i mandarynki (wiersz pt. Sen złotowłosej dziewczynki) – w wykonaniu Marek Grechuta,
• Pokoik na Hożej – śpiewany przez Zofię Terné oraz Hannę Orsztynowicz,
• Tomaszów – w muzyce Z. Koniecznego, nagrany przez Ewę Demarczyk, ostatnio przez J. Radka i Marysię Sadowską,
• Trawa – wykonanie przez Wagabundę oraz ZHP; także zespół Pustki na albumie Kalambury,
• Ty – piosenka w wykonaniu Buldoga, z płyty Chrystus miasta,
• Venus – kolejna kompozycja Buldoga z albumu Laudatores Temporis Acti,
• Wspomnienie – muzyka M. Sart, w wykonaniu Czesława Niemena, Grzegorza Turnau, Janusza Radka oraz zespołu Kobranocka,
• Wygon – utwór Łąki Łan z płyty Łąki Łanda,
• Z wierszy o państwie I-IV – piosenka Buldoga z płyty Laudatores Temporis Acti,
• Zadymka – utwór skomponowany przez Jana Kanty Pawluśkiewicza, w wykonaniu Marka Grechuty i zespołu Anawa, ostatnio Grzegorza Turnau, z płyty Historia pewnej podróży,
• Zawieja – muzyka Andrzeja Zielińskiego – Skaldowie, z płyty Od wschodu do zachodu słońca,
• Zmęczony burz szaleństwem… – w wykonaniu Stana Borysa,
• Znów to szuranie – przez L.U.C. w ramach projektu Poeci,
• Żandarm – zespół Hańba!,
• Życie moje – piosenka w wykonaniu Stana Borysa.

W 2008 roku wytwórnia muzyczna 4ever Music wydała składankę pod tytułem „Co nam zostało z tych lat? Piosenki Juliana Tuwima”. Trzy lata później, w 2011 roku, zrealizowano płytę CD „Tuwim dla dorosłych. Piosenki ze spektaklu” wydaną przez Teatr Muzyczny Roma. Utwory wykorzystane w tym spektaklu zaaranżowali znani kompozytorzy, tacy jak Leszek Możdżer, Jacek Kita, Jerzy Satanowski, Zygmunt Konieczny, Władysław Dan, Tadeusz Muller, Władysław Bugajski, Włodzimierz Korcz, Marcin Partyka oraz Krzysztof Łochowicz. Premierowy spektakl odbył się w 2011 roku w warszawskim Teatrze Muzycznym „Roma” (Nova Scena).

Pieśni, utwory kameralne i symfonie do wierszy Tuwima

Muzyka inspirowana poezją Juliana Tuwima znajduje swoje odzwierciedlenie w licznych utworach kompozytorów XX wieku. Do najbardziej znanych dzieł można zaliczyć:

• Karol Szymanowski – Słopiewnie na głos i fortepian op. 46bis, powstałe w 1921 roku,
• Witold Lutosławski – Piosenki dziecinne na głos i fortepian, obejmujące takie utwory jak Taniec, Rok i bieda, Kotek, Idzie Grześ, Rzeczka oraz Ptasie plotki, skomponowane w 1947 roku; również istnieje wersja na głos i orkiestrę z 1952 roku,
• Witold Lutosławski – Spóźniony słowik na głos i fortepian (1947) oraz w wersji z towarzyszeniem orkiestry kameralnej (1952),
• Witold Lutosławski – O Panu Tralalińskim, który również miał swoje dwie wersje: na głos i fortepian (1947) oraz głos i orkiestrę kameralną (1952),
• Henryk Mikołaj Górecki – Ptak, nr 3 z cyklu Trzy pieśni op. 3 (1956),
• Henryk Mikołaj Górecki – Pieśni o radości i rytmie op. 7 (1956/1960), które noszą tytuł inspirowany cytatem z Tuwima,
• Henryk Mikołaj Górecki – Epitafium op. 12 na chór i orkiestrę, oparte na ostatnich słowach poety (1958),
• Józef Świder – Przypomnienie na sopran lub tenor z fortepianem (1955),
• Józef Świder – Cuda i dziwy na chór mieszany a cappella (1963),
• Józef Świder – Gabryś na chór mieszany a cappella (1963),
• Józef Świder – Śląsk śpiewa na chór mieszany a cappella (1968),
• Krzysztof Meyer – Quartettino na sopran, flet, wiolonczelę i fortepian (1966),
• Krzysztof Meyer – II Symfonia, skomponowana do fragmentu Biblii cygańskiej (1967),
• Krzysztof Meyer – Śpiewy polskie na sopran i orkiestrę, obejmujące utwory takie jak Świt, Dwa wiatry, Rzeź brzóz, Akacje, Motyle oraz Suma jesieni (1974).

Miejsca w Łodzi związane z Tuwimem

Julian Tuwim, wybitny poeta i jeden z najważniejszych twórców polskiej literatury, pozostawił w Łodzi szereg miejsc, które upamiętniają jego życie i twórczość. Oto niektóre z najbardziej istotnych lokalizacji związanych z tym zasłużonym artystą:

• ul. Piotrkowska 104 – Znajduje się tutaj pomnik „Ławeczka Tuwima”, który jest popularnym miejscem dla turystów i mieszkańców.
• ul. Legionów 2 – Miejsce, gdzie możemy zobaczyć rzeźbę „Dupa Tuwima”.
• ul. Stanisława Moniuszki 4A – Tutaj znajduje się „Popiersie Juliana Tuwima”.
• ul. Widzewska 44 – To adres, w którym Tuwim się urodził (obecnie ul. Jana Kilińskiego 46).
• Pasaż Szulca 5 (obecnie al. 1 Maja) – Kamienica, w której poeta mieszkał w swoim młodzieńczym wieku.
• ul. Dzielna 50 (obecnie ul. Gabriela Narutowicza 56) – Miejsce zamieszkania Tuwima w jednym z jego młodzieńczych lat.
• ul. Andrzeja 40 (obecnie ul. Andrzeja Struga 42) – Jeszcze jedna kamienica związana z życiem poety.
• ul. Mikołajewska 46 (obecnie ul. Henryka Sienkiewicza) – To adres Gimnazjum Męskiego, które Tuwim uczęszczał (obecnie III Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki).
• Cmentarz żydowski przy ul. Brackiej – Miejsce, gdzie można znaleźć mogiłę rodziców Tuwima.
• Pałac Młodzieży im. Juliana Tuwima w Łodzi, który funkcjonował w latach 1964–1996, zlokalizowany przy ul. Moniuszki 4a (d. gmach YMCA), a następnie przeniesiony na osiedle Retkinia, przy al. Wyszyńskiego 86.

---

Oceń: Julian Tuwim

---