Zbigniew Stolarek

---

Życiorys

Zbigniew Stolarek był synem Jana Stolarka oraz Marii Skórzewskiej. Swoje dzieciństwo i młodość spędził w różnych miastach, między innymi w Łodzi, Łukowie, Sokołowie, Radzyniu oraz Warszawie. W okresie II wojny światowej przebywał w stolicy, gdzie zaczynał swoją edukację na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. W 1943 roku zadebiutował w konspiracyjnym czasopiśmie „Kuźnia”, publikując tam wiersz zatytułowany „Fragment”. W okresie okupacji przedstawił swoją twórczość w ramach grupy literackiej „Dźwigary”, w której także publikował na łamach związanej z nią gazetki miesięcznej „Dźwigary”.

Po powstaniu warszawskim, w którym brał udział jako żołnierz batalionu „Bełt”, znalazł się w niewoli, przechodząc przez lazaret dla jeńców wojennych znajdujący się w Gross-Lübers oraz w Lubece. Po wojnie przebywał we Francji, gdzie podejmował pracę jako dziennikarz w tamtejszej „Gazecie Polskiej”. W międzyczasie zapisał się na studia na Sorbonie oraz w École Supérieure de Journalisme w Paryżu.

W latach 1946–1947 był korespondentem tygodnika „Pokolenie”. Po krótkim powrocie do Warszawy w 1948 roku, gdzie pracował w Domu Wojska Polskiego w dziale literackim, wrócił na stałe do Paryża w roku 1949, gdzie następnie zasiadał w redakcji „Gazety Polskiej”, a w latach 1951-1952 pełnił nawet funkcję redaktora naczelnego. Niestety, w 1952 roku został wydalony z Francji z powodu przynależności do Francuskiej Partii Komunistycznej. Od tego czasu mieszkał w Warszawie, gdzie rozpoczął długotrwałą współpracę z wydawnictwem „Iskry”.

W Razem z Krystyną Goldbergową, Stolarek zorganizował redakcję literatury reportażowej, wydając m.in. popularną serię „Naokoło świata”. Jego prace reportażowe, tłumaczenia oraz wiersze ukazywały się w wielu renomowanych czasopismach, takich jak „Trybuna Wolności”, gdzie był członkiem redakcji w 1956 roku, oraz w „Kraju”, gdzie pełnił podobną rolę w 1957 roku.

Dodatkowo współpracował z tygodnikiem „Świat”, prowadząc stałą współpracę w latach 1953 oraz sporadyczną współpracę w latach 1955-1956 oraz 1966 roku. Jego teksty można było również znaleźć w „Dialogu” i „Kulturze”, gdzie był członkiem redakcji w latach 1968-1970. Tłumaczył dramaty autorstwa Michela de Ghelderode’a oraz reportaże innych zagranicznych twórców dla serii „Naokoło świata”.

Stolarek był także aktywnym członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich oraz Klubu Literatury Faktu przy ZLP, gdzie inspirował inne pokolenia twórców. Otrzymał liczne odznaczenia i nagrody, w tym „Zasłużony Działacz Kultury” w 1967 roku oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w 1976 roku. W tym samym roku zdobył także Nagrodę miesięcznika „Literatura na świecie” za swoje tłumaczenie książki Ahmadou Korouma „Fama Dumbuya, najprawdziwszy Dumbuya na białym koniu”, wydanej przez Państwowy Instytut Wydawniczy w 1975 roku.

Po zakończeniu swojej działalności twórczej, Zbigniew Stolarek został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 57M-4-10).

Twórczość

Twórczość Zbigniewa Stolarka obejmuje szereg różnorodnych dzieł, które pokazują jego talent literacki oraz rozwiniętą wyobraźnię. Oto kluczowe pozycje w jego dorobku twórczym:

• Po trzykroć ziemia (poezje; wstęp: Roman Bratny; Rada Narodowa Polaków we Francji 1946),
• Chińska ojczyzna (poemat; Prasa Wojskowa 1949),
• Od nitki do kłębka. Z podróży reporterskich po Francji. Kierunek: bawełna, wełna, len (reportaże; Iskry 1954),
• Byłem w Lourdes. Miasto cudów widziane własnymi i cudzymi oczami (publicystyka; Iskry 1959; wydanie II rozszerzone: 1963; wydanie III: 1966),
• Podróż do wielkiego patata (reportaże; Iskry 1961, wydanie II rozszerzone: 1966; seria: „Naokoło świata”),
• Jak jelenie bawiły się z wilkami (opowiadania dla dzieci; Ruch 1966),
• Sygnet. Pieśń o wierności (dramat; „Teatr Polskiej Telewizji” nr 3/1969),
• Znajomi spod Perpignan (sztuka telewizyjna; „Dialog” nr 10/1968),
• Kraj jak wielkie „S” (Krajowa Agencja Wydawnicza 1978).

Każde z tych dzieł ma swoje unikalne miejsce w literaturze, a ich różnorodność tematyczna świadczy o szerokim zakresie zainteresowań Stolaraka.

Tłumaczenia

W twórczości Zbigniewa Stolaraka znajduje się wiele znaczących przekładów dramatycznych oraz literackich. Wśród nich można wymienić:

• Jean Anouilh, Antygona. Sztuka w jednym akcie („Przegląd Kulturalny” nr 28-29/1956),
• Michel de Ghelderode, Escurial. Dramat w jednym akcie („Dialog” nr 1/1957),
• Jean Cocteau, Piękny i nieczuły („Dialog” nr 4/1957),
• Michel de Ghelderode, Czerwona magia. Sztuka w 3 aktach („Dialog” nr 10/1958),
• Michel de Ghelderode, Jaki piękny dzień (wyst. Teatr Stary, Kraków 1958),
• Léo Valentin, Człowiek-ptak (wspomnienia; Iskry 1958; seria: „Naokoło świata”),
• Jean-Paul Sartre, Huragan nad cukrem (Iskry 1961),
• Czerwone oczy maski. Murzyńskie, eskimoskie, indiańskie, polinezyjskie teksty poetyckie (Iskry 1962; 1964; seria: „Naokoło świata”),
• Michel de Ghelderode, O diable, który cuda głosił z ambony. Misterium dla marionetek („Dialog” nr 1/1962),
• Raymond Maufrais, Zielone piekło (Iskry 1962, 1964, 1982; seria „Naokoło świata”; Muza 1995, ISBN 83-7079-437-8; wydanie skrócone pt. Zielone piekło w Gujanie, Iskry 1966, 1978),
• Maurice Pons, Pasażer jednej nocy (Czytelnik 1962),
• Michel de Ghelderode, Wędrówka mistrza Kościeja. Farsa w 3 aktach i 6 obrazach („Dialog” nr 12/1963),
• Gérard Périot, Przez noc wielkich drzew (Iskry 1964; seria: „Naokoło świata”),
• Bernard Gorsky, Moana (Iskry 1966; seria: „Naokoło świata”),
• Pierre Pfeffer, Biwak na Borneo (Iskry 1968; seria: „Naokoło świata”),
• Michel de Ghelderode, Pasja. Misterium Męki naszego Pana Jezusa Chrystusa ze wszystkimi osobami zrekonstruowane dla teatru marionetek według ludowego widowiska (Studium Aktorskie Teatrów Ludowych 1969),
• Michel de Ghelderode, Szkoła błaznów („Dialog” nr 2/1969),
• Michel de Ghelderode, Przepychy piekielne. Tragedia buffo w 1 akcie („Dialog” nr 3/1970),
• Drogi przez ogień (antologia publicystyki wietnamskiej; Iskry 1971; seria: „Naokoło świata”),
• Michel de Ghelderode, Teatr. Utwory dramatyczne (zawiera: Eskurial, O diable każącym o cudach, Kobiety u Grobu, Wędrówka mistrza Kościeja, Sroka na szubienicy, Krzysztof Kolumb, Panna Jair, Kram Karoliny, Glorie piekielne, Dziwny jeździec, Farsa Mrocznych, Klub kłamców, Czerwona magia, Szkoła błaznów; Państwowy Instytut Wydawniczy 1971),
• Camara Laye, Czarny chłopak (Iskry 1973; seria: „Naokoło świata”),
• Michel de Ghelderode, Błazny i demony (wyst. Teatr Studio 1974),
• Ahmadou Kourouma, Fama Dumbuya, najprawdziwszy Dumbuya na białym koniu (wstęp: Kazimierz Dziewanowski; Państwowy Instytut Wydawniczy 1975),
• Eposy czarnej Afryki (wespół z Wandą Leopold; zawiera: Sundżata albo Epopeja Mandingu. Z ustnej relacji spisał i na francuski przełożył D.T. Niane, Thomas Mofolo, Zulus Czaka. Z soto na angielski przełożył F.H. Dutton; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977),
• Aimé Césaire, Poezje (Państwowy Instytut Wydawniczy 1978; seria: „Biblioteka Poetów”),
• Roger Frison-Roche, Przez śniegi i wody Kanady (Iskry 1978; seria: „Naokoło świata”),
• Robert Gessain, Ammassalik czyli cywilizacja obowiązkowa (Iskry 1978; seria: „Naokoło świata”),
• Romulus Vulcănescu, Kolumna niebios (wespół z Danutą Bieńkowską; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979),
• Michel de Ghelderode, Teatr (utwór dramatyczny; wyst. „Czarna Sala” Studium Aktorskiego, Sopot 1985).

Prace redakcyjne

Oto lista wybranych prac redakcyjnych Zbigniewa Stolarika.

• – Zjednoczenie ruchu robotniczego. Pieśni, utwory poetyckie, inscenizacje, fragmenty prozy (opracowanie antologii; Prasa Wojskowa 1948),
• – Wejście w kraj. Wybór reportaży z lat 1944-1964 [t. I/II] (wybór, opracowanie i wstęp; Iskry 1966; 1967),
• – Krajobraz ogni. Antologia reportaży o Nowej Hucie (wybór; wespół ze Stefanem Kozickim; Iskry 1971),
• – Antologia poezji afrykańskiej (wybór i wprowadzenie; wespół z Wandą Leopold; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974),
• – Klucze do zdarzeń. Wybór reportaży z Polski i o Polsce (wybór i opracowanie; wespół z Krystyną Goldbergową, Iskry 1976, seria: „Biblioteka Literatury XXX-lecia”).

---

Oceń: Zbigniew Stolarek

---