Karola Bloch, której życie przypadło na lata 1905-1994, była postacią o znaczącym wpływie na architekturę oraz ruchy społeczne w Polsce i Niemczech. Urodziła się 22 stycznia 1905 roku w Łodzi, a swoje ostatnie dni spędziła w Tybindze, gdzie zmarła 31 lipca 1994 roku.
W ciągu swojego życia Bloch aktywnie uczestniczyła w ruchu socjalistycznym, angażując się również w działania feministyczne. Jest znana jako architektka, która łączyła w swojej pracy nowoczesność z zaangażowaniem społecznym.
Karola była trzecią żoną wybitnego filozofa Ernsta Blocha, co dodatkowo podkreśla jej intelektualne powiązania oraz wpływ na myśl filozoficzną tamtych czasów.
Wczesne lata
Karola Bloch, urodzona jako Karola Piotrkowska, pochodziła z polsko-żydowskiej rodziny zamożnych przedsiębiorców tekstylnych. W obliczu pierwszej wojny światowej, jej rodzina postanowiła uciec do Rosji, gdzie miała okazję być świadkiem burzliwych wydarzeń rewolucji październikowej.
W 1921 roku rodzina przeniosła się do Berline, gdzie Karola podjęła studia artystyczne pod okiem ekspresjonisty Ludwiga Meidnera. W 1926 roku poznała swojego przyszłego męża, z którym zaczęła wspólnie kroczyć przez życie.
Po ukończeniu podstawowych studiów, Karola postanowiła zgłębiać architekturę w Wiedniu, a następnie kontynuowała naukę na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie. Tam miała szansę uczyć się od znakomitych modernistów, takich jak Hans Poelzig i Bruno Taut.
W 1933 roku, po dojściu Hitlera do władzy, Karola zdecydowała się na emigrację do Zurychu, gdzie zdołała zakończyć swoje studia na Uniwersytecie Zuryskim. W Berlinie zadeklarowała swoje poparcie dla lewicowych idei, dołączając do lewicowego klubu studenckiego oraz angażując się w działania przeciwko faszyzmowi.
Karola wstąpiła również do Komunistycznej Partii Niemiec. Po tragicznym wydarzeniu, jakim było spalenie Reichstagu w 1933 roku, lewicowa kolonia artystyczna, w której mieszkała z Ernstem Blochem, znalazła się w niebezpieczeństwie, gdyż zostali otoczeni przez nazistów. Dzięki swoim sprytnym działaniom, udało jej się ukryć i zabezpieczyć cenne rękopisy Ernsta.
Po ukończeniu studiów w Zurychu, Karola i Ernst osiedli w Wiedniu, gdzie zawarli związek małżeński w 1934 roku.
Życie i praca na emigracji
Karola Bloch, utalentowana architektka, spędziła znaczną część swojego życia na emigracji, gdzie jej kariera nabrała nowego wymiaru. W Wiedniu podejmowała współpracę z uznanym architektem Jacquesem Groagiem. Równocześnie była informatorką Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w kwestiach dotyczących sytuacji politycznej w Niemczech oraz Polsce.
Po Anschlussie Austrii, małżonkowie zdecydowali się na przeprowadzkę do Paryża, gdzie Karola podjęła pracę w studio architektonicznym Augusta Perreta. W 1936 roku osiedlili się w Pradze, gdzie Karola zaczęła prowadzić własną działalność projektową, współpracując z Friedl Dicker-Brandeis, utalentowaną projektantką tekstyliów. W tym czasie stworzyła również projekt domu jednorodzinnego w malowniczych Tatrach. Rok później, w 1937, na świat przyszedł ich syn Jan-Robert, co wzmocniło rodzinne więzi.
W 1938 roku para podjęła trudną decyzję o emigracji do Nowego Jorku. Ernst, mąż Karoli, nie znał języka angielskiego, dlatego to ona stała się głównym żywicielem rodziny, podejmując pracę jako architekt. Znalazła zatrudnienie w biurze Mayer & Whittlesey, gdzie była jedną z nielicznych kobiet w tej dziedzinie. Jej umiejętności i zaangażowanie przyczyniły się do projektowania nowojorskich wieżowców, a także zrealizowała projekty w Cambridge i Bostonie.
Dodatkowo, zainicjowała grupę wsparcia dla polskich architektów, co pokazuje jej głęboką empatię i chęć pomocy innym w trudnych czasach. Niestety, w 1943 roku Karola doświadczyła ogromnej traumy, gdy jej rodzice oraz rodzeństwo zginęli w Treblince, co wpłynęło na jej dalsze życie i twórczość.
Życie i praca w Niemczech
W 1949 roku rodzina Blochów powróciła do Niemiec Wschodnich. To właśnie tam Ernst rozpoczął swoją działalność akademicką, wykładając na Uniwersytecie w Lipsku, zaś Karola zajmowała się projektowaniem typowych przedszkoli oraz żłobków na zlecenie Deutsche Bauakademie.
W 1957 roku Karola spotkała się z trudnościami, gdyż została usunięta z Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec z powodu swoich antystalinowskich przekonań. Ta decyzja wiązała się dla niej z zakazem wykonywania zawodu architekta. Mimo to, znajdowała sposoby na wyrażenie swoich myśli, anonimowo publikując artykuły skierowane do kobiet, w których dzieliła się poradami na temat efektywnego urządzania kuchni.
Karola stała się także jednym z założycieli Międzynarodowej Unii Architektek Kobiet, co było jej sposobem na aktywne uczestnictwo w zawodzie mimo stawianych jej przeszkód. Po powstaniu muru berlińskiego w 1961 roku, Blochowie postanowili skorzystać z możliwości, jakie zapewniał im wyjazd na Zachód z powodu wykładów, decydując się na niepowrotny powrót do NRD.
Osiedlili się w Tybindze, gdzie Ernst uzyskał tytuł profesora. Karola z kolei poświęciła się działalności społecznej, angażując się na rzecz więźniów i kobiet. Była założycielką stowarzyszenia Hilfe zur Selbsthilfe, stawiając sobie za cel wsparcie osób w trudnych sytuacjach życiowych.
Przypisy
- Lawrence Bush: July 31: Karola Bloch and the International Union of Women Architects. Jewish Currents, 30.06.2015 r. [dostęp 18.08.2019 r.]
- Jennifer L.J.L. McKay: Purge or Purgatory: How the Flight of Three Veteran Communists Affected East German Politics during the Ulbricht, Guelph, Ontario, Canada: The University of Guelph, 01.05.2017 r. [dostęp 18.08.2019 r.]
- Christiane Droste: Women architects in West and East Berlin 1949 - 1969: reconstructing the difference: a contribution to Berlin building history and knowledge about women architects’ conditions of professionalization. University of Westminster, 01.01.2014 r. [dostęp 18.08.2019 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Piotr Kuroczyński | Jan Kopciowski | Robert Sobański | Stefan Brzeziński (inżynier) | Stanisław Maciaszczyk | Janusz Staliński | Marek Zieliński (inżynier) | Alfons Fischer | Artur Baniewicz | Adam Dąbrowski (inżynier) | Rudolf Sunderland | Zenon Nasterski | Julian Wajnberg | Ludwik Oli | Stanisław Chomicz-Adamski | Andrzej Dębowski (inżynier) | Mieczysław Łęczycki | Piotr Sembrat | Władysław Łukawski | Janusz WyżnikiewiczOceń: Karola Bloch