Marcin Wolski

---

Życiorys

Marcin Wolski, znany polski satyryk i scenarzysta, swoje studia historyczne zakończył w 1972 roku na Uniwersytecie Warszawskim. Tematem jego pracy magisterskiej była analiza wydarzeń z października 1956 roku w kontekście prasy francuskiej, którą ukończył pod opieką Rafała Gerbera. Swoje literackie początki zaznaczył w 1966 roku, debiutując w popularnym czasopiśmie „Szpilki”. W następnych latach jego utwory pojawiały się również w „Żołnierzu Wolności”, znanym z propagandowego wsparcia Ludowego Wojska Polskiego, w tym także utwory krytyczne wobec państw zachodnich oraz Izraela w kontekście wojny sześciodniowej.

Wolski przez długi czas współpracował z Programem 3 Polskiego Radia, gdzie od 1973 roku do grudnia 1981 prowadził audycję satyryczną „60 minut na godzinę”. Ze względu na stan wojenny, program został zawieszony, a temat kontynuacji jego twórczości był na czasie do lat 90-tych, kiedy to tworzył cotygodniową audycję „ZSYP” w Programie 1 Polskiego Radia. Wiele jego tekstów zostało zrealizowanych w formie skeczy i słuchowisk, z najbardziej znanymi dziełami takimi jak “Laboratorium nr 8”, “Świnka” czy “Matriarchat”. Opowiadanie “Świnka” posłużyło również jako baza dla polskiego filmu fabularnego z 1990 roku o tym samym tytule.

Marcin Wolski w latach 1991–1993 aktywnie uczestniczył jako współautor w popularnym programie „Polskie zoo”, a także tworzył szopki noworoczne, które w zabawny sposób przedstawiały polską scenę polityczną. W latach 1975–1981 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a od 1980 roku zasiadał jako sekretarz Podstawowej Organizacji Partyjnej Programu III PR. Po wprowadzeniu stanu wojennego, został zwolniony z pracy, z zastrzeżeniem zakazu zatrudnienia w mediach, ale jego prace nieprzerwanie pojawiały się w audycji „Powtórka z rozrywki”.

Pełnił też wiele funkcji o charakterze publicznym, w latach 1993–1995 był członkiem Rady ds. Mediów przy Lechu Wałęsie. W 2005 roku wszedł w skład Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. Następnie, w latach 2006-2007, jako dyrektor Programu I Polskiego Radia, miał wpływ na audycje ukształtowane w tym czasie. Również współpracował z Antonim Krauzem jako autor scenariusza do filmu “Smoleńsk”, poświęconego tragicznym wydarzeniom z 2010 roku.

W kolejnych latach, od 2013 do 2015, prowadził program satyryczny “Tydzień do rymu” na antenie Telewizji Republika, a także stał się felietonistą “Gazety Polskiej”. Jego teksty znalazły się także w “Wprost” i “Tygodniku Solidarność”. Od 2013 do 2023 roku był publicystą tygodnika “Do Rzeczy”. W swoim dorobku posiada współpracę z Stowarzyszeniem Pisarzy Polskich oraz Stowarzyszeniem Wolnego Słowa. W 2016 roku objął szefostwo redakcji oraz współprowadził program “W tyle wizji” w TVP Info.

Na przełomie 2016 i 2017 roku został dyrektorem TVP2, a jego działalność w Telewizji Polskiej trwała do grudnia 2017. W latach 2018-2023 pełnił rolę doradcy zarządu TVP. Co ciekawe, prowadzi także własny kanał na YouTube, gdzie dzieli się swoimi przemyśleniami i spostrzeżeniami. Nie tak dawno, podczas spotkania w Klubie Ronina, ogłosił, że rezygnuje ze współpracy z jakimikolwiek stacjami telewizyjnymi, podkreślając jednocześnie, że pozostaje centroprawicowym konserwatystą. Przeżyte doświadczenia w Telewizji Polskiej podsumował cytatem, nawiązującym do propagandy obecnej w mediach lat 70.:

Mówię to jako współwinny: stworzyliśmy propagandę na gorszym poziomie niż lata siedemdziesiąte. (…) Zwyciężyła logika walki, logika stalinowska: kto nie jest z nami, jest przeciw nam.

Kilka dni później, wydając oświadczenie w “Gazecie Polskiej Codziennie”, publicznie przeprosił za niektóre z wypowiedzianych słów. Podkreślił, że stanowczo odcina się od ostrych ocen, wskazując jednocześnie na różnorodność w sposobie pracy poszczególnych dziennikarzy w Telewizji Polskiej, przyznając, że były w tym okresie także rzetelne i uczciwe relacje. Na początku 2024 roku, wbrew wcześniejszym deklaracjom, ponownie związał się z mediami, podpisując stałą współpracę z kanałem TVMN, gdzie raz w tygodniu prezentowane są jego autorskie felietony w cyklu “Marcin Wolski przedstawia”.

Życie prywatne

Marcin Wolski pochodzi z rodziny o bogatej historii. Jego ojcem był Jerzy Wolski (1901–1974) – adwokat oraz żołnierz. W rodzinie ojca wyróżniali się jego bracia:

• Stanisław Wolski – harcerz i żołnierz odznaczony Virtuti Militari,
• Stefan Wolski – żołnierz, więziony w stalinowskim więzieniu,
• Zbigniew Wolski (ur. 1907) – aktywista konspiracyjny i ofiara Auschwitz.

Dziadkiem ze strony ojca był Franciszek Wolski (1868–1931), który był działaczem Związku Ludowo-Narodowego oraz burmistrzem Biłgoraja. Natomiast jego babka, Stanisława z domu Ereth, angażowała się w Organizację Kobiet Narodowych. Matką Marcina była Krystyna z domu Karczewska, II voto Żytyńska (1920–1993), dziennikarka i sportsmenka o bogatych osiągnięciach. Jej ojciec, Tadeusz Karczewski (1888–1949), brał udział w Bitwie Warszawskiej, a matka to Kazimiera Karczewska.

Co ciekawe, Marcin Wolski jest zapalonym podróżnikiem — odwiedził ponad 100 krajów na całym świecie. W 2020 roku opublikował książkę zatytułowaną „W 80 podroży dookoła świata”, w której opisuje swoje podróże i stwierdza, że każda kultura ma coś unikalnego do zaoferowania.

Odznaczenia i nagrody

Marcin Wolski cieszy się uznaniem w świecie satyry, zdobywając liczne nagrody za swoje twórcze osiągnięcia w tej dziedzinie. Jego teksty satyryczne przyciągnęły uwagę krytyków, prowadząc do trzykrotnych nominacji do Nagrody im. Janusza A. Zajdla, przyznawanej za utwory fantastycznonaukowe w nurcie satyry.

W 2006 roku, jego zasługi zostały docenione przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Ta prestiżowa nagroda stanowi potwierdzenie jego wkładu w kulturę polską.

Kolejnym wyróżnieniem w jego karierze było odebranie Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” 20 maja 2009 roku. Medal wręczył mu minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski, co podkreśla znaczenie jego twórczości w polskiej kulturze współczesnej.

Twórczość

Cykle

Pies w studni

Marcin Wolski jest autorem wielu interesujących dzieł literackich, a jednym z jego cykli są opowieści związane z „Psem w studni”. W ich skład wchodzą:

• Pies w studni (SuperNowa, 2000, ISBN 83-7054-140-2),
• Rekonkwista (SuperNowa, 2001, ISBN 83-7054-148-8),
• Wilk w owczarni (Zysk i S-ka, 2010, ISBN 978-83-7506-636-4).

Antybaśnie

Kolejnym znaczącym cyklem w jego twórczości są „Antybaśnie”, które obejmują:

• Antybaśnie – tomik z wolszczyzną (Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1991, ISBN 83-212-0616-6),
• Powrót do antybaśni (Wydawnictwo Zebra, 1993, ISBN 83-85076-24-6).

W tym cyklu znajdują się również wydania rozszerzone:

• Antybaśnie z 1001 dnia (SuperNowa, 2004, ISBN 83-7054-162-3),
• Włóczędzy czasoprzestrzeni (SuperNowa, 2005, ISBN 83-7054-169-0).

Trylogia optymistyczna

W ramach „Trylogii optymistycznej” autor stworzył następujące dzieła:

• Nieprawe łoże (Wydawnictwo Fronda 2006, ISBN 83-60335-80-X, Zysk i S-ka 2007, ISBN 978-83-7506-189-5),
• Noblista (Zysk i S-ka 2008, ISBN 978-83-7506-165-9),
• Kaprys historii (Zysk i S-ka 2009, ISBN 978-83-7506-355-4).

Igor Rykow

Wolskiego dzieła dotyczące „Igora Rykowa” przedstawiają następujące pozycje:

• 7:27 do Smoleńska (Zysk i S-ka, 2014, ISBN 978-83-7785-407-5),
• Dzień zapłaty (Zysk i S-ka, 2015, ISBN 978-83-7785-58-36),
• Powrót Almanzora (Zysk i S-ka 2017, ISBN 978-83-8116-101-5).

Podróżnicze

W twórczości podróżniczej znajduje się również tytuł:

• W 80 podróży dookoła świata (Wydawnictwo Biały Kruk, 2020, ISBN 978-83-7553-295-I).

Powieści

Pośród powieści Wolskiego można wymienić:

• Laboratorium nr 8 (w antologii Rok 3978, KAW, 1980, wznowione w zbiorze The Bestiarium),
• Numer (KAW, 1982, wznowiony w zbiorze The Bestiarium),
• Agent dołu (Wydawnictwo Literackie, 1988),
• Piąty odcień zieleni (CIA-Books, 1991),
• Bogowie jak ludzie (KAW, 1991, wznowienie: Solaris, 2004, ISBN 83-89951-03-7),
• Krawędź snu (SuperNowa, 1996, ISBN 83-7054-104-6),
• Agent dołu. Diabelska dogrywka (SuperNowa, 1996, ISBN 83-7054-097-X) – wznowienie z dodatkowym rozdziałem pt. Diabelska dogrywka,
• Według św. Malachiasza (SuperNowa, 1999, ISBN 83-7054-128-3),
• Alterland (WAB, 2003, ISBN 83-89291-18-5, WAB, 2005, ISBN 83-7414-091-7),
• Ekspiacja (WAB, 2004, ISBN 83-7414-023-2),
• Miejsce dla dwojga (WAB, 2005, ISBN 83-7414-083-6),
• Zamach na Polskę (Solaris, 2005, ISBN 83-89951-27-4),
• Klucz do Apokalipsy (Wydawnictwo Albatros 2007, ISBN 978-83-7359-446-3),
• EuroDżihad (Zysk i S-ka 2008, ISBN 978-83-7506-234-2),
• Agent dołu. Czarci pomiot (SuperNowa 2009, ISBN 978-83-7578-019-2) – kolejne wznowienie Agenta dołu wraz z dodatkowymi rozdziałami Diabelska dogrywka, Agent góry i Czarci pomiot,
• Drugie życie (Zysk i S-ka 2009, ISBN 978-83-7506-421-6),
• Wallenrod (Narodowe Centrum Kultury 2010, ISBN 978-83-61587-15-6 oraz Zysk i S-ka 2012, ISBN 978-83-7785-114-2),
• Ciemna strona lustra (Centrum Myśli Jana Pawła II 2010, ISBN 978-83-60853-01-6),
• Cud nad Wisłą (Czerwone i Czarne 2010, ISBN 978-83-7700-007-6),
• Jedna przegrana bitwa (Narodowe Centrum Kultury 2010, ISBN 978-83-61587-31-6),
• 13 Gabinet (Czerwone i Czarne 2011, ISBN 978-83-7700-018-2),
• Ewangelia według Heroda (M Wydawnictwo 2011, ISBN 978-83-7595-356-5),
• Doktor Styks (Zysk i S-ka 2011, ISBN 978-83-7506-879-5),
• Skecz zwany morderstwem (Zysk i S-ka 2012, ISBN 978-83-7785-020-6),
• Post-Polonia (M Wydawnictwo 2012, ISBN 978-83-7595-456-2),
• Mocarstwo (Zysk i S-ka 2012, ISBN 978-83-7785-117-3) – bezpośrednia kontynuacja losów bohaterów Wallenroda,
• Prezydent von Dyzma (Zysk i S-ka 2013, ISBN 978-83-7785-220-0) – luźna kontynuacja Kariery Nikodema Dyzmy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza,
• Sodoma (Zysk i S-ka, 2014, ISBN 978-83-7785-58-29),
• Ciemna brama (Zysk i S-ka, 2016, ISBN 978-83-7785-89-81),
• Powtórka z rozgrywki (Zysk i S-ka, 2020, ISBN 978-83-8116-839-7),
• Siostrzyczki (Miejska Biblioteka Publiczna w Lesznie, 2022, ISBN 978-83-61681-38-0),
• Wariant Lotaryński (Miejska Biblioteka Publiczna w Lesznie, 2023, ISBN 9788361681465).

Zbiory opowiadań i nowele

Autor posiada także bogate zbiory opowiadań i nowel, wśród których znajdują się:

• 60 minut na godzinę (Nasza Księgarnia, 1978, ISBN 83-10-08951-1, wznowione w zbiorze Wolski w shortach (1)),
• Żółw,
• Z lotu ptaka,
• Siła woli,
• Takie buty,
• Fotografia,
• Taksówka o północy,
• Płetwy,
• Muza,
• F.A.,
• Enklawa. Neomatriarchat. Świnka (1982, wznowione w zbiorze The Bestiarium),
• Z przymrużeniem ucha. Tomik z wolszczyzną (1984, wznowione w zbiorze Wolski w shortach (1)),
• Jeden dzień,
• Epizod,
• Zimny warsztat,
• Zadziwiający przypadek fascynacji,
• Problem malarski,
• Urojenie,
• Zbrodniarz,
• Odżywka,
• Świadek koronny,
• Apokalipsa,
• Telefon,
• Wiem wszystko,
• Z pamiętnika młodego inżyniera,
• Szansa,
• Loteria,
• Szczepionka,
• Pies, przyjaciel człowieka,
• Labirynt,
• Tragedia „Nimfy 8” (w cyklu Stało się jutro, cz. 30, Nasza Księgarnia, 1987, ISBN 83-10-08951-1, wznowione w zbiorze Wolski w shortach (1)),
• Konfrontacja,
• Tragedia „Nimfy 8”,
• Matryca,
• Ludzie-Ryby,
• Przezorność,
• Masa krytyczna,
• Eksponat,
• Przestępstwo i wyrok,
• Wariant autorski,
• Mam prośbę, Jack…,
• Trzecia planeta,
• Klan Szwendałów (DAGA, 1991, ISBN 83-900201-0-6, M. Wolski i A. Zaorski jako „Marta Blask”),
• Książeczka bez nabożeństwa czyli porady dla nieśmiałych cnotliwych i leniwych (Replay, 1993, ISBN 83-85917-02-0),
• Noc bezprawia oraz inne szalone opowieści (SuperNowa, 1997, ISBN 83-7054-117-8),
• Wideo Pana Boga,
• Na żywo,
• Dzień bezmięsny,
• Korektura,
• Poprawka z cudu,
• Noc bezprawia,
• Kabaret Nadredaktora (wybór najlepszych piosenek i tekstów kabaretowych, Nowy Świat, 2001),
• The Bestarium (Solaris 2002, ISBN 83-88431-35-8),
• Świnka,
• Matriarchat,
• Laboratorium nr 8,
• Numer,
• Trzecia Najśmieszniejsza Kabaretu Nadredaktora cz. II (Nowy Świat, 2003),
• Marcin Wolski w shortach (1): Kwadratura trójkąta (Solaris, 2003, ISBN 83-88431-73-0),
• Opowiadania ze zbioru 60 minut na godzinę,
• Opowiadania ze zbioru Z przymrużeniem ucha. Tomik z wolszczyzną,
• Opowiadania ze zbioru Tragedia „Nimfy 8”,
• Kwadratura trójkąta,
• Marcin Wolski w shortach (2): Enklawa (Solaris, 2004, ISBN 83-88431-83-8),
• Enklawa,
• Baśnie dla bezsennych:
• Omdlenie,
• Budka nr 7,
• Etyka zawodowa,
• Jedna z lepiej przeprowadzonych akcji,
• Największe zdarzenie od czasów Adama,
• Hobbysta,
• Party,
• Horrory na późne wieczory:
• Alternatywa,
• Adventure Explorer,
• Operacja Herod,
• Łapiszcze,
• Wirus,
• Dom specyficznej troski,
• Aktywacja,
• Za nic.

---

Oceń: Marcin Wolski

---