Maria Gurowska

---

Życiorys

Maria Gurowska przyszła na świat w Łodzi, w żydowskiej rodzinie. Jej ojciec, Moryc Zanda (1887–1941), był buchalterem oraz pośrednikiem handlowym, natomiast matka, Frajda (Franciszka) z domu Eisenbaum, urodziła się w 1889 roku. W młodości ukończyła Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Emilii Sczanieckiej, a następnie podjęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Już w trakcie nauki zdecydowała się na przynależność do Komunistycznej Partii Polski. W 1937 roku podjęła pracę jako sekretarz-prawnik w Centralnym Stowarzyszeniu Kupców i Przemysłowców Województwa Łódzkiego.

W podczas niemieckiej okupacji posługiwała się „aryjskimi” dokumentami przyjętymi na nazwisko Genowefa Maria Danielak. W lutym 1940 roku, w towarzystwie rodziców, opuściła Łódź. Przez rok mieszkała w Żyrardowie, a następnie przeniosła się do Warszawy. Utrzymywała się z udzielania korepetycji, drobnego handlu oraz szycia futrzanych rękawiczek. Od 1943 roku aktywnie działała w Gwardii Ludowej oraz Polskiej Partii Robotniczej. Po wybuchu powstania warszawskiego została przydzielona do grupy łączności Armii Ludowej, pełniąc rolę łączniczki w odcinku II Śródmieście Południe.

Po przeniesieniu siedziby dowództwa GL do Śródmieścia, prowadziła sekretariat sztabu AL. Po zakończeniu powstania, wraz z matką, znalazła się w Głownie, a później w Częstochowie, gdzie kontynuowała krawiectwo. W styczniu 1945 roku objęła stanowisko kierownika Wydziału Informacji i Propagandy w Zarządzie Miejskim w Częstochowie. Dwa miesiące później wróciła do Łodzi, gdzie zyskała pracę jako instruktor propagandy w Komitecie Wojewódzkim PPR.

Wkrótce po tym, z jej inicjatywy, powstała Wojewódzka Szkoła Partyjna, w której została dyrektorką. W marcu 1946 roku, dzięki wpływom męża, uzyskała zadanie zorganizowania w Łodzi Szkoły Prawniczej Ministerstwa Sprawiedliwości i objęcia stanowiska dyrektora. Po zakończonym zadaniu, 1 października 1946 roku, została radcą w Wydziale Nadzoru Sądowego w Ministerstwie Sprawiedliwości. Już 14 kwietnia 1947 roku mianowano ją asesorem sądowym w Prokuraturze Sądu Okręgowego w Warszawie, a niecały miesiąc później objęła obowiązki p.o. podprokuratora.

Od 14 lipca 1947 roku zajmowała już stanowisko podprokuratora Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z tymczasową siedzibą w Łodzi. 1 kwietnia 1948 roku, została awansowana na wiceprokuratora. 19 stycznia 1949 roku rozpoczęła delegację do Departamentu Nadzoru Prokuratorskiego Ministerstwa Sprawiedliwości, która trwała do 1956 roku. 31 marca 1949 roku przeniesiono ją na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie, a następnie na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego z pozostawieniem delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości.

W grudniu 1949 roku została naczelnikiem Wydziału Sądownictwa dla Nieletnich w Departamencie Nadzoru Sądowego Ministerstwa Sprawiedliwości. 5 lipca 1950 roku objęła stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Od 4 stycznia 1951 roku była sędzią w Wydziale IV Karnym Sądu Wojewódzkiego z jednoczesnym utrzymaniem w mocy delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości. W latach 1950-1954 Gurowska zasiadała w składach sędziowskich sekcji tajnej w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie, gdzie ferowano wyroki w sprawach politycznych zleconych przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego.

Partycypowała w wielu kontrowersyjnych procesach politycznych w okresie stalinowskim. Między innymi, na podstawie dowodów fałszywych stworzonych przez prokurator Helenę Wolińską, skazała na karę śmierci Augusta Emila Fieldorfa. Po 15 listopada 1956 roku, zakończyła swoją działalność w Ministerstwie Sprawiedliwości i powróciła do pracy w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie. Ostatecznie 30 kwietnia 1970 roku została zwolniona z pracy w sądownictwie. W 1971 roku, wyjątkowo, przyznano jej rentę przez prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

5 maja 1992 roku Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wszczęła śledztwo dotyczące przestępstwa popełnionego na Auguście Emilu Fieldorfie. Po zakończeniu dochodzenia, 10 sierpnia 1995 roku, Prokuratura Wojewódzka w Warszawie postawiła Gurowskiej zarzuty związane z popełnieniem zbrodni. W trakcie przesłuchania w Prokuraturze Rejonowej w Szczytnie, 25 sierpnia 1995 roku, podtrzymała przekonanie o zasadności wyroku na Fieldorfa. Deklarując, że opierała się na dowodach zgodnych z prawem obowiązującym w danym czasie, w piśmie do ministra sprawiedliwości relacjonowała swoje usankcjonowane działania.

19 marca 1996 roku, akt oskarżenia przeciwko Gurowskiej, dotyczący jej odpowiedzialności w zabójstwie, został skierowany do Sądów Wojewódzkich w Warszawie. Proces rozpoczął się w grudniu 1997 roku, jednak z powodu poważnych problemów zdrowotnych oskarżona nie stawiła się na rozprawie i już do końca swego życia nie pojawiła się ponownie w sądzie.

W późniejszych latach zmarła w Jedwabnym, gdzie również została pochowana.

Ordery i odznaczenia

Maria Gurowska została odznaczona kilkoma prestiżowymi wyróżnieniami, które świadczą o jej znaczącym wkładzie w życie społeczne i kulturalne kraju.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 lipca 1951,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany 22 lipca 1947,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, wręczony 30 grudnia 1954.

---

Oceń: Maria Gurowska

---