Stefan Arski

---

Życiorys

Stefan Arski, syn Natana Salmana oraz Pauliny Finkelhaus, był niezwykle aktywnym działaczem politycznym przed wybuchem II wojny światowej. Uczestniczył w szeregu organizacji młodzieżowych, w tym Czerwonym Harcerstwie TUR oraz Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Od roku 1931 przynależał do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a także był współzałożycielem pisma partii pod tytułem „Płomienie”. W latach 30. XX wieku pracował w Głównym Urzędzie Statystycznym oraz jako urzędnik w Państwowym Banku Związkowym. Studiował na Wydziale Ekonomii i Statystyki Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, jednakże nie udało mu się uzyskać magisterium z powodu wybuchu II wojny światowej.

Po okupacji Polski przez III Rzeszę i ZSRR we wrześniu 1939 roku, Arski znalazł się w Wilnie, które zostało przyłączone do Litwy 28 października 1939. Tam pełnił funkcję przewodniczącego Rady Głównej wileńskiej „Wolności” w latach 1939-1940. Następnie, przez Sztokholm, udał się do Stanów Zjednoczonych, gdzie stał się oficjalnym przedstawicielem Komitetu Zagranicznego PPS w Londynie na Amerykę.

Stefan Arski był także związany z piśmem „Robotnik Polski”, a jego współpraca obejmowała również dwutygodnik „Poland Fights-Polska Walczy”, który pełnił rolę oficjalnego periodyku rządowego na terenie USA oraz pismo „Nowyj Put’”, wydawane przez rosyjskich mienszewików. W dalszych latach brał czynny udział w redagowaniu pisma „W przededniu”, które było organem rozłamowców PPS na emigracji pod przewodnictwem Oskara Langego. Zatrudniał się również w polskiej sekcji amerykańskiego Biura Informacji Wojskowej (Office of War Information) i współorganizował Polską Służbę Informacyjną w Stanach Zjednoczonych, m.in. z Józefem Winiewiczem.

Od 1946 roku powrócił do Polski, gdzie przez krótki okres sprawował funkcję redaktora naczelnego „Robotnika” od listopada 1947 do grudnia 1948. W latach 1948-1964 był prezesem rady nadzorczej wydawnictwa „Książka i Wiedza”. Arski pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego „Trybuny Ludu” od marca 1949 do 1951 roku, a następnie przez wiele lat, aż do 1969 roku, był redaktorem naczelnym popularnego ogólnopolskiego tygodnika ilustrowanego „Świat”. W latach 50. XX wieku pisał propagandowe broszury, które były zgodne z narracją władz komunistycznych w Polsce, omawiając tematy dotyczące polityki państw Europy Zachodniej oraz dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Po 1969 roku sprawował funkcję redaktora naczelnego miesięcznika „Polskie Perspektywy”, który ukazywał się w trzech językach, aż do przejścia na emeryturę w 1977 roku.

Arski był członkiem licznych organizacji, w tym Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej w latach 1931-1939, gdzie działał również w Komitecie Wykonawczym w latach 1932-1935. Przez następne lata przynależał do Polskiej Partii Socjalistycznej (1932-1948), Rady Głównej „Czerwonego Harcerstwa” (1932-1939) oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1948-1982). Jego działalność obejmowała także członkostwo w Syndykacie Dziennikarzy Polskich w USA, Związku Zawodowym Dziennikarzy RP, Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich, Związku Zawodowym Pracowników Książki, Prasy i Radia oraz ZAiKS-ie, a także „NSZZ Solidarność”.

Odznaczenia

Stefan Arski był wybitną postacią zasłużoną dla Polski, a jego osiągnięcia zostały uhonorowane licznymi odznaczeniami. Oto niektóre z nich:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974),
• i inne.

Arski był żonaty z Magdaleną Arską z d. Hertz, która również była dziennikarką, a później z Ireną Rawicz-Arską, również dziennikarką, żyjącą w latach 1924-1983. W Warszawie spędził znaczną część swojego życia. Po jego śmierci znalazł spoczynek na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 64-VI-19/20.

Twórczość

Stefan Arski był autorem wielu znaczących prac, które odzwierciedlają jego zaangażowanie w sprawy społeczne i polityczne. Oto niektóre z jego publikacji:

• Gospodarka–polityka–taktyka–organizacja socjalizmu (Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej; broszura programowa PPS; współautorzy: Oskar Lange, Julian Hochfeld, Wiktor Ehrenpreis, Władysław Malinowski, Marek Biret),
• The new Polish-German border: safeguard of peace (2 wydania; Polish Embassy, Washington 1947),
• Cień nad ojczyzną Roosevelta-Ameryka 1945-48 (Wiedza 1948),
• PRL a kościół katolicki (Książka i Wiedza 1949),
• Zmowa grabieżców. Awantura Piłsudskiego w 1920 roku (Prasa Wojskowa 1950),
• Trzeba było położyć temu kres (Książka i Wiedza 1951),
• Głęboko sięgały korzenie zdrady (Książka i Wiedza 1951),
• Przeklęte lata. U źródeł katastrofy wrześniowej (Książka i Wiedza 1952),
• Targowica leży nad Atlantykiem (Książka i Wiedza 1952; wydanie wspólne z książką Pasażerowie martwej wizy: Książka i Wiedza 1955),
• Ulica złoczyńców (Książka i Wiedza 1952),
• Uwaga radiodywersja (Książka i Wiedza 1953),
• W świetle faktów (Książka i Wiedza 1952),
• Współczesna Targowica (Wiedza Powszechna 1953),
• Pasażerowie martwej wizy (Książka i Wiedza 1953; wydanie wspólne z książką Targowica leży nad Atlantykiem: Książka i Wiedza 1955),
• Dolarowa dyplomacja (Książka i Wiedza 1954),
• Pasażerowie martwej wizy (Książka i Wiedza 1954),
• Kurtyna idzie w górę (Iskry 1954),
• Watykan i wrzesień (pod pseud. „R. Warecki”; Książka i Wiedza 1958),
• Ołtarz i tron (pod pseud. „Roman Warecki”; Książka i Wiedza 1958, 1961, 1966),
• Kościół katolicki (Książka i Wiedza 1959),
• My, Pierwsza Brygada (Czytelnik 1962, 1963),
• Galicyjska działalność wojskowa Piłsudskiego, 1906-1914: dokumenty (wespół z Józefem Chudkiem; Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1967).

Inne prace redakcyjne

W ramach działalności redakcyjnej, Stefan Arski miał przyjemność uczestniczyć w pracach nad różnorodnymi publikacjami. Jego wkład obejmuje:

• Howard Fast, Amerykanin (autor przedmowy; przekład: Józef Brodzki; Książka i Wiedza, 1951),
• Jan Szembek, Dziennik. Dokument polityki sanacyjnej (autor wstępu; przekład: Zygmunt Kałużyński; Książka i Wiedza, 1954),
• Pamiętniki Józefa Becka (autor przedmowy; przekład, przypisy i wykaz nazwisk: Aleksander Ewert; wybór i uwagi w tekście: Grzegorz Jaszuński; Czytelnik, 1955),
• Martin Gilbert, Richard Gott, Dżentelmeni w Monachium (autor posłowia; przekład: Tadeusz Wolski; Czytelnik, 1967).

---

Oceń: Stefan Arski

---