Kościół luterański św. Jana w Łodzi

Kościoły

Kościół św. Jana w Łodzi to wyjątkowy obiekt, który łączy w sobie wartości historyczne oraz architektoniczne. Zbudowany w stylu neoromańskim, jego powstanie miało miejsce w latach 1880–1884. Stanowi on drugi kościół luterański w Łodzi, zaraz po obiekcie poświęconym św. Trójcy.

Obecnie, kościół ten funkcjonuje jako rzymskokatolicki obiekt, gdzie swoją siedzibę ma zakon jezuitów. Jego lokalizacja przy ulicy Sienkiewicza 60 w Łodzi sprawia, że jest on łatwo dostępny dla mieszkańców oraz turystów odwiedzających to piękne miasto.

Historia

Historia budowy kościoła luterańskiego w Łodzi sięga roku 1864, kiedy miejscowe władze postanowiły przekazać działkę na ten cel, usytuowaną przy ul. Dzikiej (obecnie ul. Sienkiewicza 60), pomiędzy ul. Nawrot a ul. Główną, dziś znaną jako al. Piłsudskiego. Niestety, problemy w przemyśle włókienniczym, w wyniku kryzysu w latach 60. XIX wieku, spowolniły realizację tego projektu.

W lutym 1876 roku doszło do przełomowego zgromadzenia parafian, gdzie Karol Scheibler postanowił przekazać 50 tysięcy rubli na budowę kościoła, a jednocześnie objął przewodnictwo w Komitecie Budowy. Zezwolenie na rozpoczęcie budowy otrzymano w 1878 roku, a szacunkowy koszt budowy wyniósł wtedy około 100 tysięcy rubli. Kamień węgielny został poświęcony 1 lipca 1880 roku, a prace budowlane prowadziło przedsiębiorstwo Roberta Nestlera pod nadzorem architekta Louisa Schreibera oraz inżyniera miejskiego Hilarego Majewskiego.

W okresie końcowych prac budowlanych, w dolnej części krzyża wieńczącego wieżę, wmurowano dokument zawierający historię obiektu oraz nazwiska fundatorów. W 1883 roku kościół był ukończony w stanie surowym, jednak prace wykończeniowe trwały jeszcze rok, a uroczyste poświęcenie odbyło się 8 października 1884 roku. Ceremonii przewodniczył superintendent generalny Paul Woldemar von Everth, a wśród zgromadzonych był także gubernator piotrkowski, Nikołaj Zinowjew. Uroczystość przyciągnęła około 30 tysięcy wiernych, co podkreśla znaczenie tego wydarzenia dla wspólnoty.

Pierwszym pastorem nowo utworzonej parafii przy kościele św. Jana był ks. Wilhelm Piotr Angerstein. W kościele odbywały się nabożeństwa ewangelickie, zarówno dla niemieckiej, jak i dla nielicznej polskiej społeczności luterańskiej w Łodzi.

W nowym kościele znalazły się liczne wyjątkowe elementy, w tym:

  • ambona i ołtarz wykonane przez Rigowa i Knopfa, dar fabrykanta Ludwika Meyera,
  • chrzcielnica z fabryki T. Skoryny w Warszawie, dar Teresy z Anstadtów Moenke, córki Karola Anstadta,
  • dzwony wyprodukowane przez firmę J. Grossego w Dreźnie, dar O. J. Schultza,
  • organy z 44 rejestrami, dostarczone przez firmę Schlag i Synowie w Świdnicy, dar Edwarda Herbsta,
  • witraże stworzone przez firmę Ordtmanna w Lingen.

Wiosną 1887 roku warszawska spółka Norblin, Bracia Buch i T. Werner dostarczyła dla kościoła trzy pary pozłacanych lichtarzy oraz pozłacany krzyż w stylu gotycko-romańskim.

Po zakończeniu II wojny światowej kościół został nielegalnie zajęty przez zakon jezuitów, który w 1950 roku erygował parafię Najświętszego Imienia Jezus. Kościół oraz przyległe budynki parafii zostały w 1989 roku wykupione przez jezuitów od Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
  2. Ryszard Michalak, Kościoły protestanckie i władze partyjno–państwowe (1945–1956), Warszawa 2002 r., s. 159.
  3. Kronika Łódzka. Warszawska firma.... „Dziennik Łódzki”. Rok IV (nr 111), s. 2–3, 21.05.1887 r. Zdzisław Kułakowski (red.).
  4. Kronika Łódzka. Poświęcenie nowego kościoła ewangelickiego. „Dziennik Łódzki”. Rok I (nr 226), s. 2–3, 09.10.1884 r. Zdzisław Kułakowski (red.).
  5. a b Z powodu poświęcenia kościoła ewangelickiego. „Dziennik Łódzki”. Rok I (nr 225), s. 1, 08.10.1884 r. Zdzisław Kułakowski (red.).
  6. Krzysztof Stefański, Architektura sakralna Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta 1821–1914, Łódź 1995 r., s. 57–60.
  7. Po śmierci K. Scheiblera jego zięć E. Herbst w 1884 r. ufundował parkan, a żona Anna Scheibler przeznaczyła 10 tys. rubli na budowę przy kościele szkoły. Cała rodzina Scheiblera – Herbsta przeznaczyła 30 tys. rubli na przyszły dom parafialny. (S. Pytlas, Łódzka burżuazja przemysłowa 1864–1914, Łódź 1994 r., s. 364).

Oceń: Kościół luterański św. Jana w Łodzi

★★★★★
Średnia ocena:4.55 Liczba ocen:21