Henryk (Henoch) Barczyński, znany w wielu źródłach mylnie jako Henryk Barciński, to postać o niezwykle ciekawym życiorysie. Urodził się 16 grudnia 1896 roku w Łodzi, natomiast swoje życie zakończył tragicznie w 1941 roku w Tomaszowie Mazowieckim. Był nie tylko artystą, ale także utalentowanym malarzem, grafikiem oraz ilustratorem, a jego korzenie sięgają pochodzenia żydowskiego.
W latach 1919-1921 Barczyński był aktywnym członkiem grupy Jung Idysz, która miała na celu promowanie kultury żydowskiej w Polsce, a także rozwoju sztuki. Jednakże jego twórczość była znacząco ograniczona przez tragiczną rzeczywistość II wojny światowej.
Od 1939 do 1941 roku Barczyński był związany z Kołem Artystów w tomaszowskim getcie. To właśnie tam wykazał się swoją twórczością, pomimo przerażających warunków, w jakich przyszło mu funkcjonować. Został ofiarą brutalnych działań okupacyjnych reżimu hitlerowskiego.
Życiorys
Henryk Barczyński przyszedł na świat w skromnej rodzinie, gdzie jego ojcem był krawiec Szmul Barczyński (1834–1897), a matką Sara z Parzęczewskich. Swoją przygodę z malarstwem rozpoczął w prywatnej szkole rysunku, prowadzonej przez Jakuba Katzenbogena (Icka Kacenbogena) w Łodzi. W latach 1915-1916 kontynuował naukę w Warszawie, uczęszczając do Henryka Glicensteina w Szkole Sztuk Pięknych.
Bliźniacze debiutanckie wystąpienie miało miejsce na Salonie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Następnie, w latach 1919–1926, studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie pod okiem profesorów Otto Gussmanna i Roberta Sterla. W twórczości Barczyńskiego wyraźnie zauważalne są wpływy takich artystów jak Oskar Kokoschka oraz Marek Chagall, jednak jego prace koncentrowały się głównie na tematyce kultury żydowskiej.
W 1925 roku artysta otrzymał prestiżową pierwszą nagrodę na konkursie organizowanym przez Czerwony Krzyż w Paryżu. Pomiędzy 1927 a 1933 rokiem mieszkał w Berlinie. Po powrocie do Łodzi w 1934 roku zorganizował wystawę w Żydowskim Towarzystwie Krzewienia Sztuk Pięknych. Jego dzieła były również prezentowane w takich miastach jak Berlin, Drezno, Tel-Awiw, a także Nowy Jork. W Łodzi Barczyński zamieszkiwał przy ul. Drewnowskiej 21.
Okres okupacji
Na początku II wojny światowej Henryk Barczyński opuścił Łódź, udając się do Tomaszowa Mazowieckiego. W tamtejszym getcie zaangażował się w życie artystyczne, zakładając Koło Artystów. W związku z tym zawarł przyjaźnie z łódzkim malarzem Władysławem vel Wolfem Rejderem (1917–1942) oraz z aktorem i kabareciarzem izraelskim, Izraelem Aljuche „Lutkiem” Orenbachem, którego działalność artystyczna była dla niego bliska, a jego związek z Barczyńskim zakończył się tragicznie.
W tym trudnym okresie artysta tworzył i wystawiał w warunkach getta, malując m.in. portrety oraz przedstawiając ulice Tomaszowa. Ostatnie wzmianki na temat Barczyńskiego pojawiły się w jego korespondencji z getta tomaszowskiego 25 grudnia 1940 roku. Niestety, w 1941 roku artysta został tragicznie zamordowany przez nazistowskich zbirów w Tomaszowie, zgodnie z relacją świadków, w tym M. Wolman-Sieraczkowej. Źródła niepotwierdzone podają, że zginął 14 marca tego samego roku.
Przypisy
- M. Wolman-Sieraczkowa, Dzieła Henocha Barczyńskiego w muzeum „Domu Szaloma Asza”, kopia artykułu przechowywana w Dziale Dokumentacji Naukowej Muzeum Sztuki w Ł., teczka T.378
- Księga adresowa miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego (…). Rocznik 1937-1939, Zarząd Miejski w Łodzi, Łódź 1937 r., strona 22, dział II wykaz mieszkańców m. Łodzi
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Marek Wronko | Mieczysław Braun | Maria Probosz | Agnieszka Sitek | Barbara Rosiak | Elżbieta Cichla-Czarniawska | Jarosław Dziedzic | Dorota Kędzierzawska | Jakub Wandachowicz | Marceli Sprusiak | Maciej Wilewski | Michał Ślaski | Lech Brański | Jerzy Neugebauer | Esther Eisen | Jadwiga Andrzejewska | Włodzisław Sier | Arkadiusz Bielawski | Art of Beatbox | Kazimierz Zieliński (rzeźbiarz)Oceń: Henryk Barczyński