Jadwiga Andrzejewska

---

Życiorys

Córka maszynisty teatralnego, Józefa Andrzejewskiego oraz Katarzyny z Ludwickich, rozpoczęła swoją karierę w świecie sztuki, pomimo trudności materialnych. Po ukończeniu szkoły powszechnej, zatrudniła się jako ekspedientka w sklepie materiałów piśmiennych Leona Tybera, mieszczącym się przy ul. Piotrkowskiej 49. W grudniu 1923 roku zadebiutowała na scenie łódzkiego Teatru Miejskiego w sztuce „Nauczycielka”, grając u boku znanej aktorki, Ireny Solskiej. Jej talent sprawił, że zyskała uznanie jako aktorka także w Teatrze Popularnym oraz jako tancerka w kabarecie „Jar”.

Wkrótce po tym została dostrzegana przez Karola Adwentowicza, który dostrzegł jej potencjał i zaproponował przeniesienie do Warszawy, aby kontynuować karierę teatralną. Debiutując na warszawskiej scenie 15 września 1932 roku w przedstawieniu „Dziewczęta w mundurkach”, od razu zdobyła serca publiczności, grając rolę Manueli. Jej występ został wysoko oceniony przez Antoniego Słonimskiego, co skłoniło ją do osiedlenia się w stolicy.

W Warszawie występowała w kabarecie „Nowy Momus”, a od lutego 1933 roku była związana z Teatrem Narodowym. Oprócz tego grała gościnnie w Teatrze Letnim, Ateneum oraz Polskim. Od 1934 roku jej kariera artystyczna nabrała nowego wymiaru, łącząc występy w filmach z grą w teatrach rewiowych i kabaretach, takich jak „Stara Banda” i „Cyrulik Warszawski”.

Jej debiut filmowy przypadł na 1933 rok, kiedy zagrała jedną z trzech głównych ról, Jadzię, w filmie „Wyrok życia”, u boku Ireny Eichlerówny, w reżyserii Juliusza Gardana. Ponadto wystąpiła w „Dziejach grzechu”, reżyserowanym przez Henryka Szaro. W sumie, w okresie międzywojennym wystąpiła w piętnastu filmach, w tym w „Dziewczętach z Nowolipek” oraz „Strachach”.

Po kampanii wrześniowej, aktorka znalazła się we Lwowie, gdzie występowała w Teatrze Miniatur, kierowanym przez Konrada Toma. Teatr ten, do 1941 roku, wędrował po różnych miastach radzieckich, jednak jego działalność została wstrzymana po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej.

W późniejszym okresie, od listopada 1941 roku, występowała w „Czołówce Teatralnej” Armii Polskiej, która powstawała na terenie ZSRR pod przewodnictwem gen. Andersa. W marcu 1942 roku wyruszyła z Armią Andersa przez Bliski Wschód do Mandatu Palestyny, gdzie prezentowała swoje umiejętności w teatrze rewiowym Feliksa Konarskiego oraz w Polowym Teatrze 2 Korpusu Polskiego. Na przełomie 1944 i 1945 roku grała w Polskim Teatrze Szkolnym, w ramach którego odwiedziła takie miejsca jak Jerozolima, Tel Awiw, Nazaret i Hajfa.

Po wojnie, w 1945 roku, aktorka dołączyła do Teatru Dramatycznego 2 Korpusu we Włoszech, a w 1946 roku osiedliła się w Wielkiej Brytanii. Polska przygoda powróciła w 1947 roku, gdy osiedliła się w rodzinnym mieście Łódź, kontynuując występy w Teatrze Syrena. Krótko przebywała w Warszawie, jednak po kilku miesiącach znów wróciła do Łodzi, grając w Teatrze Powszechnym. W kolejnych latach zmieniała miejsca pracy, występując m.in. w Teatrze im. Jaracza oraz Teatrze Małym. Od 1966 roku do momentu śmierci była związana z Teatrem Powszechnym.

Zmarła mając 62 lata, a jej doczesne szczątki spoczywają na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi (kwatera XXVIII, rząd 18, grób 6).

Upamiętnienie

W 1979 roku Jadwiga Andrzejewska zyskała honorowe upamiętnienie w postaci patronatu jednej z ulic na łódzkim Widzewie. Dodatkowo, na jej cześć zasadzono Drzewo Pamięci w Parku Zdrojowym, co świadczy o znaczeniu jej osoby w lokalnej historii.

16 października 1998 roku, w obecności Barbary Kaczmarskiej, córki Andrzejewskiej oraz Jana Machulskiego, odsłonięto gwiazdę poświęconą gwieździe na ulicy Piotrkowskiej. Ten wyjątkowy akt miał miejsce w Alei Gwiazd, co odzwierciedla uznanie dla jej wkładu w kulturę i sztukę.

W listopadzie 2000 roku, na fasadzie kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 71, powstał fresk „Łódź w pigułce” autorstwa Krzysztofa Jaśkiewicza. Na tej imponującej kompozycji znajduje się ponad 30 postaci związanych z historią Łodzi, w tym również wizerunek Jadwigi Andrzejewskiej, co dodatkowo podkreśla jej rolę w krajobrazie kulturowym miasta.

W 2019 roku, Poczta Polska wyemitowała znaczek pocztowy zaprojektowany przez Marzannę Dąbrowską, który ma na celu uhonorowanie osób związanych z polskim kinem i teatrem, w tym Jadwigi Andrzejewskiej. Czym innym, jak nie tą formą międzynarodowego uznania, można by lepiej przypieczętować jej dziedzictwo, niż poprzez znaczek pocztowy o nominale 3,30 zł?

Filmografia

Filmografia Jadwigi Andrzejewskiej jest bogata i różnorodna, obejmując wiele znanych produkcji filmowych od jej debiutu w 1933 roku. Oto lista jej najważniejszych ról w filmach:

• 1933: Wyrok życia (debiut filmowy; reż. Juliusz Gardan),
• 1933: Dzieje grzechu (reż. Henryk Szaro),
• 1935: Wacuś,
• 1936: Wierna rzeka,
• 1936: Papa się żeni,
• 1936: Kobiety (Femmes),
• 1936: Ada! To nie wypada!,
• 1936: 30 karatów szczęścia,
• 1937: Parada Warszawy,
• 1937: Dziewczęta z Nowolipek,
• 1937: Dorożkarz nr 13,
• 1938: Zapomniana melodia,
• 1938: Strachy,
• 1938: Moi rodzice rozwodzą się,
• 1938: Kobiety nad przepaścią,
• 1939: Doktór Murek,
• 1946: Wielka droga,
• 1954: Pod gwiazdą frygijską,
• 1956: Koniec nocy,
• 1956: Pożegnanie z diabłem,
• 1956: Ziemia,
• 1958: Miasteczko,
• 1959: Lunatycy,
• 1959: Miejsce na ziemi,
• 1961: Czas przeszły,
• 1961: Komedianty,
• 1961: Nafta,
• 1962: Dom bez okien,
• 1962: Rodzina Milcarków,
• 1963: Mam tu swój dom,
• 1965: Niedziela sprawiedliwości,
• 1965: Popioły,
• 1966: Wieczór przedświąteczny,
• 1967: Cyrograf dojrzałości,
• 1967: Poradnik matrymonialny,
• 1968: Czterej pancerni i pies,
• 1968: Ortalionowy dziadek,
• 1969: Znicz olimpijski,
• 1971: Motodrama,
• 1971: 150 na godzinę,
• 1974: Ziemia obiecana,
• 1976: A jeśli będzie jesień,
• 1977: Milioner.

---

Oceń: Jadwiga Andrzejewska

---