Lili Susser

---

Życiorys

Lili Cukier, znana jako Lili Susser, urodziła się oraz spędziła swoje dzieciństwo w Łodzi. Miasto to stało się tłem jej beztroskich lat młodości, w których uczęszczała do szkoły podstawowej, mieszczącej się przy ul. Cegielnianej (obecnie ul. Stefana Jaracza) 26. Jednakże, po wybuchu II wojny światowej oraz zajęciu Łodzi przez Niemców, sytuacja uległa drastycznej zmianie. Wkrótce miasto zostało przemianowane na Litzmannstadt, a jego mieszkańcy, zwłaszcza Żydzi, zostali poddani bezwzględnym represjom.

W północnej, najbiedniejszej dzielnicy miasta powstało getto, izolujące Żydów od reszty społeczeństwa. Getto zostało zamknięte 30 kwietnia 1940 roku. W marcu tego samego roku, jako nastolatka, Lili została wraz z rodzicami uwięziona w łódzkim getcie (Litzmannstadt Ghetto). Początkowo kontynuowała naukę, jednak po zamknięciu szkół dzieci i młodzież zostały zmuszone do pracy w trudnych warunkach. Utworzono tzw. resorty, czyli warsztaty oraz fabryki, gdzie Lili zmuszona była pracować w różnych specjalnościach, takich jak rymarstwo, papiernictwo, produkcja kapeluszy oraz metalurgii.

W tym nieludzkim miejscu doświadczyła wielu trudności – łapanek, głodu, biedy, oraz chorób. Zmagała się również z tragicznymi wydarzeniami, jak choroba matki oraz nagła deportacja ojca, który pełnił funkcję buchaltera w Biurze Meldunkowym Getta. Przeżyła do momentu likwidacji getta, która miała miejsce w sierpniu 1944 roku. Razem z mamą, 22 sierpnia 1944, została wywieziona z łódzkiej stacji Radegast. Po trzech dniach transportu dotarły do Auschwitz. Tam odbyła selekcję, podczas której udało jej się ocalić życie, ale jej matka została zamordowana w komorze gazowej. Następnie Lili przeniesiono do obozu w Hamburgu, gdzie była zmuszana do ciężkiej pracy, a później do obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen.

Po wyzwoleniu

Wyzwolenia doczekała 15 kwietnia 1945 roku w Bergen-Belsen, Niemcy. Nie mając odwagi na powrót do Łodzi, w której nie została jej żadna rodzina, postanowiła zostać w Niemczech. Rok później, wciąż tam mieszkając, wyszła za mąż, a w październiku 1947 roku urodziła syna Hermana. W 1949 roku emigrowała do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedliła się w stanie Colorado. W ostatnich latach wielokrotnie odwiedzała swoje rodzinne miasto, dzieląc się wspomnieniami z synem oraz wnukami.

Książka biograficzna

W swojej książce „Przeżyłam Holocaust”, Lili Susser dzieli się brutalnymi wspomnieniami z czasów Holocaustu. Publikacja ta, która po raz pierwszy ukazała się w języku angielskim jako „Lili’s Story. My Memory of the Holocaust”, została wydana w polskiej wersji w 2009 roku dzięki staraniom Urzędu Miasta Łodzi oraz Wydawnictwa ZORA.

To żywe świadectwo okrutnych wydarzeń w prosty i dokumentalny niemal sposób oddaje tragizm tamtych czasów. Mimo upływu tak wielu lat wspomnienia nie tracą ładunku emocji, choć pisane są z odległego dystansu. Wydane początkowo po angielsku w Ameryce wspomnienia Lili Susser pokazują całą drogę kaźni. Książka jest cennym materiałem służącym poznaniu istoty okrutnych czasów wojny i zagłady Żydów. Żeby zrozumieć choćby w ułamku tamtą sytuację warto ten tomik wspomnień przeczytać.

Arkadiusz Grzegorczyk

Wiele razy w ciągu minionych lat pytano mnie, czy jako mała dziewczynka w getcie bałam się o swoje życie. Baliśmy się nieustannie – każdego dnia! Ludzie wokół nas umierali. Głód i strach w getcie trudno opisać. Brak wystarczających słów, by opowiedzieć o bólu i skurczach pustego żołądka. Ale jeszcze gorsze jest bezsilne patrzenie na czyjeś cierpienie. Najciężej musiało być rodzicom, gdy widzieli cierpienie swoich dzieci.

Lilly Susser

Upamiętnienie

Lili Susser jest upamiętniona poprzez specjalne drzewko, które nosi numer 421, znajdujące się w „Parku Ocalałych” w Łodzi. Była osobą, która posiadała ekslibris stworzony przez Józefa Golca. Ten ekslibris zawiera elementy takie jak herb Łodzi, gwiazda Dawida, odniesienie do autobiograficznej książki oraz drut kolczasty. Równocześnie, miała także inny ekslibris, który został wykonany przez Kazimierza Zbigniewa Łońskiego, a który również zawierał podobne motywy.

---

Oceń: Lili Susser

---