Stanisław Batawia

---

Życiorys

Stanisław Batawia, syn urzędnika Maksymiliana oraz Eugenii z domu Neumark, rozwinął swoje interesy edukacyjne w gimnazjum w Warszawie. W okresie od 1918 do 1923 roku odbył studia z zakresu prawa, następnie w latach 1924–1929 poszerzył swoją wiedzę o medycynę na Uniwersytecie Warszawskim. Wśród jego wykładowców znajdował się m.in. Leon Petrażycki. Po ukończeniu studiów, w latach 1929–1930 przeszedł staż lekarski w III Oddziale Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie. Już wtedy rozpoczął swoją pracę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pełnił rolę starszego asystenta w Zakładzie Kryminologii od 1929 do 1939 oraz starszego asystenta w Klinice Chorób Nerwowych w latach 1929–1931.

W kolejnych latach Batawia był ordynatorem oddziału psychiatrycznego Szpitala Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Warszawie, co miało miejsce w latach 1931–1934. Następnie pracował jako asystent na oddziale neuropsychiatrii dziecięcej Instytutu Higieny Psychicznej w Warszawie między 1935 a 1939 rokiem. Jego doświadczenia zawodowe obejmowały również funkcje biegłego sądowego z zakresu psychiatrii oraz redaktora periodyku „Archiwum Kryminologiczne”. W 1931 roku obronił doktorat z prawa, na podstawie pracy zatytułowanej Wstęp do nauki o przestępcy.

W trakcie wojny obronnej Batawia pełnił służbę jako podporucznik w służbie medycznej. Po wojnie, w latach 1940–1944, był zaangażowany w pracę Ośrodka Zdrowia w Jeziornie niedaleko Warszawy. Po zakończeniu działań wojennych powrócił na Uniwersytet Warszawski, gdzie jego praca naukowa przyczyniła się do nadania mu tytułu docenta kryminologii w 1945 roku. Praca Niepoprawność przestępców w świetle badań nad bliźniętami kryminalnymi, przedstawiona jeszcze w 1939 roku, stanowiła istotny punkt jego kariery.

Od 1946 roku Batawia nosił tytuł profesora nadzwyczajnego i był kierownikiem Zakładu Kryminologii w Katedrze Prawa Karnego. W 1958 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, prowadząc wykłady z kryminologii oraz psychiatrii sądowej, także równolegle na Uniwersytecie Łódzkim do roku 1949. Współtworzył prezydium Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w latach 1946–1951 i był konsultantem krajowym w zakresie psychiatrii sądowej w Ministerstwie Zdrowia w latach 1951–1954. Jego współpraca obejmowała także Instytut Nauk Prawnych PAN oraz Instytut Psychoneurologiczny w Pruszkowie. Ostatecznie przeszedł na emeryturę w 1968 roku.

W swoim dorobku naukowym Batawia koncentrował się na problematyce kryminologii, prawa karnego, psychiatrii sądowej oraz patologii społecznej. Jest uznawany za jednego z twórców polskiej szkoły kryminologii klinicznej, z wyjątkowym wkładem w analizę kryminologiczną i socjologiczną zbrodni hitlerowskich. Prowadził badania dotyczące nieletnich przestępców, analizując negatywny wpływ systemu więziennego na psychikę młodzieży. Zajmował się także zjawiskiem alkoholizmu, przeprowadzając badania środowiskowe w rodzinach z problemem alkoholowym, co doprowadziło do wprowadzenia pojęcia „stanu upicia na tle patologicznym” do orzecznictwa sądowo-psychiatrycznego. Dodatkowo był inicjatorem przepisów dotyczących leczenia alkoholików oraz opieki nad ich rodzinami w ustawie z 1956 roku w sprawie walki z alkoholizmem. Jego zainteresowania obejmowały również narkomanię oraz toksykomanię wśród młodzieży w Polsce.

Stanisław Batawia zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, w kwaterze B39, rząd 7, miejsce 1.

Członkostwo w korporacjach naukowych

Stanisław Batawia miał ważną rolę w polskim życiu naukowym. Od roku 1965 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, co oznacza, że jego wkład w badania i rozwój był doceniany już na samym początku jego kariery. W 1969 roku awansował na członka rzeczywistego tej prestiżowej instytucji, co potwierdziło jego znaczący wkład w naukę.

Oprócz tego, Batawia był również zaangażowany w międzynarodowe środowisko badawcze, stając się członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Kryminologicznego. Jego działalność w tych organizacjach miała istotne znaczenie dla wymiany wiedzy i doświadczeń w dziedzinie kryminologii.

Publikacje (wybór)

Stanisław Batawia to wybitna postać w dziedzinie kryminologii i badań nad przestępczością. Jego publikacje stanowią ważny wkład w rozwój wiedzy na temat przestępczości, szczególnie w kontekście biologicznym i społecznym.

• Cele i metody badań kryminologiczno-biologicznych (1931),
• Charakter przestępczy (1933),
• Wpływ ostatniej wojny na przestępczość nieletnich (1948),
• Badania nad nieletnimi przestępcami (1949, z Janiną Budkiewicz i Marią Żebrowską),
• Społeczne skutki nałogowego alkoholizmu w świetle badań środowiskowych 100 rodzin nałogowych alkoholików (1951),
• Proces społecznego wykolejania się nieletnich przestępców (1958),
• Młodociani i młodzi recydywiści w świetle badań kryminologicznych (1965),
• Sprawcy przestępstw i wykroczeń systematycznie nadużywający alkoholu (1974).

Nagrody i odznaczenia

W 1975 roku Stanisław Batawia uzyskał zaszczyt tytułu laureata zespołowej nagrody sekretarza naukowego Polskiej Akademii Nauk. Nagroda ta była efektem jego znaczących badań dotyczących młodzieży społecznie nieprzystosowanej oraz problematyki alkoholizmu.

Oprócz wymienionej nagrody, jego osiągnięcia zostały dostrzegane i nagradzane różnymi odznaczeniami. Wśród nich warto wymienić Krzyż Oficerski oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jak również Order Sztandaru Pracy II klasy.

---

Oceń: Stanisław Batawia

---