Pomnik Martyrologii Dzieci

---

Historia

Inicjatywa budowy pomnika została zainicjowana przez wychowanków Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Głuchych w Przemyślu. Zespół uczniów z siódmej klasy postanowił napisać list do łódzkiego koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), w którym zaproponowali powstanie monumentu upamiętniającego tragiczne losy dzieci osadzonych w trakcie II wojny światowej w niemieckim obozie wychowawczym, ulokowanym na ulicy Przemysłowej. Oboz ten znajdował się w obszarze ograniczonym przez obecne ulice: Bracką, Emilii Plater, Górniczą oraz Zagajnikową. Pomnik, z punktu widzenia historycznego, powstał zatem poza granicami tegoż obozu.

Po uzyskaniu zgody od władz, zorganizowano konkurs na projekt. W 1968 roku wyróżniony został zespół, w którego skład wchodziła Jadwiga Janus, odpowiedzialna za pomnik, oraz architekt Ludwik Mackiewicz, który przygotował koncepcję architektoniczną. Akt erekcyjny, który symbolicznie zainaugurował budowę monumentu, został wmurowany 13 września 1969 roku. Zostało w nim zapisane ważne przesłanie: „Niech przekaże przyszłym pokoleniom nasze wspólne wołanie: Nigdy więcej wojny, Nigdy więcej obozów”.

Pomnik usytuowano w specjalnie stworzonym do tego celu parku, na wcześniej nieużytkach, które zyskały nazwę „Promienistych”. Ta nazwa nawiązywała do młodzieżowej grupy konspiracyjnej Gwardii Ludowej działającej w Łodzi. W okolicy 1991 roku zmieniono tę nazwę na „Szarych Szeregów”.

Uroczystość odsłonięcia miała miejsce 9 maja 1971 roku, w dniu upamiętniającym 26. rocznicę zwycięstwa nad nazizmem. W ceremonii uczestniczyła łódzka chorągiew Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP), wicepremier PRL Wincenty Kraśko oraz przedstawiciele władz Łodzi, a także byli więźniowie obozu, którzy zjechali się na tę okoliczność z całego kraju.

Pod pomnikiem zainstalowano płytę z inskrypcją: „Odebrano Wam życie, dziś dajemy Wam tylko pamięć”. Pierwotnie umieszczono tam również znicz, który kiedyś płonął wiecznym ogniem. W ostatnich dwóch dekadach zapalano go jedynie podczas uroczystości, z przyczyn finansowych. W 2020 roku po interwencjach, Rada Miasta podjęła się rozpatrzenia prośby o przyłączenie znicza do sieci gazowej, co umożliwi stałe jego zapalanie po zakończeniu remontu, który rozpoczął się w tym samym roku.

W 1984 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek okolicznościowy, na którym widniał wizerunek pomnika, o nominale 16 złotych. W pobliżu, w Szkole Podstawowej nr 81 im. Bohaterskich Dzieci Łodzi, mieszczącej się przy ul. E. Plater 28/32, znajduje się niewielka ekspozycja muzealna poświęcona światu obozowemu.

Niestety, w kwietniu 2019 roku pomnik został profanowany. Nieznani sprawcy pomalowali go swastyką oraz nazwiskiem popularnego koszykarza Marcina Gortata. Ten akt wandalizmu został ujawniony w trakcie spaceru zorganizowanego przez Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, prowadzącego śladami getta łódzkiego. Napisy zostały usunięte przez dziennikarzy oraz pracowników usług komunalnych.

---

Oceń: Pomnik Martyrologii Dzieci

---