Aleksandra Ziółkowska

---

Życiorys

Córka Henryka oraz Antoniny z Laśkiewiczów, Aleksandra Ziółkowska ma starszego brata Henryka oraz młodszego – Krzysztofa. Wspomnieniowa książka Ulica Żółwiego Strumienia ukazuje, jak ogromny wpływ na miłość córki do literatury miał jej ojciec, zaś podziw do sztuki pięknego śpiewu wzbudziła w niej matka, która przez ponad pięć dekad była aktywną członkinią kościelnego chóru.

Aleksandra uzyskała tytuł magistra filologii polskiej na Uniwersytecie Łódzkim w latach 1968–1973, a pięć lat później obroniła doktorat z nauk humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. W ciągu lat 1972–1974 pełniła funkcję asystentki i sekretarki u Melchiora Wańkowicza. Pisarz zadedykował jej swoją książkę Karafka LaFontaine’a i zapisując w swoim testamencie swoje archiwum. W 1975 roku odbyła stypendium w Oksfordzie, które pozwoliło jej na rozwój językowy w Oxford Language Centre.

W kolejnych latach, od 1977 do 1981, była częścią Redakcji Repertuaru Teatru Telewizji Polskiej, gdzie była odpowiedzialna za prowadzenie biuletynu „Teatr Polskiej Telewizji” oraz organizację konkursów na scenariusze. W 1981 roku wyjechała na stypendium zagraniczne do Toronto, będące wynikiem współpracy Ministerstwa Kultury rządu prowincji Ontario oraz Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Naukowego, jak również Fundacji Adama Mickiewicza. Uzyskała kilka stypendiów, w tym w 1985 roku stypendium waszyngtońskie Institute of International Education (Fulbright) oraz w 1990 roku stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. Od 1990 roku Aleksandra Ziółkowska mieszka w Stanach Zjednoczonych, w Wilmington, jednocześnie regularnie odwiedzając Polskę. W latach 2006-2007 była stypendystką Fulbrighta na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego.

Aktywność Aleksandry nie ogranicza się tylko do pisania. Należy do licznych stowarzyszeń literackich, takich jak Stowarzyszenie Autorów ZAiKS (od 1976), Stowarzyszenie Pisarzy Polskich (od 1990), Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie (od 1994), a także Fundacja Kościuszkowska w Nowym Jorku (od 1991). Ponadto, jest członkinią Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (od 1991) oraz Fulbright Association (od 2007).

Od 2005 roku zasiada w zarządzie Fundacji im. Stefana Korbońskiego w Waszyngtonie. Od 2015 roku jest również członkinią Zarządu PUL (Polski Uniwersytet Ludowy) w Filadelfii, a od 2011 roku pełni rolę jurorki nagrody literackiej londyńskiego Związku Pisarzy na Obczyźnie (ZPPnO).

Aleksandra Ziółkowska została uhonorowana wieloma nagrodami za swoją twórczość literacką, w tym nagrodą Miesięcznika Reporterów „Kontrasty” w 1988 roku oraz „Złotym Exlibrisem” Książnicy Pomorskiej w 2001 roku. W 2006 roku otrzymała The Delaware Division of the Arts Award w dyscyplinie Literature-Creative Nonfiction, a dwa lata później Fulbright Award. W 2007 roku zdobyła Nagrodę Literacką Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie oraz 12 stycznia 2014 roku medal Ignacego Paderewskiego od Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP).

W 2014 roku Aleksandra zajęła drugie miejsce w konkursie „Wybieramy najwybitniejszych łodzian” organizowanym przez portal „Historia Łodzi”, a także zdobyła Nagrodę czytelników z Łodzi związanych z Księgarnią Wojskową im. Stefana Grota Roweckiego. Postanowieniem Prezydenta RP z 20 czerwca 2014 roku została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. W październiku tego samego roku uhonorowano ją złotą odznaką Honorową Stowarzyszenia Księgarzy Polskich. W styczniu 2015 roku przyznano jej Skalny Civic Achievement Award przez [The Polish American Historical Association](PAHA) za promocję kultury polskiej za granicą, a w 2015 roku Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Do licznych nagród, które zdobyła, należy Nagroda literacka Fundacji im. Turzańskich w Toronto w 2015 roku, a także wyróżnienie Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich za szczególne osiągnięcia, wręczone 30 października 2019 roku. Kolejnymi wyróżnieniami była Nagroda „Świadek Historii” przyznana przez Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie w 2019 roku oraz Albert Nelson Marquis Lifetime Achievement Award by Marquis Who’s Who w 2020 roku. W tym samym roku zdobyła tytuł Wybitny Polak w USA, a w 2021 tytuł „Absolwent VIP Uniwersytetu Łódzkiego.”

W roku 2022 została odznaczona Nagrodą Fundacji im. Janusza Kurtyki w renominowanym Konkursie Przeszłość/Przyszłość w kategorii Polonia i Polacy za granicą, za książki popularyzujące polską historię. Jej książki zdobyły szereg nagród, a pozycja „Podróże z moją kotką” honorowana była tytułem „Książka Tygodnia” przez księgarzy w grudniu 2002 roku. Inne jej prace, takie jak Kaja od Radosława, czyli historiaHubalowego krzyża, zdobyły nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 2007 roku oraz były nominowane do nagrody Angelus w 2008 roku.

Aleksandra jest również autorką licznych artykułów, które ukazały się w renomowanych pismach zarówno polskich, jak i zagranicznych, takich jak „Odra”, „Rzeczpospolita”, „Polityka” oraz „Nowy Dziennik” w Nowym Jorku. Warto również wspomnieć, że jej stryjem był znany rzeźbiarz Korczak Ziółkowski, który słynął z pomnika wodza indiańskiego Szalonego Konia w Dakocie Południowej, a prywatnie jest żoną Normana Boehma, autora książki From a Small Town to the Big World, a także matką Tomasza Tomczyka, znanego dziennikarza i wydawcy.

Twórczość

Twórczość Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm jest niezwykle bogata i różnorodna, obejmując wiele znakomitych publikacji. Oto niektóre z jej dzieł:

• „W Polsce- Blisko Wańkowicza” (1975, 1978, 1988), ISBN 83-08-01917-X,
• „Z miejsca na miejsce” (1983, 1986, 1997, 2012), ISBN 83-08-00982-4; ISBN 83-7021-009-0; ISBN 83-904286-6-0, ISBN 978-83-244-0189-5,
• „Kanada, Kanada…” (1986), ISBN 83-7021-006-6,
• „Diecezja łódzka i jej biskupi” (1987), ISBN 83-85022-007,
• „Moje i zasłyszane” (1988), ISBN 83-07-01275-9,
• „Kanadyjski senator” (1989), ISBN 83-7021-023-6,
• „Na tropach Wańkowicza” (1989, 1999) oraz wznowienie: „Na tropach Wańkowicza po latach” (2009), ISBN 978-83-7648-261-3,
• „Proces Melchiora Wańkowicza 1964” (1990), ISBN 83-85135-08-1,
• „Nie tylko Ameryka” (1992), ISBN 83-900358-1-2,
• „Korzenie są polskie” (1992), ISBN 83-7066-406-7,
• „Ulica żółwiego strumienia” (1995, 2004), ISBN 83-900358-5-5, ISBN 83-7163-263-0,
• „Amerykanie z wyboru i inni” (1998), ISBN 83-900358-7-1,
• „Podróże z moją kotką” (2002, 2004), ISBN 83-88576-90-9, ISBN 83-7386-102-5,
• „Nie minęło nic, prócz lat” (2003) z Szymonem Kobylińskim, ISBN 83-7386-045-2,
• „Kaja od Radosława, czyli historia Hubalowego krzyża” (2006, 2014), ISBN 83-7319-975-6, ISBN 978-83-7758-635-8,
• „Otwarta rana Ameryki” (2007), ISBN 978-83-7167-556-0,
• „Dwór w Kraśnicy i Hubalowy Demon” (2009, 2015), ISBN 978-83-06-03221-5,
• „Lepszy dzień nie przyszedł już” (2012), ISBN 978-83-244-0189-5,
• „Ingrid Bergman prywatnie” (2013), ISBN 978-83-7839-518-8,
• „Druga bitwa o Monte Cassino i inne opowiesci” (2014), ISBN 978-83-244-0363-9,
• „Wokół Wańkowicza”, Warszawa, PIW 2019, ISBN 978-83-66272-13-2,
• „Pisarskie delicje”, Warszawa, Bellona 2019, ISBN 978-8311-15655-5,
• „Senator Haidasz” (1983), ISBN 0-919786-10-3,
• „Dreams and Reality Polish Canadian Identities” (1984), ISBN 0-9691756-0-4,
• „The Roots Are Polish” (2004), przedmowa: Bruce Legge, ISBN 0-920517-05-6,
• „Senator Stanley Haidasz A Statesman for All Canadians” (Montreal 2014, ISBN 978-0-9868851-1-2),
• „Melchior Wańkowicz – przypominany”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2024, ISBN 978-83-231-5420-4,
• „Open Wounds – A Native American Heritage” (2009), przedmowa: Radoslaw Palonka, ISBN 978-0-9821427-5-2,
• „On the Road With Suzy: From Cat to Companion” (2010), ISBN 978-1-55753-554-2,
• „Kaia Heroine of the 1944 Warsaw Rising” (2012), przedmowa: Bruce E. Johansen, ISBN 978-0-73917-270-4; (2014), ISBN 978-0-7391-9053-1,
• „The Polish Experience Through World War II: A Better Day Has Not Come” (2013), przedmowa: Neal Pease, ISBN 978-0-7391-7819-5; (2015) ISBN 978-1-4985-1083-7,
• „Melchior Wańkowicz Poland’s Master of the Written Word” (2013), przedmowa: Charles S. Kraszewski, ISBN 978-0-7391-7590-3; (2017), ISBN 978-1-4985-5633-0,
• „Polish Hero Roman Rodziewicz Fate of a Hubal Soldier in Auschwitz, Buchenwald, and Postwar England” (2013), przedmowa: Matt DeLaMater, ISBN 978-0-7391-8535-3; (2017), ISBN 978-1-4985-5696-5,
• „Ingrid Bergman and Her American Relatives” (2013), ISBN 978-0-7618-6150-8,
• „Love for Family, Friends, and Books” (Lanham, MD: Hamilton Books, 2015, ISBN 978076186568-1),
• „Untold Stories of Polish Heroes from World War II” (2018), przedmowa: James S. Pula.

Warto również zaznaczyć, że rozdział książki „Kaja od Radosława” pod tytułem „Obóz NKWD nr 41 w Ostaszkowie” został przetłumaczony na język ukraiński i został opublikowany w miesięczniku „Kyjiw” w numerze 11-12 z 2018 roku (tłum.: Teodozja Zariwna).

Fragment książki „Lepszy dzień nie przyszedł już” ukazał się także w tłumaczeniu na język ukraiński w piśmie „Wseswit” w Kijowie w 2020 roku (numer 3–4, tłum. Valentyna Sobol).

Kilka fragmentów książek „Ulica Żółwiego Strumienia” oraz „Kanada, Kanada…” zostało przetłumaczonych na język niemiecki i opublikowanych w antologii w Nordost-Archiv w Lüneburgu (Niemcy/Nowe Wydanie Tom VIII/1999, tłum.: Hans-Christian Trepte).

Rozdział książki „Otwarta rana Ameryki” o tytule „Smutek rezerwatów” został przetłumaczony na język portugalski (A tristeza das reservas) i opublikowany w akademickim piśmie „Latinidade” w numerze 11 w latach 2019-2020 w Rio de Janeiro (tłum. Tomasz Łychowski).

Dodatkowo, Ziółkowska-Boehm przygotowała wstęp i przypisy do wielu znaczących publikacji, w tym: „Reportaże zagraniczne” (1981), „Dzieła emigracyjne i Dzieła powojenne Melchiora Wańkowicza” (seria 1990–1992), „Korespondencja Krystyny i Melchiora Wańkowiczów” (1992) oraz „Korespondencja Jerzy Giedroyc-Melchior Wańkowicz” (2000).

Autorka była również redaktorem serii i napisała posłowia do każdego z 16 tomów serii „Dzieła Melchiora Wańkowicza”, której pierwszy tom to „Bitwa o Monte Cassino”, a obejmuje ona wiele wcześniej niepublikowanych tytułów, takich jak „Reportaże z Wołynia” oraz „Ziemia za wiele obiecana”.

Co więcej, Aleksandra Ziółkowska-Boehm jest również autorką scenariusza do widowiska muzycznego „Drugi Korpus w piosenkach Ref-Rena”, które zostało zrealizowane przez Telewizję Polską w 1991 roku pod reżyserią Barbara Borys-Damięcka.

Warto dodać, że Ziółkowska-Boehm konsultowała i wystąpiła w filmach dokumentalnych poświęconych osobom takim jak Zbigniewowi Brzezińskiemu, Stanleyowi Haidaszowi (reż. Zbigniew Kowalewski), Korczakowi Ziółkowskiemu (TV Filadelfia) oraz Melchiorowi Wańkowiczowi (reż. Piotr Morawski).

Autorka również opracowała wstęp do książki Janusza M. Palucha, pt. „Wczoraj i dziś. Polacy na Kresach” (Kraków 2013, ISBN 978-83-62971-06-0), a także przedmowy do dzieła Tomasza Łychowskiego „Spojrzenia. Wiersze Wybrane” (Rio de Janeiro 2016, ISBN 978-85-7785-491-2).

Bez wątpienia, twórczość Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm zasługuje na uwagę oraz uznanie za jej wkład w literaturę polską oraz kulturowe mosty łączące Polskę z innymi krajami.

---

Oceń: Aleksandra Ziółkowska

---