Irena Wiley

---

Życiorys

Irena Wiley urodziła się w Łodzi, w zamożnej rodzinie żydowskiej, która prowadziła hurtowy handel herbatą. W latach 1925-1933 zdobywała wykształcenie w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie miała okazję zaprzyjaźnić się z grupą Skamandrytów, znanych polskich poetów. Po zakończeniu nauki w Polsce, udała się na dalsze kształcenie do Slade School of Fine Art w Londynie oraz na Uniwersytet Sztuki Stosowanej w Wiedniu.

W 1934 roku Irena wyszła za mąż za Johna Coopera Wiley’a, który wówczas był pierwszym sekretarzem, a później radcą Ambasady Stanów Zjednoczonych w Warszawie. W związku z pracą męża, para podróżowała po różnych zakątkach świata. Mieszkali m.in. w Moskwie w latach 1934-1936, następnie w Bruskeli od 1936 do 1937 roku, a potem w Wiedniu (1937-1938) oraz Rydze od 1938 do 1940 roku.

W 1940 roku, wraz z mężem, Irena dotarła do Stanów Zjednoczonych, przemierzając Syberię i Chiny. W latach 1941-1944 osiedlili się w Waszyngtonie, gdzie Irena zaangażowała się w działalność terapeutyczną poprzez sztukę, prowadząc warsztaty dla żołnierzy w ośrodkach rehabilitacyjnych, takich jak Forest Glen w Walter Reed General Hospital.

Po okresie w Waszyngtonie, małżeństwo Wiley spędziło lata 1944-1947 w Bogocie, a następnie przebywało w Lizbonie (1947-1948), Teheranie (1948-1951) oraz Panamie (1951-1953). W 1954 roku Irena i John osiedli się na stałe w Waszyngtonie. Podczas lat 1968-1970 Irena miała okazję podróżować po Wietnamie i Japonii, odwiedziła również Hawaje i Guam.

Twórczość

Irena Wiley, ze względu na swoje małżeństwo z dyplomatą, miała niepowtarzalną okazję portretowania wielu znanych postaci związanych z polityką oraz wojskiem. Jej podróże po wyspach Pacyfiku oraz Wietnamie zaowocowały stworzeniem portretów rannych i chorych żołnierzy, wykonanych techniką węglową, które służyły jako wspomnienia dla ich rodzin. W jej twórczości często pojawiały się motywy religijne, a jednym z ważniejszych dzieł był drewniany ołtarz przedstawiający anioła unoszącego się nad Teresą z Lisieux, który obecnie znajduje się w Muzeum Watykańskim. Interesującym faktem jest, że model twarzy anioła stanowił John F. Kennedy, który w 1939 roku odwiedził Wileyów w Rydze.

W 1944 roku artystka stworzyła portret Franklina D. Roosevelta, który można zobaczyć w prezydenckiej bibliotece Franklin D. Roosevelt Presidential Library w Hyde Park. Wśród jej innych znakomitych portretów można znaleźć wizerunki: ostatniego szacha Iranu Mohammada Rezy Pahlawiego oraz jego siostry Aszraf Pahlawi, premiera Maleka Mansura, Otto von Habsburga, Teilharda de Chardina, czy pisarki Edith Hamilton. Wiley portretowała również znane osobistości zamieszkujące Waszyngton, takie jak: John Walker, dyrektor i pierwszy kurator National Gallery of Art, dziennikarka Kay Halle oraz sędzia Sądu Najwyższego William O. Douglas. Wśród Polaków uchwyconych na jej pracach znajdują się Mira Zimińska-Sygietyńska i Wanda Landowska.

Wiley jest także autorką autobiografii pod tytułem *Around the Globe in 20 Years*, która ukazała się w 1962 roku w Nowym Jorku, a w 2013 roku została przetłumaczona na język estoński i wydana w Estonii. W 2009 roku zaprezentowano katalog wystawy prac tej utalentowanej artystki, zatytułowany *Irena Baruch Wiley An Artist at Large in the Diplomatic World*, przygotowany przez Gold Leaf Studios.

Życie prywatne

Irena była córką Lucyny Baruch. Jej siostrzeniec, Tad Szulc, pracował jako korespondent dla „New York Times”. Była żoną Johna Coopera Wiley’a, amerykańskiego dyplomaty (1893–1967). Dzięki związkom z mężem, w 1939 roku uzyskała obywatelstwo amerykańskie. Dokonała również konwersji z judaizmu na katolicyzm. Zmarła w szpitalu Georgetown University w Waszyngtonie i została pochowana na cmentarzu Crown Hill w Indianapolis.

Wystawy

Lista wystaw Ireny Wiley pokazuje zróżnicowany dorobek artystyczny, który miał miejsce w różnych lokalizacjach na całym świecie. Oto niektóre z tych znaczących wydarzeń:

• wildenstein galerii, nowy jork 1947,
• gold leaf studios, waszyngton 2008,
• united states diplomacy center (obecnie national museum of american diplomacy(inne języki)), waszyngton 2009,
• biblioteka narodowa estonii, tallin 2009,
• estońskie muzeum wojny i muzeum gen. laidonera(inne języki), viimsi 2009,
• kondase keskuses(inne języki), viljandi 2009,
• kuressaare raegalerii – kuressaare kultuurivara, kuressaare 2009,
• haapsalu raekoda(inne języki), haapsalu 2009.

Publikacje

W dorobku Ireny Wiley znajdują się interesujące publikacje, które obrazują jej niezwykłą działalność twórczą.

• The Stations of the Cross, Irena Wiley, Obelisk Gallery, 1955,
• Around the Globe in Twenty Years, D. McKay Company, 1962.

Upamiętnienie

Uznanie dla Ireny Wiley wyrażone zostało w twórczości poety Jana Lechonia, który zainspirowany jej życiem oraz osiągnięciami stworzył dwa utwory poetyckie. Pierwszy z nich, zatytułowany „Męczennicy”, zadebiutował w wydaniu „Tygodnika Polskiego” w 1944 roku. Drugi utwór, „Sąd ostateczny”, wchodzi w skład cyklu „Marmur i róża” i ukazał się po raz pierwszy w „Wiadomościach” w 1951 roku.

---

Oceń: Irena Wiley

---