Andrzej Włast

Kultura i sztuka

Andrzej Włast, znany również pod prawdziwym imieniem i nazwiskiem Gustaw Baumritter, urodził się 17 marca 1895 roku w Łodzi. Zmarł w 1942 lub 1943 roku w Warszawie, co czyni jego życie dowodem na bogate dzieje polskiej kultury.

Był to wybitny poeta i librecista, którego twórczość wzbogaciła polską scenę artystyczną. Włast jest uznawany za autora niektórych z najbardziej popularnych tekstów piosenek w okresie dwudziestolecia międzywojennego, co świadczy o jego niezwykłej twórczości oraz umiejętności uchwycenia ducha tego czasu.

Współtworzył również fenomen polskiego tanga oraz tzw. piosenki przedmieść, które stały się nieodłącznym elementem muzycznej tożsamości tamtych lat. Jego dzieła pozostają inspiracją dla wielu pokoleń artystów do dziś.

Życiorys

W trakcie pierwszej wojny światowej Andrzej Włast służył jako żołnierz 5. pułku piechoty Legionów. Jego debiut literacki miał miejsce w 1921 roku, kiedy to opublikował tomik wierszy zatytułowany Serce tatuowane.

W okresie międzywojennym, ze szczególnym uwzględnieniem dwudziestolecia, Włast był aktywny w teatrze i kabarecie, współpracując z wieloma znakomitymi instytucjami teatralnymi. W swoim dorobku ma m.in.:

  • 1918 – pełnił funkcję współkierownika teatru „Miraż”,
  • 1921 – nawiązał współpracę z kabaretami „Stańczyk” oraz „Qui pro Quo”,
  • od 1925 roku był związany z „Perskim Okiem”,
  • od 1927 roku piastował funkcję kierownika literackiego tego teatru,
  • otworzył własny teatr „Morskie Oko”,
  • 1928 – do sierpnia 1931 oraz od października 1931 do lutego 1933 – pełnił rolę dyrektora teatru „Morskie Oko”,
  • w 1933 roku prowadził teatr rewiowy „Rex”,
  • 1933–1935 – objął dyrekcję „Wielkiej Operetki”, przekształconej później w „Wielką Rewię”,
  • 1935–1937 – pracował jako kierownik kinorewii „Hollywood”,
  • 1937–1939 – był dyrektorem „Wielkiej Rewii”,
  • w 1938 roku współzałożył teatr „Ali Baba” wraz z Kazimierzem Krukowskim i Kazimierzem Łaszewskim.

Od 1926 roku podróżował po całym świecie, przyswajając nowinki w dziedzinie rozrywki. Włast był również tłumaczem librett, w tym Hrabiny Maricy i Księżniczki cyrkówki autorstwa Imre Kálmána. W 1930 roku podjął inicjatywę zorganizowania konkursu na polski odpowiednik słowa szlagier, co zaowocowało wyłonieniem pojęcia „przebój”. Jako autor stworzył setki tekstów piosenek, kilkanaście librett operetkowych oraz wiele pełnospektaklowych programów rewiowych, nad którymi zwykle pełnił rolę reżysera.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej Andrzej Włast znalazł się w warszawskim getcie. Jak podaje Dariusz Michalski w swojej książce Powróćmy jak za dawnych lat… Historia polskiej muzyki rozrywkowej w latach 1900–1939, pod koniec 1942 lub na początku 1943 roku jego przyjaciele podjęli próbę wyprowadzenia go z getta. Niestety, na widok niemieckich strażników Włast wpadł w panikę, co doprowadziło go do desperackiej ucieczki. W tej sytuacji tragicznie zginął od kul niemieckich żołnierzy. Dokładna data jego śmierci pozostaje nieznana.

Piosenki (wybór)

Andrzej Włast jest znanym autorem, którego twórczość obejmuje ponad 2000 piosenek, a wiele z nich zyskało ogromną popularność w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Jego twórczość jest pełna emocji oraz subtelnych odniesień do realiów tamtych lat. Oto niektóre z jego najbardziej znanych utworów:

  • Całuję twoją dłoń, madame,
  • Czy pani mieszka sama?,
  • Dulcynea (Dulcinea),
  • Walc François (muz. Adam Karasiński),
  • Gdy zobaczysz ciotkę mą…,
  • Ja nie mam co na siebie włożyć,
  • Ja się boję sama spać (muz. Jerzy Petersburski),
  • Ja się boję utyć,
  • Jesienne róże (muz. Artur Gold),
  • Najcudowniejsze nóżki,
  • On nie powróci już (muz. Henryk Wars, wyk. Monika Ambroziak, Anna Dereszowska, Chór Dana),
  • Pod samowarem,
  • Ramona,
  • Rebeka (O mój wymarzony, o mój wytęskniony) (muz. Zygmunt Białostocki, wyk. Dora Kalinówna, kabaret „Morskie Oko”, rewia Yo-Yo, 1933),
  • Spotkamy się na Nowym Świecie,
  • Szkoda twoich łez, dziewczyno (muz. Artur Gold),
  • Ta mała jest wstawiona (Ta mała piła dziś) (muz. Artur Gold),
  • Tango andrusowskie (muz. Jerzy Petersburski),
  • Tango Maruszka,
  • Tango milonga (muz. Jerzy Petersburski),
  • Titina,
  • U cioci na imieninach (muz. Bolesław Mucman),
  • Warszawo ma,
  • Zapomnisz o mnie,
  • Złota pantera,
  • Bez twej miłości (muz. Jerzy Petersburski),
  • Cała przyjemność po mojej stronie (muz. Jerzy Petersburski),
  • Cztery nogi (muz. Jerzy Petersburski),
  • Dla ciebie (muz. Jerzy Petersburski),
  • Już nigdy (muz. Jerzy Petersburski),
  • Rafałek, jeszcze kawałek (muz. Jerzy Petersburski),
  • Cała Warszawa (muz. Zygmunt Karasiński, wyk. Adam Wysocki),
  • Jojo (muz. Zygmunt Karasiński, wyk. Adam Wysocki),
  • Platynowe blondynki (muz. Zygmunt Karasiński, wyk. Adam Wysocki),
  • Gdy w ogrodzie botanicznym (muz. Artur Gold),
  • Przy kominku (muz. Artur Gold).

Każda z tych piosenek niesie ze sobą niepowtarzalny klimat i emocje, które są charakterystyczne dla epoki, w której powstały. Włast, poprzez swoje utwory, przyczynił się do kształtowania polskiej kultury muzycznej, która trwa do dziś.

Przypisy

  1. Krzysztof Masłoń: Seryjny producent arcydzieł. Rzeczpospolita, 07.08.2019 r.
  2. Dariusz Michalski: Piosenka przypomni Ci… Historia polskiej muzyki rozrywkowej 1945–1958. Wydawnictwo Iskry, 2010 r. [dostęp 18.11.2011 r.]

Oceń: Andrzej Włast

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:16