Benno Adolf Kraeter, urodzony 9 czerwca 1900 roku w Łodzi, był osobą o niezwykłej biografii, która łączyła w sobie elementy polskiej i niemieckiej kultury. Zmarł w 1971 roku w Monachium, pozostawiając po sobie znaczący ślad w historii luteraństwa.
Kraeter był duchownym luterańskim narodowości niemieckiej, który przyczynił się do rozwoju Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. Pełnił funkcję konseniora diecezji wileńskiej, co świadczy o jego zaangażowaniu w życie religijne oraz jego istotnej roli w tej społeczności.
Życiorys
Benno Adolf Kraeter był osobą o bogatym życiorysie, który rozpoczął w rodzinie związanej z duchowieństwem. Urodził się jako syn Gustawa Kraetera oraz Melanii Buchholtz, a swoje wykształcenie zdobywał na prestiżowych uczelniach w Lipsku i Warszawie. 19 stycznia 1930 roku przyjął święcenia duchowne, a jako wikariusz związał się z parafią ewangelicko-augsburską w Białymstoku.
W 1935 roku objął stanowisko drugiego proboszcza w tej samej białostockiej parafii, mimo że z tego powodu istniały wątpliwości co do wyboru Kraetera. Rok później, po zakończeniu kadencji ks. Teodora Zirkwitza, Benno Kraeter stał się proboszczem parafii. W tym czasie podjął decyzję o powołaniu Zygmunta Klinera na wikariusza, co spotkało się z kontrowersjami ze strony parafian, którzy obawiali się dodatkowego obciążenia finansowego, oraz władz państwowych, które uznawały nowego wikariusza za niemieckiego nacjonalistę.
Kraeter już w 1936 roku poszukiwał kandydata na wakujące stanowisko, jednak również w tym przypadku wybór padł na osobę uznaną przez władze za nacjonalistę. Jako proboszcz nie kontynuował działalności charytatywnej swojego poprzednika i nawiązał do bardziej proniemieckiej postawy. Posiadał ambicje związane z utworzeniem w Polsce niezależnego niemieckiego Kościoła ewangelicko-augsburskiego, w którego skład wchodziłaby również jego białostocka parafia.
W 1937 roku pełnił funkcję konseniora diecezji wileńskiej Kościoła, a jego działalność zakończyła się dramatycznie, gdy w 1939 roku został aresztowany, oskarżany o działalność antypolską i szpiegostwo. Po wybuchu II wojny światowej trafił do obozu w Berezie-Kartuskiej, a po zwolnieniu zajął się powoływaniem Niemców nadnarwiańskich do Wehrmachtu. Następnie przeniósł się do Łodzi, gdzie podlegał lokalnemu konsystorzowi w latach 1942–1945.
Po wojnie znalazł się w NRD, gdzie przez pewien czas pracował w Bad Lobenstein, a później w Gerze, sprawując funkcję superintendenta. Jego życie zakończyło się w 1971 roku w Monachium. W radzieckiej propagandzie kraeter był przedstawiany jako zwolennik hitleryzmu oraz niemiecki szpieg, co dodatkowo obciążało jego wizerunek w historiografii.
Przypisy
- Magdalena Gąsowska – Rozkwit i zmierz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Białymstoku w I połowie XX wieku w Vade Nobiscum, tom XIX/2021 (Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź; ISBN 978-83-943167-7-8); str. 57
- Magdalena Gąsowska – Rozkwit i zmierz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Białymstoku w I połowie XX wieku w Vade Nobiscum, tom XIX/2021 (Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź; ISBN 978-83-943167-7-8); str. 59
- Krzysztof M. Różański – Duchowni luterańscy w Białymstoku… w Gdańskim Roczniku Ewangelickim vol. X (Parafia Ewangelicko-Augsburska w Gdańsku z siedzibą w Sopocie, Gdańsk, 2016; ISSN 1898-1127) str. 80
- Krzysztof M. Różański – Duchowni luterańscy w Białymstoku… w Gdańskim Roczniku Ewangelickim vol. X (Parafia Ewangelicko-Augsburska w Gdańsku z siedzibą w Sopocie, Gdańsk, 2016; ISSN 1898-1127) str. 81
- Krzysztof M. Różański – Duchowni luterańscy w Białymstoku… w Gdańskim Roczniku Ewangelickim vol. X (Parafia Ewangelicko-Augsburska w Gdańsku z siedzibą w Sopocie, Gdańsk, 2016; ISSN 1898-1127) str. 77
- Tomasz Wigłasz, Krzysztof Maria Różański – Ewangelicy w Białymstoku (Staraniem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Białymstoku wydała Pracownia na Pastwiskach, Cieszyn, 2013; ISBN 978-83-936322-6-8) str. 28
- Władze Kościoła Ew.-Augsb. w Polsce w Górnośląski Kalendarz Ewangelicki na rok zwyczajny 1938 (Nakładem Towarzystwa Polaków Ewangelików na Górnym Śląsku, Katowice) str. 134
- Eduard Kneifel – Geschichte der Evangelisch=Augsburgischen Kirche in Polen (Druk: Karl Müller, Drndterei und Verlag - Roth bei Nürnberg) str. 132-133
- Kościół św. Wojciecha ma już sto lat [online], poranny.pl [dostęp 01.01.2022 r.]
- Wysiedlenie do Rosji trwale podzieliło parafię [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 01.01.2022 r.]
- Ewangelicy w Muzeum [online], bialystok.tvp.pl [dostęp 01.01.2022 r.]
- a b Personalverzeichnis der Evangelischen Kirchen in Polen 1935-38 [online], sggee.org [dostęp 01.01.2022 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Symcha Keller | Fidelis Chojnacki | Rafał Marcin Leszczyński | Szczepan Rembowski | Waldemar Sondka | Waldemar Gutsche | Tomasz Gałkowski | Michał Koktysz | Piotr Turek (duchowny) | Władysław Lewandowicz | Andrzeja Górska | Leonard Świderski | Stella Zylbersztajn-Tzur | Jerzy Nosowski | Stanisław Szmidt | Karol Herman Stępień | Andrzej Siciński (duchowny) | Samuel Brot | Konrad Krajewski | Piotr ZwolińskiOceń: Benno Adolf Kraeter