Eugeniusz Przybył


Eugeniusz Przybył, urodzony w 1884 roku w Łodzi i zmarły w 1965 roku w Toruniu, był postacią wyjątkową w polskim środowisku artystycznym. Pełnił rolę bibliofila, społecznego działacza oraz uznanego malarza. Swoją edukację artystyczną rozpoczął w 1905 roku po ukończeniu gimnazjum w Częstochowie, kiedy to wstąpił do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jego nauka pod okiem Wojciecha Weissa trwała do 1913 roku, kiedy to ukończył studia uzyskując dyplom z wyróżnieniem.

W 1911 roku odbył inspirującą podróż artystyczną do Włoch, co wpłynęło na jego późniejszą twórczość. Po ukończeniu studiów wyjechał do Paryża, gdzie kontynuował naukę w Académie Julian, a następnie wrócił do Łodzi, aby podjąć pracę jako nauczyciel w szkole średniej. W czerwcu 1920 roku przeprowadził się do Torunia, gdzie do 1931 roku uczył robót ręcznych oraz rysunku w seminarium nauczycielskim.

Angażował się również w lokalne życie kulturalne; pod koniec 1920 roku był jednym z założycieli Konfraterni Artystów, a jego działalność trwała, aż do objęcia w 1930 roku jej przewodnictwa, które sprawował do 1931 roku. W 1926 roku, wraz z innymi pasjonatami, współtworzył Towarzystwo Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu, organizację, z którą związany był aż do śmierci. Jego życie osobiste również miało znaczący wpływ na jego działalność; był żonaty z Anną, zmarłą w 1931 roku, a w 1933 poślubił Janinę Fiotowską oraz miał córkę, Jadwigę.

Okres II wojny światowej Przybył spędził w Toruniu, pozostając bez pracy. W tym czasie prowadził dziennik dokumentujący wydarzenia od 1 września 1939 roku do końca 1945 roku, a jego zapiski zostały opublikowane w 2019 roku, z wyłączeniem części dotyczącej 1945 roku, po zajęciu miasta przez Sowietów. Po wojnie powrócił do pracy zawodowej, a w 1945 roku zatrudnił się w toruńskim urzędzie wojewódzkim oraz w różnych szkołach średnich. W 1946 roku objął stanowisko adiunkta na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie pracował do 1950 roku.

W pierwszej połowie 1945 roku Przybył był jednym z twórców toruńskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków, aż od sierpnia tego roku pełnił funkcję prezesa tego stowarzyszenia. Z pasją kolekcjonował książki i czasopisma, a jego księgozbiór wzrósł do około 10 tysięcy pozycji. W 1963 roku, przekazał około 75% swojego zbioru do Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, a w późniejszych latach instytucja nabyła pozostałą część jego bogatego zbioru literackiego.

Jako artysta był twórcą wielu obrazów oraz rysunków, głównie w technice węgla, a także litografii. Eugeniusz Przybył znalazł swoje ostatnie miejsce spoczynku na Cmentarzu Garnizonowym w Toruniu.

Na jego cześć powstała książka autorstwa Tondela J., zatytułowana „Między książką a sztuką. Eugeniusza Przybyła, toruńskiego bibliofila i malarza, pasje i rozczarowania”, która została wydana w 2014 roku przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i zawiera istotne informacje na temat jego życia i twórczości.

Przypisy

  1. Między książką a sztuką. Eugeniusza Przybyła, toruńskiego bibliofila i malarza, pasje i rozczarowania - Wydawnictwo UMK [online], umk.pl [dostęp 03.02.2021 r.] 
  2. GROBONET - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarze Komunalne w Toruniu [online], grobonet.com [dostęp 03.02.2021 r.] 
  3. Tondel J., Tondel R., 2019
  4. Tondel J., Tondel R., 2019, s. 11-17
  5. Tondel J., Tondel R., 2019, s. 17
  6. Tondel J., Tondel R., 2019, s. 19
  7. Tondel J., Tondel R., 2019, s. 20-21
  8. Tondel J., Tondel R., 2019, s. 22

Oceń: Eugeniusz Przybył

Średnia ocena:4.75 Liczba ocen:8