Henryk Bitner

---

Życiorys

Henryk Bitner był osobą o bogatej i złożonej biografii. Urodził się jako syn tkacza niemieckiego pochodzenia, Emila i Teresy z d. Rikker. Po zakończeniu edukacji w 1902 roku podjął pracę jako stolarz. Już od 1905 roku zaangażował się w ruch rewolucyjny, co obejmowało udział w wiecach, demonstracjach oraz kolportaż ulotek. Był inicjatorem strajków wśród stolarzy.

W 1906 roku stał się członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej – Lewicy i w tym samym roku wyjechał do Lipska. Nie tylko pracował tam jako stolarz, ale również zapisał się do SPD oraz do związku zawodowego robotników drzewnych. Wszedł w skład klubu socjalistycznego polskich robotników oraz utworzył kółko samokształceniowe dla robotników-emigrantów. Po powrocie do Łodzi na koniec grudnia 1907 roku, Bitner objął funkcję sekretarza w łódzkim oddziale Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Drzewnego.

W grudniu 1908 roku przewodniczył II zjazdowi tego związku, a w latach 1909-1910 przebywał w więzieniu za organizowanie strajków stolarzy w Łodzi. Po wyjściu z aresztu wyjechał na polecenie władz PPS-Lewicy do Krakowa i Wiednia. Kontynuował swoją działalność w Zagłębiu Dąbrowskim, Lublinie, Łodzi oraz Radomiu, kierując organizacjami PPS-Lewicy w tych rejonach.

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, Bitner został zmobilizowany do armii rosyjskiej, gdzie zorganizował w swojej baterii oddział wojskowo-rewolucyjny. Po rewolucji lutowej 1917 roku, kiedy obalono carat, stanął na czoła komitetu żołnierskiego w swojej baterii. W kwietniu 1917 roku wziął udział w zjeździe żołnierzy frontowych w Piotrogrodzie, na którym sprzeciwił się polityce Rządu Tymczasowego.

W czerwcu 1917 roku nawiązał kontakty z wojskowymi organizacjami bolszewickimi oraz PPS-Lewicy, a wkrótce został wybrany do Komitetu Rewolucyjnego 8 Armii. Brał udział w konferencji tego komitetu, na której przekształcono jego skład, usuwając dominujących eserowców i internacjonalistów, nadając mu charakter bolszewicki. Działał jako członek redakcji „Czerwonego sztandaru” („Krasnoje znamja”) oraz był delegatem na Zjazd Wojskowych Polaków 8 Armii, zakładając w swoim dywizjonie sekcję PPS-Lewicy.

W listopadzie 1917 roku wziął udział w zbrojnym przejęciu władzy przez bolszewików. W latach 1917-1918 był członkiem Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (frakcja bolszewików) i kandydował w wyborach do Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego (Konstytuanty). W lutym 1918 zorganizował Polską Czerwoną Baterię w Mohylewie, stanowiącą lokalną jednostkę wojskową. Po wojnie, od września 1918 roku, działał na terenie Królestwa Polskiego, gdzie współtworzył Rady Delegatów Robotniczych (RDR) w Zagłębiu Dąbrowskim.

Kierował rozbrajaniem żołnierzy austriackich i organizował Czerwoną Gwardię. Jako uczestnik zjazdu zjednoczeniowego PPS-Lewicy i SDKPiL, przyczynił się do powstania Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. W styczniu 1919 roku został przewodniczącym Komitetu Wojewódzkiego Rady Delegatów Robotniczych Zagłębia i kierował zagłębiowską organizacją KPP. Był też członkiem redakcji regionalnej gazety KPP „Komunista”. W lipcu 1919 roku wziął udział w wiecu przeciwko wojnie z Rosją sowiecką, co doprowadziło do jego aresztowania i osadzenia w więzieniu do 1921 roku.

Po zwolnieniu Bitner aktywnie kierował organizacją KPRP w Łodzi oraz redagował ich pismo „Wyzwolenie Robotnicze”. Jego działalność w latach 1922-1924 również związana była z więzieniem. Na II Zjeździe KPRP w Bołszewie w 1923 roku został wybrany do KC KPRP. Brał także udział w kongresach międzynarodowych, takich jak V Kongres Międzynarodówki Komunistycznej oraz III Kongres Czerwonej Międzynarodówki Związków Zawodowych. Jako lider na Górnym Śląsku, przewodził strajkowi górników i hutników.

W 1925 roku wszedł w skład Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich i Związku Lokatorów, a jego aktywność w KPP pozwoliła mu na objęcie stanowiska burmistrza Czeladzi. Po wyborach do Sejmu z listy komunistycznej zyskał mandat poselski, a następnie miał trudności związane z utratą immunitetu. Jego działania obejmowały m.in. uczestnictwo w wiecach przemówieniach na arenie międzynarodowej, co skutkowało wydaleniem z Czechosłowacji.

Pozostając w Berlinie, Bitner był delegatem na Międzynarodowy Kongres Antyfaszystowski oraz na XII Zjazd KPD. W latach 1929-1931 kontynuował naukę w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej, a po jej ukończeniu został wysłany do Austrii, gdzie został aresztowany. Po powrocie do Moskwy w 1932 roku, zaczął pracować naukowo w Instytucie Marksa-Engelsa-Lenina, publikując prace naukowe.

Jednakże jego działalność polityczna doprowadziła go do tragicznego końca. W czasie „wielkiej czystki” został aresztowany przez NKWD, a następnie skazany na śmierć. Egzekucja miała miejsce 10 września 1937 roku, a jego ciało zostało skremowane. Bitner został pochowany anonimowo na Cmentarzu Dońskim. Dopiero w 1955 roku zrehabilitowano go przez postanowienie Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR.

Jego żona, Stefania z d. Olszewska, także była zaangażowana w działalność polityczną. Po aresztowaniu przez NKWD w 1937 roku, została skazana na śmierć i stracona. Jej rehabilitacja nastąpiła w 1957 roku.

Bibliografia, linki

Oto wybrane źródła dotyczące Henryka Bitnera, które będą przydatne dla osób pragnących zgłębić jego biografię oraz osiągnięcia.

• Nowa encyklopedia powszechna PWN t. 1, Warszawa 1998,
• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 1, Warszawa 1978,
• Bitner Henryk – biogram w bazie Sejmu RP,
• Бич-Битнер Генрих Эмильевич,
• Publikacje Henryka Bitnera w bibliotece Polona.

---

Oceń: Henryk Bitner

---