Marcelo Zammenhoff

---

Życiorys

Marcelo Zammenhoff to postać, która znacząco wpłynęła na polską scenę artystyczną. Jego wczesne lata spędzone w Ciechocinku były zaledwie początkiem niezwykle bogatej kariery, którą rozpoczął od ukończenia policjalnej szkoły fotografii w 1991 roku. Po krótkim okresie studiowania na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, które zakończył w 1993 roku z własnej decyzji, rozpoczął działalność twórczą.

W 1992 roku założył Teatr Elektryczny, co otworzyło drzwi do dalszych projektów, w tym do powstania grupy filmowej Plazma TV w 1996 oraz galerii Xylolit, która funkcjonowała w Łodzi w latach 1995-1996. Będąc inicjatorem i dyrektorem artystycznym Festiwalu (Święta) Myśli Cyfrowej Cyfroteka od 2020 roku, Zammenhoff wykazał się również talentem jako twórca awangardowych programów telewizyjnych, takich jak „Telewizja Atlantyda” emitowana na TVP2 w latach 1993-1994.

Na początku lat 90. XX wieku w Łodzi stał się prekursorem postindustrialnej muzyki live-electronic. Jego twórczość muzyczna obejmowała również działalność w grupach performersko-muzycznych, takich jak:

• F.P.Z (1987–1989),
• Morris Generativ (1989–1993),
• Protoplazma (1993–2003),
• E-1 (około 1996, projekt solowy),
• Mikrowafle (od 2003),
• Throbbing Wafle (od 2009),
• Psie Kłaki (od 2015),
• BYT (od 2022).

W jego twórczości pojawiły się terminy takie jak psycho-trance i Prokadencja. Współzałożył Ośrodek Działań Twórczych Forum Fabricum, który działał od 1998 do 2005 roku, a także stworzył elektryczne instalacje, integrujące światło jarzeniowe oraz świecące diody. Zrealizował szereg performance’ów w kraju i za granicą, w okolicach 1990 roku. Jest także autorem niezakończonej powieści futurystycznej pt. „Ziemia – Moskwa”, publikowanej w odcinkach w miesięczniku Kartki.

W 2009 roku zdobył główną nagrodę za film „Wielki powrót Antosia” w konkursie kanału Kino Polska, związanym z remakiem pierwszego polskiego filmu fabularnego „Antoś po raz pierwszy” z 1908 roku. Jego wpływ na kulturę rave został doceniony w 2020 roku w antologii „30 lat polskiej sceny techno”, gdzie często uznawany jest za pioniera tego gatunku.

W 2024 roku na ekrany kin wszedł film dokumentalny „RAVE” w reżyserii Ł. Rondudy i D. Nickela, w którym Zammenhoff występuje jako jeden z kluczowych bohaterów, konfrontując się z nowym pokoleniem artystów kontynuujących tradycję rave.

Działalność artystyczna

Marcelo Zammenhoff, artysta o bogatej i różnorodnej działalności twórczej, przez lata angażował się w liczne projekty oraz wydarzenia artystyczne. Poniżej przedstawiamy chronologię jego twórczości, która obejmuje koncerty, wystawy i inne formy ekspresji artystycznej.

• 1987: odbyły się 3 koncerty-performance grupy Fioletowe Płyny Zdrowotne, w tym 'Remont’ oraz 'Stodoła’ w Warszawie,
• 1992: artystyczna prezentacja 'AVE’ w Arnhem, Holandia,
• 1993: Muzeum Artystów w Łodzi gościło jego prace,
• 1993: udział w festiwalu 'Obskurei’ w Düsseldorfie, Niemcy, z prezentacją 'Meine Wohnung’,
• 1994 i 1995: prezentacja 'Moda Media’ w Teatrze Jaracza, Łódź,
• 1996: zorganizował autorską wystawę (malarstwo, grafika, obiekty) w galerii Xylolit w Łodzi,
• 1996: akcja pod nazwą Wir besseren die Situation w Berlinie, Niemcy,
• 1997: projekt lunaparku Sonax-3 w Łodzi,
• 2004: koncert poetycki z udziałem Mikrowafli i aktorów w synagodze w Klimontowie podczas 'Brunonalii’,
• 2005: wydarzenie 'Wolność na sprzedaż’ na Pl. Wolności w Łodzi,
• 2007: Gryzol, uliczny projekt MySpace w Łodzi,
• 2008: koncert Mikrowafli z okazji otwarcia Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
• 2009: Throbbing Wafle: Birth w ramach 'Audio Art’ w Teatrze Muzycznym w Gdyni,
• 2010: wystawa Światła Leningradu w galerii C.K. Rondo w Łodzi,
• 2010: prezentacja Dane z czarnych skrzynek na podwórku klubu Jazzga w Łodzi,
• 2011: Throbbing Wafle: Death w Galerii Manhattan w Łodzi,
• 2012: wystawa Mit i melancholia w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu,
• 2012: autorska wystawa Między ludyzmem a absurdem w Galerii Manhattan w Łodzi,
• 2014: uczestnictwo w wystawie zbiorowej Humanoid w galerii Konduktorownia (Zachęta) w Częstochowie,
• 2014: Ghetto XXI, wystawa zbiorowa w Monopolis, Łódź,
• 2014: Katastrofa rozszerzona, autorska wystawa w galerii RE:MEDIUM w Łodzi,
• 2015: Słońce nad Lehistanem, autorska wystawa w galerii Wozownia w Toruniu,
• 2015: Niewygodny Komunikat, videopomnik polskich lektorów, praca sfinansowana przez Narodowe Centrum Kultury (premiera na Wro Biennale 2015),
• 2016: wystawa zbiorowa 140 bpm w MSN,
• 2017: Syrena herbem twym zwodnicza, wystawa zbiorowa na otwarcie nowej siedziby MSN nad Wisłą,
• 2017: Nie jestem już psem, wystawa zbiorowa w Muzeum Śląskim w Katowicach,
• 2021: Archiwum Regresywne, autorska retrospekcja fotograficzna na Fotofestiwalu w Łodzi,
• 2021: Neon Mewa, komin przy ul. Tuwima 10 w Łodzi, nagroda w konkursie Przecieki Sztuki,
• 2023: Nowa Koncepcja Pokoju na Świecie w galerii UKos (J. Kosałki) we Wrocławiu.

Filmografia

Marcelo Zammenhoff to twórca, który w swojej karierze filmowej zrealizował wiele interesujących projektów, które obejmują różnorodne gatunki i formy artystyczne.

• 1989: Anomalia (8 mm) – video-art,
• 1999: Orędzie na rok 1999 (VHS) – video-art,
• 2003: Porwanie Fafika I,
• 2003: Porwanie Fafika II,
• 2003: Dwie wieże – eksperyment przestrzenny – video-art,
• 2004: Porwanie Fafika III – dramat kryminalny,
• 2005: Misja Kiki – lalkowy (główna nagroda Heyah),
• 2006: Problem pana Leona – dokument (II nagroda festiwalu w Krotoszynie),
• 2008: Huragan w Łodzi – paradokument,
• 2009: Wielki powrót Antosia (nagroda główna stacji Kino Polska),
• 2011: Ukraiński Nawigator – video-art (premiera: Muzeum Współczesne, Wrocław),
• 2024: RAVE (reż. Ł. Ronduda, D.Nickel) – jako bohater filmu dokumentalnego o polskiej kulturze rave.

Kontrowersje

W dniu 24 kwietnia 2023 roku zainaugurowano proces sądowy związany z kontrowersyjną ekspozycją przygotowaną przez artystę Marcelo Zamenhoffa. Sprawa dotyczyła wystawy, która miała miejsce podczas 20. edycji Fotofestiwalu w czerwcu 2021 roku. Ekspozycja zatytułowana „Archiwum regresywne” obejmowała m.in. kontrowersyjne prace z cyklu „Wagina polska”.

To ostatnie dzieło, dostępne jedynie dla dorosłych, zawierało fotografie kobiecych narządów płciowych zestawione z symbolami narodowymi oraz religijnymi. Wśród przedstawionych wizerunków znalazły się postacie takie jak Lech Kaczyński, Bronisław Komorowski, Jan Paweł II, a także wizerunki Matki Boskiej, różańca oraz flagi Polski.

Prokuratura, na skutek informacji od Agnieszki Wojciechowskiej van Heukelom, oskarżyła Zamenhoffa o znieważenie symboli narodowych oraz obrażenie uczuć religijnych. Artyści, w tym przypadku, argumentowali, że cykl „Wagina polska” miał na celu przedstawienie ironicznej oraz satyrycznej krytyki polskich niedociągnięć i przywar.

Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, będące współorganizatorem Fotofestiwalu, oświadczyło, że nie zostało poinformowane o planowanej wystawie ani o jej charakterze, a także nie brało udziału w jej finansowaniu. W niezależnym wyroku z września 2023 roku, sąd postanowił o warunkowym umorzeniu postępowania na okres dwóch lat, zasądzając również symboliczne zadośćuczynienie w wysokości tysiąca złotych oraz przeprosiny dla jednej z poszkodowanych osób.

W dniu 19 kwietnia 2024 roku, Sąd Apelacyjny w Łodzi podtrzymał orzeczenie pierwszej instancji, co rzuca cień na dalsze losy związane z tą wystawą oraz jej wpływ na polską sztukę współczesną.

---

Oceń: Marcelo Zammenhoff

---