Maria Ita Szapiro, urodzona jako Frendzel 15 lutego 1879 roku w Łodzi, a zmarła 20 grudnia 1936 roku w Warszawie, była znakomitą postacią w polskiej edukacji oraz ruchu robotniczym.
Jako nauczycielka, Maria Szapiro wniosła wiele do poprawy systemu edukacji w Polsce. Jej aktywność w polityce była widoczna poprzez członkostwo w Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) oraz później w PPS-Lewicy, gdzie angażowała się w działania na rzecz praw pracowników.
Życiorys
Maria Szapiro była córką Wolfa i Gitli z d. Desncynger. Ukończyła gimnazjum w Kaliszu, a następnie przez kilka lat pracowała w szkole początkowej w Warszawie, gdzie oferowała naukę języka polskiego ubogim dzieciom żydowskim. W tamtym okresie aktywnie uczestniczyła w zajęciach „Uniwersytetu Latającego”. W 1904 roku, z wykorzystaniem zgromadzonych funduszy, podjęła decyzję o wyjeździe na studia uniwersyteckie do Zurychu.
W lipcu 1905 roku, jako członkini Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), pod wpływem rewolucyjnych wydarzeń wróciła do Polski. 20 sierpnia tego samego roku została aresztowana podczas konferencji PPS, odbywającej się przy ulicy Mokotowskiej. Wtedy to zatrzymano rannego Józefa Montwiłł-Mireckiego, a Maria została oskarżona o działalność w Organizacji Bojowej PPS. Jej uwięzienie na statku „Serbia” trwało do 6 października 1905 roku. Po ogłoszeniu „Manifestu październikowego” przez cara Mikołaja II, udało jej się uzyskać wolność za kaucją, jednak już 25 grudnia 1905 znowu została aresztowana wraz z innymi osobami związanymi z wydarzeniami na Mokotowskiej.
Podczas pobytu w więzieniu odmówiła wszelkich rozmów z przedstawicielami Ochrany. Maria została skazana w trybie administracyjnym na pięć lat zesłania na Syberię do Kraju Narymskiego, lecz dzięki staraniom jej obrońców oraz dostarczonemu świadectwu lekarskiemu, miejsce jej zesłania zostało przeniesione do guberni astrachańskiej.
26 sierpnia 1906 roku trafiła na etap do Chańskiej Stawki. Niebawem podjęła nieudaną próbę ucieczki, a w styczniu 1907 roku po raz kolejny ukazała się w Warszawie. Po przystąpieniu do PPS-Lewicy zaczęła działalność w Łodzi, wchodząc w skład Łódzkiego Komitetu Robotniczego. Wzięła udział w akcji bojowej Milicji PPS-Lewicy, której celem było zdobycie blankietów paszportowych.
Po ujawnieniu jej działalności w 1907 roku w Łodzi, przeniosła się do Zagłębia Dąbrowskiego. W styczniu 1908 roku została aresztowana w Będzinie, posługując się fałszywym nazwiskiem. Była więziona w Będzinie i Piotrkowie, gdzie uczestniczyła w długoterminowej głodówce protestacyjnej. Następnie przewieziono ją do X pawilonu Cytadeli warszawskiej. 8 maja 1909 roku stanęła przed sądem. Oskarżona o przynależność do PPS, została skazana na utratę praw stanu i cztery lata katorgi, ale dzięki staraniom adwokata Stanisława Patka, kara została zmniejszona do roku i dziewięciu miesięcy więzienia, z zaliczeniem dotychczasowego aresztu. Zostało jej jednak wówczas zakazane mieszkanie w Warszawie oraz w guberniach warszawskiej, lubelskiej, piotrkowskiej i siedleckiej.
Po opuszczeniu więzienia w styczniu 1910 roku, Maria wyjechała do Wiednia, a następnie do Krakowa. Podczas XI Zjazdu PPS-Lewicy w 1912 roku weszła w skład Centralnego Komitetu Robotniczego. W tym samym roku poślubiła socjalistycznego działacza Bernarda Szapiro, którego poznała podczas nauki na Uniwersytecie Latającym.
W grudniu 1917 roku urodziła córkę, Hannę – późniejszą działaczkę komunistyczną Hankę Sawicką. Po 1918 roku nie wstąpiła do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, chociaż utrzymywała z nią luźne kontakty. Zmarła w 1936 roku i została pochowana na cmentarzu Bródnowskim (kw. 20K-3-16).
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Andrzej Krzysztof Łuczak | Andrzej Gałęski | Witold Tarczyński | Włodzimierz Tadeusz Kowalski | Ryszard Wyrzykowski | Danuta Jędrzejczak | Marek Nowak (logik) | Marlena Piekarska-Olszówka | Stefan Krajewski (ekonomista) | Liliana Lubińska | Teresa Tomaszkiewicz | Ewelina Nurczyńska-Fidelska | Witold Filipczak | Marian Świderek | Jadwiga Szmidt | Władysława Matuszewska | Tadeusz Pakuła | Mariusz Zubert | Zdzisław Spieralski | Tadeusz Markowski (ekonomista)Oceń: Maria Szapiro