Aleksander Marten

---

Życiorys

Urodziny Aleksandra Martena miały miejsce w Radgoszczu, w rodzinie o żydowskich korzeniach. Jego ojcem był Lejzer (Lejba) Tennenbaum, a matką Brandla Cypa. W wieku 15 lat wyjechał do Niemiec, a dwa lata później zadebiutował jako aktor w teatrze w Halle, przyjmując imię Alexander Marten, które legalizował w Bielsku 2 grudnia 1937 roku. W 1923 roku ukończył szkołę teatralną przy Deutsches Theater w Berlinie, kierowaną przez Maxa Reinhardta.

W latach swojej kariery artystycznej inscenizował liczne sztuki teatralne, a także wystąpił w swoim pierwszym filmie, grając obok tak znanych postaci jak Xenia Desni, Rudolf Klein-Rugge oraz Williah Dieterle. W latach 20. był współreżyserem „Snu nocy letniej” według reżyserii Reinhardta oraz samodzielnym reżyserem sztuki „Pasteur” z Pawłem Munim. W Wiedniu miał przyjemność współpracować z aktorkami Luisą Rainer oraz Elżbietą Bergner.

W przeciągu paru następnych lat, jego kariera aktorska rozwijała się w teatrach objazdowych na różnych scenach niemieckich, takich jak Berlin, Hanower, Stuttgart oraz w Volkstheater w Wiedniu. W 1929 roku osiedlił się w Bielsku, gdzie związał się z Teatrem Miejskim. Tam występował oraz reżyserował przez trzy lata, później swoje talenty rozwijał w Innsbrücku i Wiedniu.

W 1933 roku Marten powrócił do Bielska, gdzie zamieszkał przy ul. Republikańskiej 5. W tym samym roku wziął ślub z Emilią Teresą Groje, z którą miał córkę Dorothy. Dwa lata później, w 1935 roku, nakręcił dokumentalny film dźwiękowy {miasta Bielska, zatytułowany „Bielsko – miasto przemysłu i turystyki”, wchodząc w rolę reżysera w bielskim Teatrze Miejskim.

W 1936 roku, roku później założył własny ośrodek produkcyjny Alma-Film w Warszawie, gdzie zrealizował swoje najbardziej rozpoznawalne filmy, takie jak „Za grzechy” (1936), „O czym marzą kobiety” (1937) i „Bezdomni” (1939), w którym wcielił się w rolę Abrama Rywkina. Ponadto, na łamach bielskiej żydowskiej gazety „Jüdische Wochenpost mit Wirtschaftsblat” publikował artykuły, w których recenzował wydarzenia kulturalne i różnorodne jubileusze.

Niepewne losy Aleksandra Martena dotyczą okresu II wojny światowej, kiedy przebywał w Warszawie, gdzie pracował nad filmem „Pieśń Kol-Nidrei” według scenariusza Anatola Sterna. Niestety, informacje o nim w okresie okupacji niemieckiej są nieznane, a istnieją podejrzenia, że został zamordowany w warszawskim getcie w roku 1942.

W maju 2009 roku w domu przedpogrzebowym na cmentarzu żydowskim w Bielsku-Białej odsłonięto tablicę pamiątkową, ufundowaną przez lokalnych mieszkańców, w hołdzie upamiętniającym życie i twórczość Martena.

---

Oceń: Aleksander Marten

---