Bronisława Rotsztatówna

Kultura i sztuka

Bronisława Rotsztatówna, znana również jako Bronisława Rotsztat vel Rothstadt lub Bronisława Rotsztat-Srebnogórowa, to postać, która na zawsze wpisała się w historię muzyki oraz losy Polski w okresie II wojny światowej. Urodziła się 29 grudnia 1906 roku w Łodzi, a swoje życie zakończyła tragicznie 26 lutego 1949 roku, w tym samym mieście.

Była utalentowaną polską skrzypaczką pochodzenia żydowskiego, która zdobyła uznanie jako koncertmistrz skrzypiec w Łódzkiej Orkiestrze Symfonicznej. Jej umiejętności muzyczne i artystyczne przyczyniły się do wzbogacenia kulturalnego życia regionu.

Jednak życie artystki zostało naznaczone dramatem historycznym, ponieważ stała się w więźniarką getta łódzkiego oraz obozów koncentracyjnych, w tym Auschwitz-Birkenau oraz Bergen-Belsen. Los Bronisławy Rotsztatówny jest przykładem nie tylko talentu, ale i ogromnych tragedii, które przeżywały wielu inni ludzie w tym brutalnym czasie. Jej historia jest nie tylko świadectwem artystycznej pasji, ale również pamięcią o ofiarach Holokaustu.

Rodzina

Bronisława Rotsztatówna, urodzona w Łodzi, była związana z tym miastem przez całe swoje życie. Jej ojciec, Abram, żył w latach 1881–1942 i prowadził interesy jako kupiec. Matka Ewa, pochodząca z rodziny Strykowskich, przyszła na świat w 1885 roku i zmarła w 1944 roku.

Rodzina Bronisławy składała się z dwojga rodzeństwa: jej siostra Fryda, urodzona w 1908 roku, zmarła w 1932 roku, podczas gdy jej brat Nikodem, znany również jako Nikolas, urodził się w 1917 roku i zginął w 1945 roku. W 1943 roku Rotsztatówna poślubiła Józefa Srebrnogórę, który wówczas był członkiem policji gettowej (Ordnungdienst; OD). Ten związek, choć kontrowersyjny, w pewnym sensie umożliwił jej przetrwanie w trudnych warunkach życia w getcie.

Życiorys

Bronisława Rotsztatówna rozpoczęła swoją przygodę z grą na skrzypcach w młodym wieku, zdobywając cenne umiejętności w łódzkim Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej, które uchodziło za czołową szkołę muzyczną w Łodzi w tamtym czasie. Jej edukacja muzyczna nie ograniczała się jednak tylko do tego miejsca, ponieważ później kontynuowała naukę prywatnie u prof. Gustawa Baumagartena. W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku odbyła również studia w Berlinie pod okiem znakomitego pedagoga, prof. Carla Flescha.

Jej debiutancki publiczny występ miał miejsce najprawdopodobniej w marcu 1921 roku. Zaprezentowała się wówczas na scenie Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej podczas wydarzenia poświęconego twórczości Zygmunta Noskowskiego oraz Mieczysława Karłowicza. Wkrótce zyskała status solistki wspomnianej orkiestry. W ciągu swojej kariery dawała liczne koncerty, z reguły przy akompaniamencie Teodora Rydera (1881–1944), dyrygenta oraz pianistę Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej, który był także wykładowcą w szkole muzycznej H. Kijeńskiej-Dobkiewiczowej. Bronisława udzielała również lekcji gry na skrzypcach.

W 1935 roku wzięła udział, choć bez przyznanego miejsca, w I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego, gdzie II miejsce zdobył Dawid Ojstrach.

W maju 1940 roku Rotsztatówna znalazła się z rodziną w łódzkim getcie. Ten tragiczny rozdział jej życia zaczął się początkowo, gdy rodzina zamieszkała przy ul. Franciszkańskiej 109, a później przy ul. B. Limanowskiego 26, z tego ostatniego miejsca się natomiast ocalił budynek. Mimo trudnych warunków, kontynuowała działalność artystyczną, zwłaszcza po otwarciu gettowskiego Domu Kultury 1 marca 1941 roku przy ul. Krawieckiej 3/5. Występowała jako jedna z ulubionych artystek, prezentując zarówno klasyczny, jak i popularny repertuar. Jej występy miały ogromne znaczenie dla morale mieszkańców getta, dając im chwilę wytchnienia od codziennych trudności. Zazwyczaj towarzyszył jej pianista Tadeusz Ryder, a także występowała z gettowską Orkiestrą Symfoniczną pod dyrekcją Dawida Bajgelmana (1887–1944).

Po tzw. „wielkiej szperze” w wrześniu 1942 roku, kiedy to dzieci, osoby starsze i chore zostały wywiezione do Kulmhof am Nehr (Chełmno nad Nerem), getto przekształcono w oboz pracy, a wszelkie działalności kulturalne zostały zawieszone. Mimo to, niektórzy muzycy próbowali organizować koncerty w ukryciu, jednak te występy zakończyły się w styczniu 1944 roku, kiedy to Niemcy nakazali oddanie wszystkich instrumentów. Los skrzypiec Rotsztatówki nie jest znany. W sierpniu 1944 roku, podczas likwidacji getta, Bronisława została wywieziona z matką i bratem do KL Auschwitz, gdzie na szczęście przeżyła selekcję (nie ma informacji o jej mężu). Z obozu sięgała do KL Bergen-Belsen, gdzie przebywała aż do wyzwolenia.

Po wojnie wróciła do Łodzi około kwietnia 1945 roku i w tym samym miesiącu zagrała z reaktywowaną miejską orkiestrą symfoniczną, z którą występowała aż do swojej śmierci. W dniu 15 września 1945 roku formalnie została przyjęta jako członek orkiestry filharmonicznej w charakterze skrzypka-koncertmistrza, w której pozostała do końca swojego życia.

Rotsztatówna zmarła po długotrwałych cierpieniach związanych z tragediami obozowymi. Została pochowana 1 marca 1949 roku na łódzkim cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej, w lewym skrzydle, kwatera A. W dniu 110. rocznicy jej urodzin, w łódzkim Parku Ocalałych, posadzono drzewo na jej cześć.

Oceń: Bronisława Rotsztatówna

★★★★★
Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:7