Andrzej Sapkowski

---

Życiorys

Andrzej Sapkowski, wybitny polski pisarz fantasy, urodził się w Łodzi, gdzie także spędził większość swojego życia. Jego matka pochodzi z małej wsi położonej w okolicach Kielc, natomiast ojciec wywodzi się z Wilna. Dziadek ze strony ojca, pochodzący z drobnoszlacheckiej rodziny herbowej Łodzia, po rewolucji 1917 roku powrócił do Wileńszczyzny, gdzie pracował jako naczelnik poczty w Święcianach. Po zakończeniu II wojny światowej rodzina Sapkowskich osiedliła się w okolicach Nowej Soli, a następnie w Łodzi.

Jest absolwentem XXI Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Prusa w Łodzi oraz Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie studiował handel zagraniczny. Przez 25 lat jego kariery zawodowej związanej z handlem bławatnym, zyskał doświadczenie, handlując m.in. futrami w firmie „Skórimpex”.

Jego literacka przygoda rozpoczęła się od pracy jako tłumacz. Sapkowski był odpowiedzialny za przekład na język polski opowiadania „Słowa Guru” autorstwa Cyryla M. Kornblutha, które pojawiło się w czasopiśmie „Fantastyka”. W 1984 roku jego opowiadanie „Stalogłowy”, dotyczące połowu pstrąga stalogłowego, ukazało się w „Wiadomościach Wędkarskich”. Prawdziwą popularność zyskał dzięki cyklowi opowiadań i pięciotomowej sadze o wiedźminie Geralcie. Pierwsze opowiadanie z tej serii, zatytułowane „Wiedźmin”, znalazło się na trzecim miejscu w konkursie literackim organizowanym przez miesięcznik „Fantastyka”, a jego publikacja miała miejsce w grudniu 1986 roku.

Oprócz powieści i opowiadań, Sapkowski stworzył także eseje, takie jak „Świat króla Artura”, leksykon „Rękopis znaleziony w Smoczej Jaskini”, poradnik RPG „Oko Yrrhedesa”, a także cykl powieści z Reinmarem z Bielawy, pracę „Żmija” oraz liczne artykuły w rozmaitych zbiorach opowiadań.

Na podstawie jego twórczości powstały różnorodne adaptacje. W latach 1993–1995 wydany został komiks „Wiedźmin” składający się z sześciu zeszytów, a także film pełnometrażowy i serial telewizyjny. Interesującą inicjatywą były również gra fabularna „Wiedźmin: Gra Wyobraźni” oraz gra karciana. Szczególnie warto podkreślić, że cykl wiedźmiński posłużył jako podstawa dla serii popularnych gier RPG stworzonych przez warszawskie studio CD Projekt RED, w tym znakomitych tytułów „Wiedźmin”, „Wiedźmin 2: Zabójcy królów” oraz „Wiedźmin 3: Dziki Gon”. Andrzej Sapkowski pełnił rolę konsultanta w pracach nad tymi grami.

W maju 2017 roku, Netflix ogłosił plany dotyczące realizacji serialu opartego na twórczości Sapkowskiego, nawiązując współpracę z pisarzem jako konsultantem kreatywnym. Premiera pierwszego sezonu odbyła się 20 grudnia 2019 roku, a drugi sezon zadebiutował 17 grudnia 2021 roku. Trzeci sezon, na który czekano, jest planowany na daty 29 czerwca i 27 lipca 2023 roku. W dniu 15 września 2017 roku Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni zorganizował prapremierę musicalu „Wiedźmin”, opartego na opowiadaniach Sapkowskiego.

W 2016 roku, podczas spotkania autorskiego na Polconie, Sapkowski wyraził kontrowersyjne opinie na temat wpływu gier tworzonych przez CD Projekt RED na odbiór i sprzedaż swoich książek. Jego słowa spotkały się z negatywną reakcją ze strony środowiska graczy, która przybrała formę bojkotu. Autor bronił swojego stanowiska, twierdząc, że niektóre jego książki z okładkami prezentującymi grafikę komputerową były odbierane jako tzw. game related, co wpływało na postrzeganie ich jako wtórne i nieoryginalne.

W 2018 roku, z okazji 70. urodzin pisarza, jeden z łódzkich skwerów otrzymał imię Geralta z Rivii – głównego bohatera cyklu powieściowego. W październiku tego samego roku Sapkowski wystąpił z roszczeniem do CD Projekt o dodatkowe 60 milionów złotych za wykorzystanie świata wiedźmina w grach. CD Projekt uznał to żądanie za bezpodstawne, podkreślając, że prawa do jego utworów nabyli w sposób prawny. W grudniu 2019 roku firma zawarła z pisarzem porozumienie, którego szczegóły objęte zostały tajemnicą. Sapkowski jest również członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Życie prywatne

Andrzej Sapkowski jest żonaty, a z pierwszego małżeństwa ma syna Krzysztofa, który żył w latach 1972–2019. Wyraża swoje poglądy jako ateista, co jest istotnym elementem jego osobistej filozofii.

Nagrody

polskie

Andrzej Sapkowski, uznany pisarz, zdobył wiele prestiżowych nagród. W 1990 roku otrzymał Nagrodę Fundacji Literackiej im. Natalii Gall. Również pięciokrotnie był laureatem Nagrody im. Janusza A. Zajdla, doceniającej jego opowiadania, takie jak Mniejsze zło (1990), Miecz przeznaczenia (1992), W leju po bombie (1993), oraz powieści Krew elfów (1994) i Narrenturm (2002).

W latach 1995-2007 zdobył Nagrodę Sfinks na sześć edycji tej nagrody. W 1995 roku wyróżniono go również Nagrodą Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu za całokształt twórczości. W 1997 roku otrzymał Paszport „Polityki” w kategorii literatura.

W swoim dorobku ma też Śląkfy w kategorii Twórca Roku, które zdobył w latach 1989, 1992 oraz 2013. Sapkowski był nominowany do Nagrody Literackiej Nike w 2003 roku za powieść Narrenturm. Odznaczony był także Nagrodą Miasta Łodzi w 2004 roku, srebrnym medalem Gloria Artis przyznanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2012 roku oraz Doroczną Nagrodą Ministra w kategorii Literatura w 2023 roku.

zagraniczne

Na arenie międzynarodowej również zdobył szereg nagród. W 1993 roku zdobył Nagrodę Ikaros i Ludvik w Czechach. W 1997 roku wyróżniono go Nagrodą im. Davida Ben Guriona, przyznaną przez Izraelski Klub Miłośników Fantastyki za jego fundamentalny wkład w rozwój tego gatunku.

W 2003 i 2004 roku otrzymał Nagrodę Ignotus, przyznawaną przez hiszpańską Asociación Española de Fantasía|Ciencia Ficción y Terror. Ma na koncie także czeską nagrodę Akademie Science Fiction, Fantasy a Hororu w kategorii najlepszej przełożonej książki nieanglosaskiej, której był laureatem w latach 1995, 2000, 2004 i 2008.

W 2009 roku jego angielskie wydanie pierwszego tomu sagi o wiedźminie, Krew elfów, zdobyło David Gemmell Awards for Fantasy. W 1996 roku został wyróżniony International Eurocon Award przez Europejskie Stowarzyszenie Science Fiction w kategorii Best Author, a w 2010 roku tytułem Grand Master.

Dodatkowo, był laureatem Nagrody Tähtifantasia przyznawanej przez Helsińskie Stowarzyszenie Miłośników Literatury Science Fiction w latach 2011 oraz 2012. W tym samym roku zdobył także Nagrodę 12 osumaa w Helsińskiej Bibliotece Miejskiej oraz Nagrodę FantLab’s Book of the Year przyznawaną przez rosyjski fanzin FantLab.

Sapkowski był nominowany do Science Fiction & Fantasy Translation Awards w 2012 oraz zdobył World Fantasy Award w 2016 roku w kategorii Osiągnięcie życia, przede wszystkim za jego pracę nad Sagą o wiedźminie.

Twórczość

Zbiory opowiadań

Andrzej Sapkowski, jako autor wyróżniający się na polskim rynku literackim, zyskał popularność dzięki swoim niezwykłym zbiorom opowiadań. W jego twórczości znajdziemy wiele znakomitych tytułów, takich jak:

• Wiedźmin (Reporter 1990),
• Miecz przeznaczenia (superNOWA 1992),
• Ostatnie życzenie (superNOWA 1993),
• Coś się kończy, coś się zaczyna (superNOWA 2000),
• Maladie i inne opowiadania (superNOWA 2012), poszerzone wznowienie tomu Coś się kończy, coś się zaczyna.

Powieści

W twórczości Sapkowskiego nie brakuje także niezwykle fascynujących powieści. Jego dorobek literacki można podzielić na kilka interesujących cykli.

Cykl wiedźmiński

Saga o wiedźminie

W ramach cyklu wiedźmińskiego wyróżniają się kluczowe powieści:

• Krew elfów (superNOWA 1994),
• Czas pogardy (superNOWA 1995),
• Chrzest ognia (superNOWA 1996),
• Wieża Jaskółki (superNOWA 1997),
• Pani Jeziora (superNOWA 1999).

Odrębne pozycje

Do ważnych wydania odrębnych możemy zaliczyć:

• Sezon burz (superNOWA 2013),
• Rozdroże kruków (superNOWA 2024).

Trylogia husycka

W ramach trylogii husyckiej Sapkowski stworzył:

• Narrenturm (superNOWA 2002),
• Boży bojownicy (superNOWA 2004),
• Lux perpetua (superNOWA 2006).

Inne powieści

Jednym z ważniejszych dokonań jest również powieść:

• Żmija (superNOWA, 2009).

Opowiadania

W dorobku Sapkowskiego możemy znaleźć także liczne opowiadania, które ukazały się w znanych czasopismach i antologiach. Oto niektóre z nich:

• Wiedźmin („Fantastyka” 12/1986, zbiór Wiedźmin, Reporter 1990, antologia opowiadań Jawnogrzesznica, Przedświt 1991, zbiór Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, zbiór Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002),
• Droga, z której się nie wraca („Fantastyka” 8/1988, Wiedźmin, Reporter 1990, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012),
• Muzykanci (antologia Wizje Alternatywne, superNOWA 1990, Trzynaście kotów, superNOWA 1997, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012),
• Mniejsze zło („Fantastyka” 3/1990, Wiedźmin, Reporter 1990, Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002),
• Kwestia ceny („Nowa Fantastyka” 9/1990, Wiedźmin, Reporter 1990, Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002).

Inne

Interesujące są także inne aspekty jego działalności, do których należą:

• Oko Yrrhedesa (MAG 1995), gra fabularna,
• Świat króla Artura. Maladie (superNOWA 1995), esej,
• Rękopis znaleziony w Smoczej Jaskini (superNOWA 2001), przewodnik po literaturze fantasy,
• Historia i fantastyka (superNOWA 2005), wywiad-rzeka przeprowadzony przez Stanisława Beresia,
• Stalogłowy („Wiadomości Wędkarskie” 7-8/1984).

Przekłady na języki obce

Dostępność jego twórczości przyczyniła się do licznych przekładów. Oto niektóre z nich:

• Wiedźmin – wydania litewskie, wyd. Dagonas, Kowno 1997, wyd. Eridanas, 2005,
• Ostatnie życzenie – wydania litewskie, wyd. Dagonas, Kowno 1998, wyd. Eridanas, 2005; wydanie rosyjskie, wyd. AST – Terra Fantastica, Moskwa – St. Petersburg 1996,
• Miecz przeznaczenia – wydania litewskie, wyd. Dagonas, Kowno 1997, wyd. Eridanas, 2006; wydanie rosyjskie, wyd. AST – Terra Fantastica, Moskwa – St. Petersburg 1996.

---

Oceń: Andrzej Sapkowski

---