Radogoszcz (osiedle)

Osiedla

Radogoszcz to interesujący obszar leżący po północnej stronie Łodzi. Ta nazwa, przywołująca na myśl liczne historyczne wydarzenia, jest używana w kilku specyficznych kontekstach:

  • Radogoszcz jako osiedle administracyjne, które wchodzi w skład Łodzi i znajduje się na obszarze dawnej dzielnicy Bałuty, obecnie zamieszkanym przez około 31 715 osób,
  • Radogoszcz jako dawną wieś oraz gminę, która ulokowana była pomiędzy Łodzią a Zgierzem, a po zakończeniu II wojny światowej została włączona do Łodzi,
  • Radegast – dzielnica powstała w czasach niemieckiej okupacji, w trakcie II wojny światowej, wchodząca w skład tzw. zewnętrznych dzielnic, obejmująca Radogoszcz oraz rejony Żabieńca, Teofilowa i Helenowa.

Każda z tych definicji podkreśla bogatą historię oraz zróżnicowaną tożsamość tego miejsca, które nieodzownie wpisuje się w rozwój Łodzi i jej okolic.

Historia wsi Radogoszcz

Pierwsze wzmianki o Radogoszczu pochodzą z roku 1242, kiedy to wieś została uwzględniona w dokumencie mówiącym o zjeździe książąt piastowskich. Uczestnikiem tego wydarzenia był książę mazowiecki Konrad I. Miejscowość stanowiła siedzibę gminy noszącej tę samą nazwę. W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Radogoszcz była regularnie wspominana w różnych dokumentach dotyczących podatków.

Wieś znajdowała się w obrębie parafii Zgierz. Po trzech rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim, co znacząco wpłynęło na jej rozwój. W tym okresie Radogoszcz stała się de facto przedmieściem dynamicznie rozwijającej się Łodzi. W 1888 roku wieś posiadała jedynie 33 domy, w których zamieszkiwało 344 osób. Z kolei kolonia, w pobliżu, dysponowała 121 domami oraz 991 mieszkańców.

W miejscowości działał urząd gminny, a także zakłady przemysłowe, w tym fabryka mydła oraz cegielnia. Po zakończeniu II wojny światowej Radogoszcz została włączona do granic administracyjnych Łodzi, co miało miejsce w ramach tzw. projektu Wielkiej Łodzi. W tym czasie wieś zamieszkiwało około 26 000 ludzi.

Nazwa

Według językoznawcy dr Jana Grzeni z Uniwersytetu Śląskiego, nazwa „Radogoszcz” jest rzeczownikiem rodzaju męskiego. Wzorcowa forma miejscownika dla tej nazwy winna brzmieć na Radogoszczu, a nie na Radogoszczy. Warto zauważyć, że błąd polegający na niepoprawnym odmianie tej nazwy, tak jakby była rodzaju żeńskiego, może wynikać najprawdopodobniej z analogii do odmiany nazwy miasta Bydgoszcz.

Co więcej, w pobliżu Tarnowa znajduje się miejscowość o tej samej nazwie Radogoszcz, która jest rodzaju żeńskiego. W związku z tym mieszkańcy tamtej Radogoszczy powinni stosować odpowiednią formę miejscownika, która brzmi: na Radogoszczy.

Dzielnica Radegast

1 stycznia 1940 roku wieś Radogoszcz została przyłączona do III Rzeszy i włączona do okupowanej Łodzi, znanej wówczas jako Litzmannstadt. W czerwcu tego samego roku, wieś otrzymała status zewnętrznej dzielnicy, którą nazwano Radegast. Nowo utworzona dzielnica obejmowała nie tylko teren Radogoszcza, ale także pobliskie fragmenty wsi, takie jak Żabieniec, Teofilów oraz Helenów.

W osłonie historii Radegastu pojawia się wydarzenie, które na zawsze pozostanie w pamięci mieszkańców. Funkcjonował tutaj areszt przejściowy, skąd więźniowie byli wywoźni do obozów koncentracyjnych. Mężczyźni przebywali w skrajnie trudnych warunkach, pod stałą kontrolą i w zaostrzonym rygorze. Kiedy Armia Czerwona zbliżała się do miasta, Niemcy podjęli dramatyczną decyzję o podpaleniu więzienia. Incydent ten miał miejsce w nocy z 17 na 18 stycznia, a w wyniku tego tragicznego wydarzenia zginęło blisko 1500 Polaków, podczas gdy tylko 30 zdołało ujść z życiem.

Chociaż więzienie znajdowało się na terenie osiedla Julianów, to w Polsce przylgnęła do niego nazwa „więzienie Radogoszcz”, w wyniku niemieckiej nomenklatury, która się wtedy utrwaliła. Współczesne czasy przyniosły nowe życie dla budynku więzienia, gdyż w jego wnętrzach mieści się obecnie Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, w tym Oddział Martyrologii Radogoszcz. Obiekt przeszedł gruntowną restaurację w 2018 roku, a zwiedzający mogą zapoznać się z nowoczesną ekspozycją poświęconą historii masakry.

Na terenie muzeum stworzono również Plac Pamięci Narodowej, na którym znajduje się Pomnik Ofiar Hitleryzmu. Monument ten, w formie 30-metrowej iglicy, symbolizuje pamięć o ofiarach tragicznych wydarzeń związanych z III Rzeszą w Polsce oraz upamiętnia trudne losy wielu ludzi.

Położenie i granice osiedla

Osiedle administracyjne Radogoszcz usytuowane jest w północnej części historycznej dzielnicy Bałuty, tuż przy granicy ze Zgierzem. Na północy jego granice wyznacza linia rozdzielająca Łódź od Zgierza, znajdująca się w obrębie skraju lasu. Z kolei zachodnia granica osiedla to linia kolejowa nr 15, która łączy Łódź Kaliska z Zgierzem, natomiast wschodnią granicę tworzy linia kolejowa nr 16 w relacji Łódź Widzew – Zgierz.

Granice południowe zabudowy osiedla przebiegają wzdłuż koryta rzeki Sokołówki, aż do alei Włókniarzy. Z tego punktu kierujemy się na południe, aż do ulicy Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus, w miejscu, gdzie trasa skręca w kierunku wschodnim. Następnie granice osiedla prowadzą ulicami Zgierską, Bema, Sikorskiego oraz Łagiewnicką, aż do torów kolejowych, które stanowią dalszą granicę osiedla.

Charakter osiedla

Osiedle Radogoszcz charakteryzuje się głównie dwoma obszernymi blokowiskami, które zostały zbudowane w latach 80. XX wieku i oddzielone są ulicą Zgierską. W tym zestawieniu wyróżnić możemy:

  • Radogoszcz Wschód – powstało na terenach, które wcześniej były bagniste i gdzie kiedyś znajdowała się cegielnia, której pozostałości można zobaczyć w formie ruin. Osiedle to usytuowane jest na wschód od ulicy Zgierskiej i otoczone jest ulicą Świtezianki. Na jego terenie znajduje się Plac Słoneczny, który pełni funkcję centralnego punktu. Początkowo część zabudowy wschodniej tworzyło osiedle Sitowie. Po problemach pierwszej spółdzielni, osiedle to stało się częścią nowo utworzonego Radogoszcza Wschód.
  • Radogoszcz Zachód – to mniejsza jednostka osiedlowa, która została zrealizowana po zachodniej stronie ulicy Zgierskiej, otoczona ulicami 11 Listopada oraz Okulickiego. W tej części znajduje się blisko 60 budynków, które wzbogacone są o system kolektorów słonecznych służących do podgrzewania wody.

Na północ od tych dwóch rozległych blokowisk leży Helenówek, które charakteryzuje się domami jednorodzinnymi.

Obydwa blokowiska oddzielone są od południowej części osiedla przez pasy nieużytków oraz rzekę Brzozę, która ma swoje źródło w rejonie ulicy Bema. W tej południowej strefie mieści się osiedle domów jednorodzinnych Liściasta, rozciągające się wzdłuż ulicy Liściastej. Kontynuacja tego osiedla znajduje się na wschód od Alei Włókniarzy, gdzie dominuje zabudowa szeregowa.

Handel

Na terenie osiedla Radogoszcz Wschód znajduje się niewielka galeria handlowa Vis a Vis oraz market budowlany Castorama. W centralnym punkcie tego obszaru usytuowany jest plac Słoneczny, swoisty rynek, wokół którego zgrupowane są różnorodne sklepy. Ponadto, na całym terenie osiedla można natknąć się na wiele mniejszych sklepów oraz marketów, w tym sieci Biedronka oraz Netto.

Oświata

Na obu częściach osiedla, zarówno Wschodniej, jak i Zachodniej, funkcjonują przedszkola – zarówno te prywatne, jak i publiczne. Działają tu także trzy szkoły podstawowe:

  • Szkoła Podstawowa nr 122 im. Polskich Podróżników,
  • Szkoła Podstawowa nr 184 im. Ludwika Waryńskiego,
  • Szkoła Podstawowa nr 206 im. Łódzkich Włókniarek.

Oprócz tego, na obszarze osiedla znajduje się Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4, który obejmuje XLII Liceum Ogólnokształcące im. Ireny Sendlerowej.

Parki i przyroda

Radogoszcz posiada jeden istotny park – Park nad Sokołówką, zlokalizowany nad rzeką Sokołówką, w którym znajdują się dwa stawy. Na obszarze osiedla Liściasta można także znaleźć Psi park. Dodatkowo występuje jedna duża przestrzeń zielona – Skwer Pstrąga na Radogoszczu Wschód.

Przez ten rejon przepływa rzeka Sokołówka oraz jej dopływ – Brzoza. W dolinach obu rzek utworzono trzy ekologiczne tereny ochronne, które zabezpieczają lokalne lasy łęgowe oraz olsy: Mokradła Brzozy, Międzyrzecze Sokołówki oraz Olsy na Żabieńcu.

Religia

Na obszarze osiedla można znaleźć cztery parafialne kościoły:

Komunikacja

W południowej części osiedla znajduje się jeden z kluczowych węzłów komunikacyjnych w Łodzi – rondo mjr Alfreda Michała Biłyka. To miejsce, w którym krzyżują się drogi krajowe nr 91 oraz nr 72, jak również ważna ulica Zgierska, stanowiąca główny szlak wyjazdowy z Łodzi w kierunku Zgierza i dalej do węzłów Emilia i Zgierz na Autostradzie A1.

Na osiedlu Radogoszcz Zachód, przy ulicy 11 Listopada, znajduje się przystanek kolejowy Łódź Radogoszcz Zachód na linii nr 15, która łączy stacje Łódź Żabieniec oraz Zgierz, obsługiwane przez pociągi Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. W 2019 roku rozpoczęto budowę nowego przystanku Łódź Radogoszcz Wschód, który będzie wyposażony na linii nr 16 na wysokości ulicy Kreciej.

Na ciągu ulicy Zgierskiej rozciąga się linia tramwajowa, będąca częścią Łódzkiego Tramwaju Regionalnego. Ostatnie połączenie tramwajowe do Ozorkowa kursowało tu przed zamknięciem torowiska w Zgierzu. Obecnie trasa kończy się na pętli Helenówek, zlokalizowanej w pobliżu byłej zajezdni tramwajowej. W okolicy kursują linie tramwajowe: 11, 19 oraz 45.

Komunikację autobusową w obrębie osiedla zapewniają linie MPK: 59, 65 (warianty A i B), 73, 89, 99 oraz linie nocne: N2 i N5 (warianty A i B).

Oceń: Radogoszcz (osiedle)

★★★★★
Średnia ocena:4.66 Liczba ocen:11