Dorota Friedler

---

Życiorys

Córka Mojżesza (8 lutego 1881), pochodzącego z rodzinnej tradycji kupieckiej, oraz Raszli (ur. 23 grudnia 1881), wykazała ogromne talenty już w młodości. Dorota ukończyła Niemieckie Gimnazjum Reformowane w Łodzi, mieszczące się przy alei T. Kościuszki 65, gdzie z sukcesem przystąpiła do egzaminu maturalnego.

Równocześnie z nauką w szkole średniej, ukazywała swoje plastyczne i rytmiczne zdolności uczęszczając do prywatnej placówki, którą prowadzili Halina Waldman oraz Janina Zandel. Jej talent w dziedzinie tańca szybko stawał się zauważalny, co zwiastowało jej rozwijającą się karierę choreograficzną. Niestety, wieść o wybuchu II wojny światowej przerwała jej marzenia.

W marcu 1940 roku, Dorota wraz z rodzicami, została zmuszona do przeprowadzki do getta, które było rezultatem brutalnych działań hitlerowskich. Po inwazji na Polskę, rozpoczętej 1 września 1939 roku, Łódź została zajęta 8 września tegoż roku. Na przestrzeni kilku miesięcy, zaczęto organizować getto dla Żydów, które od 8 lutego 1940 r. zmusiło ponad 200 000 Żydów z Łodzi oraz innych miejscowości do życia w najuboższej części miasta – Bałuty. Strefa ta została całkowicie odizolowana od reszty Łodzi 30 kwietnia 1940 roku.

Getto stało się nie tylko miejscem przymusowej pracy, ale także egzekucji. Aby przetrwać, mieszkańcy musieli podejmować pracę w warsztatach i fabrykach, tzw. resortach. Dorota pracowała w resorcie metalowym, znajdującym się przy ulicy Łagiewnickiej 63. Razem z rodzicami zamieszkiwała przy ul. Krawieckiej 8.

W getcie zorganizowane były różnorodne wydarzenia w sali teatralnej domu kultury przy ulicy Krawieckiej 3, w tym koncerty orkiestry symfonicznej oraz występy żydowskich artystów operowych. Spektakle miały na celu podtrzymanie duchowego wsparcia dla zdesperowanej ludności getta.

Wkrótce po przybyciu do getta, Dorota została zaproszona do teatru rewii, gdzie dołączyła do grupy tanecznej. Jej wyjątkowe umiejętności taneczne zostały szybko dostrzeżone i stała się solistką, zachwycając mieszkańców skromnego obozu.

Jednakże w 1942 roku, nasilające się akcje likwidacji Żydów, zapoczątkowane przez hitlerowców pod nazwą „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej – Endlösung”, doprowadziły do zniknięcia prawie 73 000 Żydów z getta do jesieni tegoż roku. W tym czasie getto przekształcało się w masowy oboz pracy.

W wyniku rozkazów niemieckich o likwidacji teatru, dostrzegano koniec występów muzycznych i tanecznych. Dorota kontynuowała jednak pracę w resorcie aż do całkowitej likwidacji getta w sierpniu 1944 roku. W jednym z ostatnich transportów trafiła do obozu Auschwitz-Birkenau, a stamtąd do obszernego obozu Ravensbrück, Mühlhausen/Thüringen oraz wreszcie do Bergen-Belsen. 15 stycznia 1945 roku doczekała się wyzwolenia obozu przez jednostki armii brytyjskiej.

Tuż po zakończeniu wojny, rozpoczęła działalność w zespole teatralnym uchodźców, znanym jako „K-Z Theatre”, którego dyrekcję sprawował Sami Feder. Dorota z zespołem występowała w takich miastach jak Bruksela, Paryż oraz Antwerpia.

W 1949 roku przybyła do Izraela wraz z mężem, Bertem Friedlerem, artystą malarzem. Poświęciła swoje życie pracy wychowawczej z młodzieżą, prowadząc prelekcje o Holokauście w instytucie „Masua” w kibucu Tel-Icchak.

Ostatnie dni życia spędziła w Izraelu, gdzie zmarła 25 lutego 1995 roku i została pochowana w Herclii.

---

Oceń: Dorota Friedler

---