Elizabeth Diller, urodzona 17 czerwca 1954 roku w Łodzi, to wybitna amerykańska architekt o żydowskich korzeniach, która zdobyła uznanie w świecie architektury współczesnej. Jest nie tylko architektem, ale również współzałożycielką renomowanego studia projektowego Diller Scofidio + Renfro, które stało się jednym z kluczowych graczy w branży architektonicznej.
Jej innowacyjne podejście do projektowania, łączące funkcjonalność z artystycznym wyrazem, przyczyniło się do wielu znaczących realizacji. W ciągu swojej kariery Diller zyskała szereg nagród i wyróżnień, które potwierdzają jej wpływ na kierunek rozwoju współczesnej architektury.
Życiorys
Elizabeth Diller przyszła na świat w Łodzi, w rodzinie żydowskiej, której historia była naznaczona traumą Holokaustu. Jej rodzice, Anna, Polka i Edmund, Czech, przetrwali ten mroczny okres, a matka ukrywała swoją żydowską tożsamość w Wiedniu. W czasach jej dzieciństwa ojciec prowadził kilka fabryk tekstylnych.
W 1959 lub 1960 roku rozwijała swoje życie w Nowym Jorku, przeprowadzając się z rodzicami. Pierwszym miejscem ich zamieszkania był Bronx, później osiedlili się w Inwood, a konec końców w Greenwich Village. W 1979 roku zdobyła stopień Bachelor of Architecture na prywatnej uczelni Cooper Union. Pierwotnie jej ukierunkowanie dotyczyło sztuki, obejmującej film i instalacje multimedialne, lecz szybko zainteresowała się architekturą, która znalazła się w ofercie kursów.
W trakcie studiów nawiązała współpracę z architektem Ricardem Scofidiem, co zaowocowało założeniem wspólnego studia projektowego Diller + Scofidio w 1981 roku. Wkrótce potem wzięła z nim ślub. Działalność ich studia w latach 80. i 90. XX wieku koncentrowała się głównie na projektach eksperymentalnych oraz teoretycznych.
Elizabeth Diller piastowała także funkcję wykładowcy w Irwin S. Chanin School of Architecture na Cooper Union od 1981 do 1990 roku, a od 1990 roku jest związana z Wydziałem Architektury Uniwersytetu Princeton. W 2018 roku czasopismo „Time” wyróżniło ją jako jedynego architekta na liście 100 najbardziej wpływowych ludzi roku.
W 2004 roku studio zmieniło nazwę na Diller Scofidio + Renfro po dołączeniu Charlesa Renfro. W 2003 roku miała miejsce pierwsza większa wystawa retrospektywna prac studia, pt. Scanning: The Aberrant Architecture of Diller + Scofidio, zorganizowana w Whitney Museum. Elizabeth Diller identyfikuje się jako kulturowa Europejka i Żydówka, a język polski, którym posługiwała się w rozmowach z matką, jest jej bliski.
Należy do kilku renomowanych organizacji zawodowych, w tym Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich, Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk, oraz Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.
Nagrody
Elizabeth Diller, uznawana za jedną z czołowych postaci współczesnej architektury, zdobyła szereg prestiżowych wyróżnień, które potwierdzają jej talent oraz wkład w rozwój tej dziedziny. Do najważniejszych nagród, jakie otrzymała, należy zaliczyć:
- MacArthur Fellowship – „Genius Grant” przyznawane wspólnie z Ricardem Scofidiem w 1999 roku,
- Nagroda Jane Drew w 2019 roku, wyróżniająca osoby wpływające na rozwój architektury,
- Nagroda Wolfa w dziedzinie architektury, którą otrzymała w 2022 roku.
Działalność artystyczna
W 1989 roku miała miejsce premiera niezwykłej instalacji stworzona przez studio Elizabeth Diller w Museum of Modern Art, znanej jako Para-Site. Instalacja ta odegrała ważną rolę w artystycznym dziedzictwie współczesności.
Warto również zaznaczyć, że od 2010 roku San Francisco Museum of Modern Art posiada w swojej kolekcji instalację His/Hers, która pierwotnie została stworzona w 1993 roku przez Ricarda Scofidio oraz Elizabeth Diller. To dzieło artyków stanowi istotny element ich twórczości.
Kolejnym interesującym wydarzeniem było zorganizowanie performansu The Mile-Long Opera, który odbył się w parku High Line. W tym wyjątkowym występie, współautorstwa Elizabeth Diller oraz Davida Langa, brało udział aż 1000 wokalistów, co sprawiło, że wydarzenie zapisało się w historii sztuki.
Realizacje studia
Studio Elizabeth Diller ma na swoim koncie wiele inkluzyjnych i innowacyjnych realizacji, które wyróżniają się na tle architektury współczesnej.
- Slow House, Long Island – nieukończony projekt domu, którego koncepcje powstały w 1989 roku,
- Park High Line w Nowym Jorku – projekt realizowany etapami od 2000 do 2019 roku,
- Blur Building – unikalny pawilon na Expo.02 w Yverdon-les-Bains w Szwajcarii z 2002 roku,
- Rozbudowa Lincoln Center for the Performing Arts – zakończona w 2002 roku,
- Budynek Institute of Contemporary Art w Bostonie – powstał w 2006 roku,
- Siedziba muzeum The Broad – projekt ukończony w 2015 roku,
- Roy and Diana Vagelos Education Center w Nowym Jorku – zakończony w 2016 roku,
- Park Zariadje w Moskwie – otwarty w 2017 roku,
- Powiększenie budynku Museum of Modern Art – współpraca z Artem Genslerem, ponowne otwarcie miało miejsce w 2019 roku,
- Centrum sztuki The Shed w Nowym Jorku – inauguracja w 2019 roku,
- Budynek Museu da Imagem e do Som do Rio de Janeiro – w trakcie budowy od 2014 roku.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Stanisław Kempiński | Léonie Geisendorf | Jerzy Sułocki | Ignacy (Izaak) Gutman | Maria Rzepnikowska | Zbigniew Palma | Marek Pabich | Witold Benedek | Edward Brisch | Daniel Libeskind | Stefan Derkowski | Dawid Lande (architekt) | Krzysztof Kuźmiński (inżynier) | Andrzej Deka | Krzysztof Domaradzki | Włodzimierz Krakowski | Henryk Hirszenberg | Marceli Galewski | Tomasz Krysiński | Cyprian KosińskiOceń: Elizabeth Diller