Ignacy (Izaak) Gutman

Inżynieria i technologie

Ignacy (Izaak) Gutman, człowiek o bogatej historii, urodził się 14 lipca 1900 roku w Łodzi, gdzie spędził swoje młodzieńcze lata. Był to architekt z pochodzeniem żydowskim, co miało istotny wpływ na jego życie i twórczość.

Jego rodzicami byli Szmul i Hanna (Chana) z Lederów, co świadczy o głęboko zakorzenionych tradycjach rodzinnych oraz wartości kulturalnych, które w nim kształtowały się. Po ukończeniu studiów architektonicznych rozpoczął swoją karierę w Łodzi, stając się ważną postacią w tamtejszym środowisku architektonicznym.

Warto również podkreślić, że Ignacy Gutman był podporucznikiem rezerwy piechoty, co oznacza, że brał udział w dramatycznych wydarzeniach kampanii wrześniowej 1939 roku. Jego doświadczenia z tej epoki bez wątpienia miały wpływ na dalszy rozwój jego kariery oraz jego podejście do architektury.

Po II wojnie światowej osiedlił się w Izraelu, gdzie kontynuował swoją pracę jako architekt, aż do swojej śmierci 24 czerwca 1972 roku w Holon. Jego życie to nie tylko historia osobista, ale także ilustracja burzliwych czasów, w jakich przyszło mu żyć.

Studia i praca zawodowa

Ignacy (Izaak) Gutman zdobył wykształcenie na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie kształcił się pod okiem wybitnego prof. Stanisława Noakowskiego. Egzamin dyplomowy, który ukończył 31 sierpnia 1927 roku, otworzył przed nim drzwi do kariery architekta, jako że uzyskał dyplom inżyniera architekta o numerze 1000.

W 1930 roku, w lutym, wziął ślub z Sabiną Stambulską, córką Moszka (Maxa, Michała) oraz Fradli (Franciszki) z rodu Grynbaumów. Dwa lata później, w 1932 roku, w ich rodzinie pojawiła się córka Monika, co z pewnością było dla nich dużą radością.

Na stałe osiedlił się w Łodzi, gdzie zamieszkał w domu, który sam zaprojektował, usytuowanym przy ul. Żeromskiego 61. Warto dodać, że w latach 1931–1958 był aktywnym członkiem oddziału łódzkiego Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). W okresie od 1935 do 1939 roku prowadził biuro architektoniczne „I. Gutman, L. Oli – Architekci” wspólnie z Luzerem (Ludwikiem) Oli, gdzie projektowali liczne obiekty architektoniczne.

Biuro miało swoją siedzibę zarówno przy ul. Piotrkowskiej 62, jak i przy ul. Gdańskiej 98. Wspólnie zaprojektowali wiele nowoczesnych budynków, w tym modernistyczny dom przy ul. F. Żwirki 3 z 1936 roku oraz Kamienicę Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Łodzi, zbudowaną w 1938 roku, która znajduje się przy ulicy Piotrkowskiej 203/205.

Okres okupacji niemieckiej

W okresie okupacji niemieckiej w latach 1939–1945, Ignacy Gutman wraz z żoną Sabiną, która urodziła się 17 września 1905 roku, oraz córką Moniką, urodzoną 19 stycznia 1932 roku, trafili do łódzkiego getta. W getcie Gutman podjął pracę w żydowskiej administracji, zajmując stanowisko kierownika Wydziału Budowlanego. Początkowo mieszkali przy ul. Żytniej 5, a później przenieśli się na ul. Drewnowską 15.

W jego obowiązkach znajdowało się przede wszystkim nadzorowanie wyburzeń, które były zlecane przez Niemców na terenie getta. Ponadto Gutman aktywnie uczestniczył w procesie produkcji banknotów dla getta, gdzie podjął współpracę z grafikiem Pinkusem Szwarcem, wykonując ostateczną wersję banknotów według projektu Icchaka Braunera. Pierwsza seria banknotów została wydrukowana w miejscowej drukarni Zygmunta Manitiusa, która znajdowała się wówczas przy ul. S. Żeromskiego 87. Od 8 lipca 1940 roku zaczęły pełnić funkcję jedynego środka płatniczego w getcie.

W sierpniu 1944 roku, po rozwiązaniu Wydziału Budowlanego, pracownicy zostali przeniesieni do obozu zlokalizowanego przy ul. św. Jakuba 16, gdzie zgromadzono około 700 osób, w tym rodzinę Gutmanów. Niemcy zatrzymali tych ludzi w celu uporządkowania pozostałości po getcie, zapowiadając, że mają zamiar zamordować ich najpóźniej do grudnia.

W styczniu 1945 roku Gutman dowiedział się o planach egzekucji i postanowił ukryć się z rodziną. Spędzili oni osiem dni w kryjówce znajdującej się przy ul. Brzezińskiej, w komórce ukrytej za kredensem. Wolność odzyskali dopiero po wkroczeniu Armii Czerwonej.

Po zakończeniu wojny wrócili do swojego przedwojennego mieszkania przy ul. Żeromskiego 61, gdzie mieszkali aż do 1958 roku, gdy podjęli decyzję o wyjeździe do Izraela.

Po II wojnie światowej

Po zakończeniu II wojny światowej, Ignacy (Izaak) Gutman rozpoczął swoją karierę zawodową jako architekt w Centralnym Zarządzie Przemysłu Odzieżowego oraz w Miejskim Biurze Projektów. W trakcie swojej pracy zaprojektował wiele ważnych budynków, w tym gmach Urzędu Zatrudnienia.

Warto zauważyć, że w czasie budowy budynek ten został przeznaczony na Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, a po późniejszych przekształceniach, dokonanych przez W. Kłyszewskiego, J. Mokrzyńskiego oraz E. Wierzbińskiego, otwarty został jako „Dom Partii” (Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej) przy al. Tadeusza Kościuszki 107/109, w latach 1948–1951. Dziś budynek ten pełni funkcję Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieście.

Kolejnym projektem architektonicznym Gutmana była adaptacja budynków dawnej fabryki wełnianej Juliusza Heinzla, znajdujących się na tyłach posesji przy ul. Piotrkowskiej 104 w latach 1951–1952, również dla celów Urzędu Miejskiego. W skład jego projektu wchodziła między innymi sala posiedzeń Rady Miejskiej, która jest połączona z pl. Komuny Paryskiej.

W swojej karierze zawodowej był także aktywnym członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, co świadczy o jego zaangażowaniu w działania na rzecz rozwoju sztuki i architektury w Polsce.

Wyjazd do Izraela

W 1949 roku rodzina Gutmanów po raz pierwszy podjęła próbę uzyskania zgody na emigrację do Izraela. Jednak Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego odrzuciło ich wniosek, wskazując na istotną rolę Ignacego Gutmana w realizacji 6-letniego planu inwestycyjnego, podkreślając, że jest on niezbędny dla krajowego przemysłu. Następna próba emigracji miała miejsce w 1957 roku.

W roku 1958 Gutmanowie w końcu uzyskali pozwolenie na wyjazd, co umożliwiło im osiedlenie się w Izraelu. Po przybyciu do nowego kraju, Ignacy rozpoczął zatrudnienie w Urzędzie Miasta Bat Jam, przyczyniając się do rozwoju lokalnej infrastruktury.

Życie Ignacego Gutmana zakończyło się 24 czerwca 1972 roku, a jego ostatnim miejscem spoczynku stał się cmentarz Holon-Bat Yam, leżący pod Tel Awiwem. Warto zaznaczyć, że jest to miejsce pochówku wielu polskich Żydów, którzy osiedlili się w Izraelu. Jego rodzice zostali natomiast pochowani na cmentarzu żydowskim w Łodzi, zlokalizowanym przy ul. Brackiej, gdzie wielu krewnych jeszcze spoczywa.

Dorobek zawodowy w Łodzi

W dorobku projektowym sprzed II wojny światowej znajduje się wiele istotnych realizacji, które powstały w Łodzi. Współpraca z L. Oli zaowocowała budynkami o charakterze modernistycznym, które zyskały uznanie w przestrzeni miejskiej. Oto niektóre z nich:

  • ul. Brzeźna 8 (1938–1939),
  • kamienica przy ul. Gdańskiej 98 (1934–1936) – miejsce, gdzie mieściła się pracownia projektowa I. Gutmana oraz L. Oli, a także miejsce zamieszkania L. Oli,
  • ul. G. Narutowicza 24 (1936–1938) – budynek ukryty w głębi posesji,
  • ul. Przejazd 17a (obecnie J. Tuwima) (1936–1938) – położony w sąsiedztwie parku im. H. Sienkiewicza,
  • ul. Zagajnikowa 39a (obecnie ul. S. Kopcińskiego) (1938–1939),
  • al. T. Kościuszki 45 (ok. 1937),
  • al. T. Kościuszki 46 (1936–1937),
  • al. T. Kościuszki 52 (1936–1938) – budynek z asymetryczną fasadą oraz bocznym wykuszem podzielonym wertykalnymi lizenami,
  • kamienica Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu przy ul. Piotrkowskiej 203/205 (1937–1938) – wyróżnia się dużą skalą, zbudowaną na dwóch działkach, gdzie w części cokołowej zastosowano czarny marmur, a wyżej czerwony piaskowiec; podwórze z białym klinkierem, w którym znajdują się biura i magazyny, obecnie kino „Charlie”,
  • ul. Trębacka 12 (obecnie ul. Uniwersytecka) (1936–1938),
  • ul. F. Żwirki 1d (1937–1938),
  • ul. F. Żwirki 3 (ob. 1 c) (1936–1937) – obie fasady wykończono żółtym klinkierem.

Oceń: Ignacy (Izaak) Gutman

★★★★★
Średnia ocena:4.83 Liczba ocen:23