Henryk Hirszenberg

---

Życiorys

Izrael Hersz Hirszenberg, znany również jako Henryk Hirszenberg, przyszedł na świat w Łodzi 7 czerwca 1885 roku. Był synem Dawida Hirszenberga i Sary z Awnerów, a także młodszym bratem dwóch artystów – Samuela Hirszenberga oraz Leona Hirszenberga. Jego wczesna kariera zawodowa rozpoczęła się w biurze Dawida Landego, gdzie pracował na początku XX wieku.

Hirszenberg spędził również trzy lata na nauce architektury w Monachium. Nie jest jednak pewne, czy ukończył studia, a istnieją również przypuszczenia, że kontynuował naukę w Paryżu. W 1906 roku odbył służbę wojskową, a w latach 1906–1910 prawdopodobnie kontynuował swoje kształcenie. Po powrocie do Łodzi w 1911 roku ponownie podjął pracę w biurze Landego, gdzie z powodzeniem kierował realizacją różnych projektów, takich jak kamienica przy ul. Piotrkowskiej 56 oraz budynek przy al. Kościuszki 69 w Łodzi. Wraz z Markiem Feinem brał także udział w przebudowie Grand Hotelu.

W 1913 roku artysta po raz kolejny opuścił Łódź, wyjeżdżając do Monachium, skąd trafił do Sankt Petersburga. Tam rozpoczął studia w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych, mając nadzieję uzyskać uprawnienia budowlane. Niestety, i tym razem nie zdołał zakończyć nauki, a wracając do Moskwy, współpracował z wieloma rosyjskimi architektami, takimi jak Fiodor Schechtel i Aleksiej Szczusiew. Jego działalność obejmowała projektowanie willi oraz kin, co przyczyniło się do jego europejskiego uznania.

Po nielegalnym przekroczeniu granicy polsko-bolszewickiej w 1921 roku, Hirszenberg dołączył do grupy artystycznej Srebrny Wóz, powołanej przez Witolda Wandurskiego i Karola Hillera. Od 1923 roku zaczął intensywnie rozwijać swoją karierę jako rysownik. Mimo licznych sukcesów w konkursach architektonicznych, jego projekty często nie doczekały się realizacji. Przełomowym momentem było dla niego zwycięstwo w konkursie, które umożliwiło mu zrealizowanie projektu gmachu szkolnego w Rudzie Pabianickiej, ukończonym w 1928 roku.

W 1925 i 1926 roku artysta zaprojektował nagrobek dla lekarza Maksymiliana Cohna, który spoczywa na nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi. Jego najbardziej rozpoznawalne realizacje to Szpital Kasy Chorych przy ul. Łagiewnickiej w Łodzi, powstały w latach 1929–1931 w stylu art déco oraz przebudowa budynku braci Ignatowiczów przy ul. Piotrkowskiej 97 w Łodzi w nurcie modernistycznym, dokonana na początku lat 30. XX wieku. W 1936 lub 1937 roku Henryk zaprojektował stadion Klubu Sportowego Widzewska Manufaktura (Wi-MA), z którym związany był jako współzałożyciel. Po połączeniu z RTS Widzew w 1949 roku, stadion przeszedł na własność klubu.

W 1937 roku Hirszenberg i jego rodzina osiedli w Palestynie, gdzie w pełni zaangażował się w projektowanie domów mieszkalnych, umiejętnie łącząc nowoczesność z lokalnymi tradycjami. W latach 1949–1955 pracował w Wydziale Budownictwa Izraelskiego Ministerstwa Pracy, gdzie projektował mieszkania dla imigrantów, a także szkoły i inne obiekty użyteczności publicznej.

Życie prywatne

Henryk Hirszenberg przed 1910 rokiem ożenił się z Olgą Rothe, artystką pochodzącą z Saksonii, która była starsza od niego o 13 lat oraz absolwentką drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dla niej przeszedł na luteranizm, przyjmując chrzest w kościele pod wezwaniem Świętej Trójcy w Łodzi i zmieniając swoje imię na Henryk. W 1910 roku para doczekała się córki, Beatrycze. Ich małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1928 roku. Dwa lata później, w 1930 roku, Henryk ponownie przeszedł na judaizm, powracając do imienia „Izrael Hersz”, a wkrótce potem ożenił się z Belą Olszer, z którą miał córkę Ofrę, urodzoną w 1932 roku. W 1937 roku osiedlił się wraz z rodziną w Tel-Awiwie, gdzie zmarł 20 marca 1955 roku.

Konkursy

Henryk Hirszenberg, zasłużony architekt, brał udział w wielu prestiżowych konkursach architektonicznych, z których wiele przyniosło mu znakomite wyróżnienia. Poniżej znajduje się zestawienie jego osiągnięć w zakresie projektów budowlanych:

• konkurs na projekt gimnazjum żeńskiego w Lipawie na Łotwie (1906) – współautor Marek Fein – I nagroda,
• konkurs na projekt domu Towarzystwa Wzajemnego Kredytu we Włocławku (1910) – współautor M. Fein – I nagroda,
• konkurs na projekt Sankt-Petersburskiego Międzynarodowego Banku Handlowego w Jekaterynosławiu (1910) – współautor M. Fein – II nagroda,
• konkurs na projekt pałacu Würglera w Kijowie (1914) – III nagroda,
• konkurs na gmach Kasy Chorych na Chojnach w Łodzi (1925) – II nagroda,
• konkurs na siedzibę szkoły na Brusie w Łodzi (1925) – współautor Adolf Fischer – III nagroda,
• konkurs na siedzibę seminarium nauczycielskiego przy ulicy Wysokiej w Łodzi (1925) – współautor A. Fischer – III nagroda,
• konkurs na gmach szkolny w Rudzie Pabianickiej (1925) – I nagroda,
• konkurs na gmach BGK i MRP w Warszawie (1927) – współautorzy: Stanisław Cygier, Michał Baldyngier – zakup II nagrody.

Ważniejsze realizacje

Henryk Hirszenberg był uznawanym architektem, którego prace przyczyniły się do kształtowania architektury Łodzi. Wśród jego znaczących realizacji należy wymienić:

• Gimnazjum i Liceum Związku Nauczycielstwa Polskiego, ul. Scaleniowa 6, Łódź (Ruda Pabianicka) działające w latach 1925-1928,
• nagrobek Maksymiliana Cohna usytuowany na cmentarzu żydowskim w Łodzi, którego powstanie datuje się na 1925 lub 1926 rok,
• budynek Kasy Chorych, zlokalizowany przy ul. Łagiewnickiej w Łodzi, zrealizowany w latach 1929-1931,
• dom braci Ignatowiczów, usytuowany przy ul. Piotrkowskiej 97 w Łodzi, którego budowa miała miejsce w pierwszej połowie lat 30. XX wieku,
• Stadion Wi-Ma Łódź, powstały w 1936 lub 1937 roku.

---

Oceń: Henryk Hirszenberg

---