Marceli Galewski, znany również jako Alfred Marceli Galewski, to postać wyjątkowa w historii Polski. Urodził się około roku 1900 w Łodzi, a jego życie tragicznie zakończyło się 2 sierpnia 1943 roku w obozie w Treblince.
Był polskim Żydem oraz inżynierem, który stał się jednym z czołowych liderów w konspiracji żydowskiej, dbając o przetrwanie swojej społeczności w czasach niezwykle trudnych i niebezpiecznych.
Galewski odegrał znaczącą rolę w organizacji powstania w Treblince, które stanowiło symbol oporu wobec nazistowskiej opresji. Jego działalność konspiracyjna i odważne działania są świadectwem zaangażowania oraz determinacji w walce o godność ludzką.
Życiorys
Marceli Galewski urodził się w Łodzi około 1900 roku. Wzrastał w bogatej, zasymilowanej rodzinie żydowskiej, co miało istotny wpływ na jego późniejsze życie i działalność. Był absolwentem Politechniki Warszawskiej, gdzie kształcił się na inżyniera elektryka. Jako kapitan Wojska Polskiego, odgrywał istotną rolę w wojskowej strukturze kraju.
W czasie niemieckiej okupacji, Marceli Galewski znalazł się w getcie warszawskim, gdzie aktywnie uczestniczył w pracy organizacyjnej. Był jednym z kluczowych pracowników warszawskiej centrali żydowskiej organizacji charytatywnej o nazwie CENTOS. Niestety, jego losy wkrótce uległy dramatycznym zmianom, gdy został deportowany do obozu zagłady w Treblince.
W Treblince, po przeprowadzonej selekcji, został wyznaczony do pracy i mianowany starszym obozu (Lagerälteste). Zimą 1942/1943 roku, Marceli zachorował na tyfus, co doprowadziło do jego zastąpienia przez Benjamina Rakowskiego. Po tragicznej śmierci Rakowskiego z rąk Niemców, Galewski powrócił na swoje poprzednie stanowisko, stając się jednym z liderów obozowej konspiracji.
Pełnił również rolę w tzw. Komitecie Organizacyjnym i był jednym z kluczowych organizatorów zbrojnego buntu w obozie, który miał miejsce 2 sierpnia 1943 roku. Wg relacji Abrahama Kolskiego, w trakcie powstania udało mu się zbiec z obozu. Po przejściu kilku kilometrów, zdesperowany i przekonany o niemożności dalszej ucieczki, popełnił samobójstwo.
Po zakończeniu II wojny światowej, 1945 roku, z okazji drugiej rocznicy powstania w getcie warszawskim, gen. Michał Rola-Żymierski pośmiertnie odznaczył Marcelego Galewskiego oraz Juliana Chorążyckiego Krzyżem Walecznych, co jest dowodem uznania za ich niezwykłą odwagę i poświęcenie w obliczu najstraszniejszych warunków.
Kontrowersje
Pochodzący z Łodzi, dr Stefan Galewski, podniósł kontrowersyjną tezę po zakończeniu II wojny światowej. Z jego słów wynika, że liderem powstania w Treblince był jego kuzyn, Bernard Galewski. Urodzony w Łodzi około 1900 roku, Bernard na co dzień pracował jako inżynier budownictwa.
Przypisy
- d e Alfred Galewski. podroz-pamieci.pl. [dostęp 04.08.2023 r.]
- Imię: Alfred Nazwisko: Galewski. new.getto.pl. [dostęp 04.08.2023 r.]
- Martyna Rusiniak-Karwat: Bunt w Treblince. sztetl.org.pl. [dostęp 04.08.2023 r.]
- Treblinka II - Opór i powstanie. muzeumtreblinka.eu. [dostęp 04.08.2023 r.]
- Treblinka Death Camp. holocaustresearchproject.org. [dostęp 04.08.2023 r.]
- Alphabetical Listing of Treblinka Survivors and Victims. holocaustresearchproject.org. [dostęp 02.06.2017 r.]
- Yitzhak Arad – Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps (Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 1999; ISBN 978-0-253-21305-1), s. 107 i 275
- Michał Wójcik – Ofiary Holokaustu a odwaga. Czy powstańcom Treblinki wypada być odważnymi? w Cena życia. Między ocaleniem życia a ocaleniem człowieczeństwa (red. dr Alicja Bartuś, dr Piotr Trojański; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Oświęcim, 2019; ISBN 978-83-8084-425-4) s. 124–125
- Michał Wójcik – Ofiary Holokaustu a odwaga. Czy powstańcom Treblinki wypada być odważnymi? w Cena życia. Między ocaleniem życia a ocaleniem człowieczeństwa (red. dr Alicja Bartuś, dr Piotr Trojański; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Oświęcim, 2019; ISBN 978-83-8084-425-4) s. 117
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Henryk Hirszenberg | Włodzimierz Krakowski | Krzysztof Domaradzki | Andrzej Deka | Krzysztof Kuźmiński (inżynier) | Dawid Lande (architekt) | Stefan Derkowski | Elizabeth Diller | Stanisław Kempiński | Léonie Geisendorf | Tomasz Krysiński | Cyprian Kosiński | Zdzisław T. Nowicki | Janusz Kajrunajtys | Stefan Zand (inżynier) | Jerzy Komorowski (harcmistrz) | Ireneusz Zbiciński | Andrzej Koziarski | Stanisław Miller (profesor) | Andrzej NawrockiOceń: Marceli Galewski