Jack Tramiel

---

Wczesne lata

Jack Tramiel, ur. w 1928 roku, w Łodzi, przyszedł na świat w rodzinie polskich Żydów. Jego rzeczywiste imię brzmi Idek Trzmiel; zamiennie pojawiają się również wersje, takie jak Jacek Trzmiel czy Icek Trzmiel. Rodzicami Jacka byli Abram Josef Trzmiel oraz Rifka Bentkowska.

W trudnym okresie II wojny światowej, gdy miał zaledwie dwanaście lat, w 1940 roku trafił do Ghetto Litzmannstadt w Łodzi. Przez następne pięć lat jego młodość upłynęła na ciężkiej pracy w fabryce odzieży. W sierpniu 1944 roku razem z ojcem został deportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. W obozie, dr Josef Mengele, znany z brutalnych eksperymentów medycznych, ocenił ich jako zdolnych do pracy, co doprowadziło do ich przerzutu do AL Hanower-Ahlem, znajdującego się w pobliżu Hanoweru.

Niestety, tragiczne losy rodziny Tramielów miały swój ciąg dalszy – jego ojciec nie przeżył końca wojny. Prawdopodobnie zmarł na skutek tyfusu, choć Jack wielokrotnie twierdził, że jego ojciec zginął w wyniku zastrzyku z benzyną, przeprowadzonego podczas jednego z nieludzkich eksperymentów niemieckich. Na szczęście, w kwietniu 1945 roku oboz ten został wyzwolony, co otworzyło nowy rozdział w życiu Tramiela.

Emigracja

W 1947 roku Jack Tramiel podjął decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczął pracę jako mechanik w sklepie, w szybkim czasie przyswajając język angielski. Już w 1948 roku zaciągnął się do amerykańskiej armii, gdzie jego głównym obowiązkiem stało się naprawianie sprzętu biurowego. Po kilkuletniej służbie zdecydował się odejść z wojska, co zaowocowało założeniem przez niego własnej firmy Commodore Portable Typewriter, specjalizującej się w serwisie maszyn do pisania. Wkrótce Tramiel nawiązał współpracę z europejskimi przedsiębiorstwami, w tym z firmą z Czechosłowacji, co przekładało się na znaczny wzrost przychodów jego działalności. Aby uniknąć niekorzystnych przepisów dotyczących importu w USA, szczególnie z krajów Układu Warszawskiego, Jack Tramiel zarejestrował w Toronto nowe przedsiębiorstwo – Commodore Business Machines International. Biznesmen pragnął, aby nazwa jego firmy miała militarny charakter; ponieważ stopnie „General” i „Admiral” były już zajęte, ostatecznie zdecydował się na użycie stopnia „Commodore” (komodor).

Commodore

W latach 60. japońscy producenci zaczęli zalewać amerykański rynek przystępnymi cenowo maszynami do pisania, co spowodowało radykalny spadek wpływów firmy Tramiela. W odpowiedzi na trudności rynkowe, w 1970 roku firma wprowadziła pierwsze kalkulatory, bazujące na chipsetach Texas Instruments. W połowie lat 70. zadebiutował komputer PET, który przewyższał ówczesne maszyny, jednak prawdziwy sukces przyniósł dopiero model VIC-20, znany z niskiej ceny i produkcji na masową skalę. W roku 1982 na rynku zadebiutował Commodore 64, z mikroprocesorem MOS6510, który stał się najpopularniejszym komputerem domowym w historii, osiągając sprzedaż na poziomie 22 milionów egzemplarzy. W okresie jego największej popularności Jack Tramiel sformułował słynną maksymę: „Musimy budować komputery dla mas, a nie dla klas” (ang. „We need to build computers for the masses, not the classes.”).

Atari

W dniu 13 stycznia 1984 roku, po zażartym sporze z głównym udziałowcem Commodore, Jack Tramiel zrezygnował z pracy w tej firmie razem z wieloma kluczowymi pracownikami, w tym specjalistami od gier. Po krótkim okresie odpoczynku w branży technologicznej, założył Tramel Technology, Ltd., której celem było opracowanie nowoczesnego komputera domowego. W tym samym roku, Tramiel przejął firmę Atari Inc. od Time Warner, która zmagała się z poważnymi problemami finansowymi spowodowanymi kryzysem na rynku gier wideo w 1983 roku. Po przejęciu, Atari wypuściło odnowione modele 8-bitowe: Atari 65XE oraz 130XE, a także hybrydowy komputer-konsolę XEGS oraz ulepszoną wersję komputera Atari 800XL. Poza tym, nowy model – 16-bitowy Atari ST przyniósł wielką popularność dzięki przystępnej cenie oraz doskonałym możliwościom technicznym, takim jak złącze MIDI. Komputery Atari serii ST znalazły zastosowanie nie tylko w rozrywce, ale także w DTP i branży muzycznej, zyskując uznanie wśród artystów, takich jak Mike Oldfield, Jean-Michel Jarre, Kazik Staszewski, Czesław Niemen. Współpraca Tramela z rynkiem polskim zaowocowała wprowadzeniem komputerów Atari do sklepów Pewex, gdzie jego zaufanym przedstawicielem był Lucjan Wencel, który prowadził rozmowy z Marianem Zacharskim, dyrektorem Peweksu.

Po odejściu z Commodore Tramiel wygłosił słowa, które odzwierciedlały jego podejście do biznesu: „biznes to wojna” (ang. „business is war”). Pomimo zdrowej konkurencji między Commodore a Atari, obie firmy w końcu zmagały się z kryzysem rynkowym lat 90. oraz rosnącą dominacją komputerów klasy PC, co prowadziło do ich kłopotów finansowych. Po zawał serca szefa Atari, Sam Tramiela, Jack wrócił na krótko, by nadzorować rozwój firmy. W 1996 roku Tramiel zrealizował sprzedaż Atari, która została połączona z producentem dysków twardych – Jugi Tandon Storage (JTS), tworząc nowe przedsiębiorstwo pod nazwą JTS Corporation. Pomimo pierwotnych planów dalszej działalności w obu branżach, wkrótce większość pracowników Atari została zwolniona, a całość majątku sprzedana.

Życie prywatne i rodzinne

Jack Tramiel, po zakończeniu swojej kariery zawodowej, podjął decyzję o przejściu na emeryturę, osiedlając się w malowniczym Monte Sereno. Poza życiem osobistym, angażował się aktywnie w działalność społeczną jako członek Ligi Przeciwko Zniesławieniom, co podkreśla jego troskę o walkę z dyskryminacją.

W życiu prywatnym był mężem Heleny, z którą wychował trzech synów: Sama, Leonarda oraz Gary’ego. Warto zauważyć, że wszyscy jego synowie pracowali razem z nim w jego przedsiębiorstwie, kontynuując tym samym rodzinne tradycje w biznesie.

---

Oceń: Jack Tramiel

---