Jerzy Axer

---

Życiorys

Jerzy Axer to syn Erwina Axera, uznanego reżysera teatralnego, który dorastał we Lwowie oraz Bronisławy z Kreczmarów, reprezentującej warszawską rodzinę nauczycielską. W związku z tym, że jest żonaty z Anną Axer, jego życie rodzinne i zawodowe zdaje się być mocno osadzone w edukacji i kulturze. Ukończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie w 1964 roku.

Kariera naukowa i tytuły

• Uzyskał magisterium z filologii klasycznej na Uniwersytecie Warszawskim w 1969 roku,
• doktorską promocję przyznano mu w 1972 roku na podstawie rozprawy poświęconej Georgiusowi Ticiniusowi – humanście i dyplomacie,
• tytuł doktora habilitowanego nadany został w wyniku badań nad styl i kompozycją mowy Cycerona „Pro Q. Comoedo” (wersje z Wrocławia i Warszawy, 1975 i 1980),
• otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych w 1986 roku.

Członkostwo w towarzystwach naukowych

W 2022 roku został członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, a także członkiem wielu towarzystw naukowych, zarówno polskich, jak i międzynarodowych. Do jego osiągnięć należy wesprzeć Polska Akademia Umiejętności (PAU) oraz Polskie Towarzystwo Filologiczne (PTF), w którym pełnił funkcję prezesa w latach 1992–2001. Dodatkowo, miał istotne role w Towarzystwie Naukowym Warszawskim (TNW) oraz jako członek International Society for the History of Rhetoric, w którym pełnił funkcje wiceprzewodniczącego oraz przewodniczącego. Jest również członkiem Academia Europaea od 1993 oraz Academia Latinitati Fovendae w Rzymie od 1990 roku. Ponadto, cieszy się tytułem członka honorowego Collegium Invisibile.

Zainteresowania naukowe

Początkowe zainteresowania Jerzego Axera koncentrowały się na krytyce tekstu, z szczególnym uwzględnieniem twórczości Cycerona. Ponadto łączył latynistykę z badaniami nad historią nowożytną, co obejmowało zagadnienia związane z teatrem jezuickim oraz historią dyplomacji. Obecnie kieruje międzynarodowym programem edycji źródeł historycznych: Corpus epistularum Ioannis Dantisci, sponsorowanym przez International Academic Union. Jego badania sięgają także tradycji antycznej w literaturze, obejmując dzieła Jana Kochanowskiego, Adama Mickiewicza oraz Henryka Sienkiewicza. Zajmuje się również problematyką widowisk w kontekście antycznym i nowożytnym oraz recepcją antycznej kultury w Europie Środkowowschodniej, kierując wieloma międzynarodowymi projektami badawczymi, takimi jak „Łacina w Polsce” oraz „Respublica Polonorum a Respublica Litteraria Europaea”.

Działalność organizatorska

Podczas okresu pierwszej „Solidarności” objął stanowisko prodziekana, a następnie dziekana Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1980–1987. W 1991 roku był inicjatorem powstania ośrodka badań nad tradycją antyczną w Polsce oraz Europie Środkowo-Wschodniej, początkowo jako centrum interdyscyplinarnych badań humanistycznych, a obecnie jako Instytut Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales”. Utworzył także Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych w 1992 roku, które ma na celu łączenie badań naukowych z dydaktyką. Dnia 10 grudnia 2008 roku, w porozumieniu z Fundacją „Instytut Artes Liberales” i Uniwersytetem Warszawskim, powołał do istnienia Collegium Artes Liberales, które stanowi jedyną w Europie Wschodniej instytucję edukacyjną, nawiązującą do tradycji liberalnej edukacji, tak charakterystycznej dla amerykańskich college’ów, a sam Axer objął stanowisko jego przewodniczącego oraz Prezydenta Rady Fundacji.

Odznaczenia

Jerzy Axer otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń, które doceniają jego wkład w kulturę i naukę. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Złoty Orderu Feniksa (Grecja, 1996),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998).

Publikacje

Wybrana bibliografia Jerzego Axera przedstawia różnorodne prace, które pokazują jego wkład do filologii oraz kultury klasycznej. Poniżej znajduje się lista publikacji, w których Axer pełnił różne role, zarówno jako autor, edytor, jak i współautor.

• M.T. Cicero, Pro Roscio Comoedo, oprac. Jerzy Axer, Bibliotheca Teubneriana, Leipzig 1976,
• Jerzy Axer, The Style and Composition of Cicero’s Speech „Pro Roscio Comoedo”, przeł. Joanna Holzman, Warszawa 1980,
• Joannes Joncre, Tragoedia Boleslaus Secundus Furens, oprac. Jerzy Axer, Wrocław 1972,
• Georgii Ticinii ad Martinum Cromerum epistulae, oprac. Jerzy Axer, Wrocław 1978,
• Georgii Ticinii ad principes Radziwiłł epistulae, oprac. Jerzy Axer, Wrocław 1980,
• Polski dyplomata na papieskim dworze: wybór listów Jerzego z Tyczyna do Marcina Kromera, tł., wstęp i oprac. Jerzy Axer, Warszawa 1982,
• Españoles y polacos en la corte de Carlos V. Cartas del embajador Juan Dantisco, red. Antonio Fontán, Jerzy Axer, Madrid 1994,
• J. Kochanowski, Dzieła wszystkie. T. 2: Treny (współautor komentarza), Wrocław 1983,
• Jerzy Axer, Filolog w teatrze, Warszawa 1991,
• Z Rzymu do Rzymu (koncepcja i redakcja naukowa z M. Bokszczanin), Warszawa 2002,
• Rhetoric of Transformation (koncepcja i redakcja naukowa), Warszawa 2003,
• Łacina jako język elit (koncepcja i redakcja naukowa), Warszawa 2004,
• Jerzy Axer, „Présentation. Une République aux confins de l’Europe”, w: Adam Mickiewicz, Les Slaves. Cours du Collège de France 1842, Paris 2005,
• Jerzy Axer, „The Classical Tradition in Central-Eastern Europe”, w: Companion to the Classical Tradition, London 2007,
• Po co Sienkiewicz (koncepcja i redakcja naukowa wraz z T. Bujnickim), Warszawa 2007.

Nagrody

Wśród licznych osiągnięć Jerzego Axera, szczególną uwagę zwraca przyznanie Nagrody imienia Stefanii Światłowskiej, która została ufundowana przez VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie.

---

Oceń: Jerzy Axer

---