Irena Koberdowa

Nauka i edukacja

Irena Koberdowa, która z domu nosiła nazwisko Halwic, a po pierwszym małżeństwie była znana jako Sado, urodziła się 17 września 1916 roku w Łodzi. Zmarła 20 sierpnia 2008 roku w Warszawie.

Była wybitną polską historyk nauk politycznych, uzyskując tytuł profesora zwyczajnego w 1979 roku. Jej bogata kariera obejmowała również działalność archiwalną, pisarską oraz tłumaczeniową, w której jako osoba zaangażowana w życie polityczne wnosiła istotny wkład w rozwój wiedzy o naukach społecznych w Polsce.

Życiorys

Irena Koberdowa studiowała filologię klasyczną w latach 1934–1938 na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przed wybuchem II wojny światowej pracowała jako nauczycielka w gimnazjum Adeli Skrzypkowskiej w Łodzi. W grudniu 1939 roku została przesiedlona na wieś w regionie Małopolski. Po wojnie, w 1945 roku, wróciła do Łodzi, gdzie znowu podjęła pracę jako nauczycielka.

Kontynuowała również swoje studia na Uniwersytecie Łódzkim oraz w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. W 1950 roku wstąpiła do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Od 1952 do 1957 roku zajmowała się pracą naukową w Instytucie Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR, a następnie, w latach 1957–1966, w Wyższej Szkole Nauk Społecznych.

W latach 1966–1972 pełniła funkcję zastępcy, a później dyrektora Biura Prac Naukowych Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. W 1970 roku zainicjowała innowacyjny, jak na tamte czasy, projekt dotyczący cyfryzacji zasobów archiwów państwowych i powierzyła kierownictwo prac profesorowi Stanisławowi Nawrockiemu.

Od 1973 do 1983 roku była kierownikiem Zakładu Historii Polskiego i Międzynarodowego Ruchu Robotniczego w Instytucie Ruchu Robotniczego w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR. Po przejściu na emeryturę w 1983 roku, Irena Koberdowa przez wiele lat aktywnie uczestniczyła w życiu naukowym.

Od 1969 roku była członkiem komisji redakcyjnej „Kwartalnika Historycznego”, członkiem Komisji Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk (PAN) w latach 1974–1980 oraz członkiem Rady Archiwalnej w latach 1969–1981. Od 1972 roku zasiadała również w Radzie Naukowej Polskiego Słownika Biograficznego. W październiku 1981 roku została powołana przez Plenum Komitetu Centralnego PZPR do Zespołu, który miał przygotować naukową syntezę dziejów polskiego ruchu robotniczego.

Twórczość

W twórczości Ireny Koberdowej odnajdziemy setki felietonów i książek, które poruszają zagadnienia lewicowe oraz historię I Proletariatu. Autorka te publikacje kierowała zarówno do czytelników w kraju, jak i zagranicą. Jako doświadczony historyk, podejmowała się także redakcji naukowej i opiniowania dzieł dotykających historii ruchu robotniczego z XIX wieku oraz jego kontekstu w Polsce.

Koberdowa swoją twórczość odznacza wyraźnym utożsamieniem z ideologią komunistyczną. W czasach poprzedniego ustroju jej dzieła były regularnie wznawiane, a wielu bibliotekom nadawano status lektury obowiązkowej. Interesujący jest sposób, w jaki przedstawiała historię. Jej prace często miały formę opowiadań, co zdecydowanie odróżniało je od typowych podręczników. Dzięki temu czytelnik miał okazję poznać życie i działalność pierwszych polskich socjalistów w bardziej przystępny sposób.

Główne zainteresowania badawcze Ireny Koberdowej koncentrowały się na historii XIX wieku. Napisała wiele prac zarówno naukowych, jak i popularnonaukowych, skupiających się na zagadnieniach politycznych związanych z historią Polski i Europy. Wśród jej publikacji znalazł się podręcznik poświęcony dziejom ziem polskich pod zaborami. Cenne są również teksty dotyczące I i II Międzynarodówki, które mają istotne znaczenie dla jej dorobku naukowego.

Na szczególną uwagę zasługują inne monografie, zwłaszcza praca dotycząca historia socjalno-rewolucyjnej partii Proletariat, a także popularna biografia Garibaldiego. Oprócz tego współredagowała takie dzieła, jak „Szkice z dziejów papiestwa” oraz „Oblicza lewicy: losy idei i ludzi”. Ta ostatnia publikacja, wydana w 1992 roku przez Towarzystwo Naukowe im. Adama Próchnika, była ostatnim śladem jej działalności naukowej.

Nie można jednak zapomnieć, że Irena Koberdowa przetłumaczyła z języka niemieckiego „Manifest komunistyczny” autorstwa Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, wzbogacając to dzieło dodatkowym wstępem. Jest ona znaczącą postacią w historii badań nad polskim ruchem robotniczym. Jej dorobek obejmuje wiele prac, które dotyczą lewicowych ugrupowań i środowisk, często sięgając poza te ramy, jednocześnie pozostając w bliskim związku z partyjnymi strukturami naukowymi.

W przeciwieństwie do wielu innych naukowców związanych z Zakładem Historii Partii i Wyższą Szkołą Nauk Społecznych, pasje badawcze Koberdowej nie były w żaden sposób powiązane z jej biografią. Zauważalne jest również jej relatywnie niewielkie zaangażowanie w działalność partyjną, w której nie przejawiała wyjątkowej aktywności.

Odznaczenia i nagrody

Irena Koberdowa jest uznaną postacią na polskiej scenie archiwistycznej, która otrzymała szereg prestigious nagród i odznaczeń w uznaniu za swoje niezwykłe osiągnięcia.

W 1970 roku została uhonorowana Złotym Krzyżem Zasługi, co stanowiło ważne wyróżnienie jej pracy. Następnie, w 1974 roku, odebrała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, znany również jako „Polonia Restituta”, co podkreśliło jej wkład w rozwój kraju.

Jej działalność edukacyjna została zauważona w 1976 roku, kiedy to nagrodzono ją Medalem Komisji Edukacji Narodowej. W kolejnych latach, w 1978 roku, otrzymała nagrodę państwową za zasługi w obszarze archiwistyki.

Wiele wyróżnień czekało również na nią w latach następnych. W 1976 roku zdobyła nagrodę dziennika „Trybuna Ludu”. Dwa lata później, w 1977 roku, na mocy swoich osiągnięć, przyznano jej nagrody resortowe I stopnia, a następnie w 1982 roku otrzymała także nagrodę II stopnia.

Dodatkowo, w tym samym roku, zdobyła nagrodę tygodnika „Polityka”, a w 1983 roku została uhonorowana Nagródą im. Ludwika Waryńskiego, co stanowi kolejny dowód na jej znaczące osiągnięcia w dziedzinie archiwistyki.

Wybrane publikacje

Oto wybrane publikacje Ireny Koberdowej, które odzwierciedlają jej znaczący wkład w historiografię oraz badania nad ruchem robotniczym i polityką.

  • „Wielki Książę Konstanty w Warszawie 1862–1863”, Warszawa: PWN 1962,
  • „Watykan a Powstanie Styczniowe”,
  • „Socjalistyczno-Rewolucyjna Partia Proletariat 1882-1886”, Warszawa: Książka i Wiedza 1981,
  • „Między pierwszą a drugą Rzecząpospolitą”,
  • „Pierwsza Międzynarodówka 1864–1876, sukcesy i porażki”, Warszawa: Książka i Wiedza 1987,
  • „Szkice z dziejów papiestwa” (współautorstwo z Januszem Tazbirem), Warszawa: Książka i Wiedza 1989,
  • „Historia ruchu robotniczego” (współautorstwo z Janem Tomickim),
  • „Pierwsza Międzynarodówka i lewica wielkiej emigracji”, Warszawa: Książka i Wiedza 1964,
  • „Międzynarodowy ruch robotniczy, Międzynarodówka”,
  • „Leon Gambetta”,
  • „Garibaldi, bohater w czerwonej koszuli”, Warszawa: Książka i Wiedza 1963 oraz „Garibaldi, a vörösinges hős”, Kossuth Könyvkiadó, 1968,
  • „Polska Wiosna Ludów”, Warszawa: Wiedza Powszechna 1967,
  • „Raporty polityczne konsulów generalnych Francji w Warszawie 1860–1864”, Wrocław: Ossolineum 1965.

Przypisy

  1. Henryk Krystek, Efekty działalności zespołu „Informatyka i archiwa” i ich wpływ na opracowanie zasobu. 09.02.2009 r. [zarchiwizowane 04.03.2016 r.]
  2. Elizabeth Sleeman, The International Who’s Who of Women 2002, s. 304.
  3. Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
  4. Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989.
  5. Informator Biograficzny Kto jest kim w Polsce, Wyd. Interpress Warszawa 1989.
  6. Trybuna Robotnicza, nr 208, 19.10.1981 r.

Oceń: Irena Koberdowa

★★★★★
Średnia ocena:4.57 Liczba ocen:18