Jerzy Kamas

---

Życiorys

Jerzy Kamas był znakomitym absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi w 1961 roku. Już 1 lutego 1957 roku rozpoczął swoją karierę teatralną, występując na scenie Teatru Ziemi Łódzkiej, gdzie zagrał w sztuce Jerzego Szaniawskiego „Kowal, pieniądze i gwiazdy”, której reżyserią zajęła się Stefania Domańska.

Trzy lata później, w Teatrze Powszechnym w Łodzi, Kamas wystąpił w dwóch dziełach Williama Szekspira: w „Wieczorze Trzech Króli” w reżyserii Jerzego Waldena oraz w „Śnie nocy letniej”, którego reżyserem był Emil Chaberski. Do roku 1964 był związany z tym teatrem, grając w takich produkcjach jak „Klub Pickwicka” Karola Dickensa oraz „Fizycy” Friedricha Dürrenmatta.

W latach 1964–1967 Jerzy Kamas był aktorem Teatru im. Słowackiego w Krakowie. Tam właśnie wcielił się w rolę Poety w „Wyzwoleniu” Stanisława Wyspiańskiego, w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego, oraz Filcha w „Operze za trzy grosze” Bertolta Brechta i Makdufa w Szekspirowskim „Makbecie” – oba w reżyserii Lidii Zamkow.

Od 1968 roku Kamas związany był z Teatrem Narodowym w Warszawie. Wystąpił tam w pięknych spektaklach, reżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza, jak „Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego, gdzie wystąpił jako Bianchetti, oraz w „Świętej Joannie” George’a Bernarda Shawa jako Inkwizytor. W latach 1969–1971 grał tam kluczowe role, takie jak Car w „Kordianie” Juliusza Słowackiego czy Klaudiusz w „Hamlecie” Szekspira.

Również w Teatrze Ateneum, do którego dołączył w 1971 roku, Jerzy Kamas pozostawił po sobie niezatarty ślad. Pracował tam do swojej śmierci w 2015 roku, biorąc udział w spektaklach reżyserowanych przez takich twórców jak Maciej Prus czy Janusz Warmiński. Znaczącym sukcesem w jego karierze była rola Fryderyka w „Pornografii” Witolda Gombrowicza w reżyserii Andrzeja Pawłowskiego, za którą w 1985 roku otrzymał nagrodę prezydenta Warszawy. W końcowej fazie kariery zagrał m.in. w „Królu Edypie” Sofoklesa oraz w „Zmierzchu” Izaaka Babla.

W 2008 roku na scenie Ateneum odbyła się premiera „Stacyjki Zdrój”, spektaklu muzycznego utkanego z piosenek Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego, w którym Kamas zagrał rolę księdza Luca.

Prywatnie Jerzy Kamas mieszkał w Warszawie, a w życiu rodzinnym był mężem Beaty, z którą miał dwóch synów: Pawła i Karola. Pierwszą żoną aktora była Ewa Kamas, także aktorka związaną z wrocławskim teatrem. Jerzy Kamas zmagał się z chorobą nowotworową jelit i zmarł w Otwocku 23 sierpnia 2015 roku. 31 sierpnia tego samego roku został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie.

Filmografia

Jerzy Kamas zyskał uznanie w polskiej kinematografii dzięki licznej i różnorodnej filmografii, która sięga lat pięćdziesiątych. W 1959 roku wystąpił w filmach takich jak Ostatni strzał, gdzie zagrał wczasowicza, oraz Awantura o Basię, w którym wystąpił jako strażak. Tego samego roku pojawił się również w Cafe Pod Minogą.

Rok 1960 przyniósł aktorowi rolę knechta w Krzyżakach, a już w 1961 roku wcielił się w chuligana w filmie Drugi człowiek oraz użyczył głosu w Wyroku. Z kolei w 1963 zagrał Adama w Przygodzie noworocznej.

W ciągu swojej kariery Jerzy Kamas wystąpił w licznych produkcjach telewizyjnych oraz ludowych dramatach. Zasłynął rolą Markheima w Markheim (1971) i lekarza w Ostatnim liściu (1972), gdzie ukazał swoje umiejętności aktorskie w dramatycznym świetle.

Grał również w filmach takich jak Wielka miłość Balzaka, w której wcielił się w Mikołaja I Romanowa, oraz Dom moich synów, gdzie zagrał syna Jadwigi. Początek lat siedemdziesiątych był dla Kamas także czasem pracy w serialach telewizyjnych, gdzie stał się rozpoznawalnym aktorem, szczególnie w roli Stanisława Wokulskiego w Lalki.

W latach osiemdziesiątych miał szereg znaczących ról, w tym jako Jan Tarnowski w filmie Królowa Bona, co również ukazuje jego różnorodność i umiejętności aktorskie. Kamas był nie tylko aktorem filmowym, ale także osobą, która odcisnęła swoje piętno w polskim dubbingu.

Polski dubbing

W swoim dorobku dubbingowym Jerzy Kamas użyczał głosu w wielu znanych produkcjach. W 1964 roku był Old Surehandem w Winnetou w Dolinie Sępów, a trzy lata później zagrał Bagheerę w Księdze dżungli. Nie można zapomnieć o jego roli w Pogodzie dla bogaczy (1976) oraz w Niekończącej się opowieści (1984), w której zagrał Cairona.

Jego talent podziwiano także w takich projektach jak Piotr Wielki (miniserial z 1986 roku), gdzie użyczył głosu Isaaci, oraz Kroniki młodego Indiana Jonesa, gdzie zagrał urodzonego w wieku 92 lat Indiana Jonesa w latach 1992–1996.

Filmografia Jerzego Kamasa odzwierciedla wielką pasję i oddanie dla sztuki aktorskiej oraz jego znaczący wkład w rozwój polskiej kultury filmowej.

Role teatralne

Jerzy Kamas to wybitny aktor, który przez lata prezentował swoje umiejętności w wielu znaczących rolach teatralnych. Jego kariera obfitowała w niezapomniane wystąpienia na deskach różnych teatrów. Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych ról, jakie zagrał w znaczących inscenizacjach.

• Harry Brent w sztuce Francisa Durbridge’a, jako Alan Milton, reżyseria: Andrzej Zakrzewski (1972),
• Hrabia Fantazy Dafnicki w Fantazy Juliusza Słowackiego, reżyseria: Maciej Prus (premiera 1973 r.),
• Bill Harding w Jego dwie żony Patricka Quentina, reżyseria: Stanisław Zaczyk (premiera: 12.12.1974),
• Relling w Dzika kaczka Henryka Ibsena, reżyseria: Jan Świderski (premiera: 10.05.1976),
• Tolo w Skiz Gabrieli Zapolskiej, reżyseria: Olga Lipińska (premiera: 10.10.1977),
• Borys Aleksiejewicz Trigorin w Mewa Antoniego Czechowa, reżyseria: Janusz Warmiński (premiera 1977 r.),
• Hrabia Wacław w Mąż i żona Aleksandra Fredry, reżyseria: Jan Świderski (premiera: 25.12.1978),
• Doktor Solfernus w Igraszki z diabłem, reżyseria Tadeusz Lis (1979),
• Kutten w Uśmiech Giocondy Aldous Huxleya, reżyseria: Krystyna Sznerr (premiera: 25.12.1982),
• Fryderyk w Pornografia Witolda Gombrowicza, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 1983 r.),
• Gonzalo w Trans-Atlantyk Witolda Gombrowicza, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 1984 r.),
• Wadim Glebow w Kilka scen z życia Glebowa Jurija Trifonowa, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera: 8.10.1984),
• Larry Campbell w Odwet Francisa Durbridge’a, reżyseria: Bogdan Augustyniak (premiera: 16.05.1985),
• Leonid Andrejewicz Gajew w Wiśniowy sad Antoniego Czechowa, reżyseria: Janusz Warmiński (premiera 1986 r.),
• Nadinspektor Spartan w Postępowanie wyjaśniające Mervyn Rutherford, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera: 26.10.1987),
• Skazaniec w Śmierć na raty czyli czapa Janusza Krasińskiego, reżyseria: Marek Wilewski (premiera 1987 r.),
• Bogusławski w Szalbierz György Spiró, reżyseria: Maciej Wojtyszko (premiera 1987 r.),
• Wojciech Młynarski jako reżyser w spektaklu Hemar, scenariusz: Wojciech Młynarski, Rudolf Gołębiowski (premiera 1987 r.),
• Ignacy w To, co najpiękniejsze Mariana Hemara, reżyseria: Andrzej Łapicki (premiera: 18.01.1988),
• Peter Peeperkorn w Wielki Peeperkorn Tomasza Manna, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera: 17.04.1989),
• Car Paweł w Paweł Pierwszy Dymitra Mereżkowskiego, reżyseria: Krzysztof Zaleski (premiera 1989 r.),
• Hrabia w Drzwi muszą być albo otwarte, albo zamknięte Alfreda de Musseta, reżyseria: Michał Kwieciński (premiera: 15.10.1989),
• Leon w Kosmos Witolda Gombrowicza, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 1991 r.),
• Alozo w Burza Williama Shakespeare’a, reżyseria: Krzysztof Zaleski (premiera 1991 r.),
• Willy Loman w Śmierć komiwojażera Arthura Millera, reżyseria: Feliks Falk (premiera 1992 r.),
• Howard W. Campbell w Matka noc Kurta Vonneguta, reżyseria: Wojciech Adamczyk (premiera 1993 r.),
• Gosport w Arlekinada Terence’a Mervina Rattigana, reżyseria: Stanisław Mączyński (premiera: 06.02.1993),
• On w Czytadło Tadeusza Konwickiego, reżyseria: Robert Gliński (premiera 1994 r.),
• Dziadek w Wszystko zależy od dziadka autorstwa Iwony Ruszkowskiej, reżyseria Anna Minkiewicz, (premiera w 1995. 01. 21),
• Sir Charles Warburton w Zimorodek Williama Douglas-Home’a, reżyseria: Witold Skaruch (premiera: 22.02.1995),
• Antonio w Kupiec wenecki Williama Shakespeare’a, reżyseria: Waldemar Śmigasiewicz (premiera 1996 r.),
• Doktor Hańcz w Opętani Witolda Gombrowicza, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 2000 r.),
• Bernard Shaw w Herbata u Stalina Ronalda Harwooda, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera 2000 r.),
• Naczelnik poczty w Rewizor Nikołaja Gogola, reżyseria: Krzysztof Zaleski (premiera 2002 r.),
• Robert w Dowód Davida Auburna, reżyseria: Agnieszka Lipiec: Wróblewska (premiera 2002 r.),
• Lester w Siła komiczna Alana Marian Hemar Ayckbourn’a, spektakl telewizyjny (premiera: 29.09.2003),
• Kapłan w Król Edyp Sofoklesa, reżyseria: Gustaw Holoubek (premiera 2004 r.),
• Ojciec Ambroży w Demony Johna Whiting’a, reżyseria: Wojciech Adamczyk (premiera 2004 r.),
• Iwan Orłowski w …i tyle miłości na podstawie sztuki Diabeł leśny Antoniego Czechowa, reżyseria: Andrzej Domalik (premiera 2005 r.),
• Ben Zcharia w Zmierzch(inne języki) Izaaka Babla, reżyseria: Bogdan Michalik (premiera 2005 r.),
• Marmieładow w Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego, reżyseria: Barbara Sass (premiera 2006 r.).

To bogaty dorobek aktorski, który świadczy o wszechstronności i niezwykłym talencie Jerzego Kamasa.

Odznaczenia i nagrody

Jerzy Kamas został odznaczony wieloma nagrodami i wyróżnieniami, które potwierdzają jego znaczący wkład w kulturę polską oraz osiągnięcia artystyczne. Wśród odznaczeń, które otrzymał, można wyróżnić:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2003) – za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1988),
• Złoty Krzyż Zasługi (1978),
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985).

Również jego talent aktorski został uhonorowany licznymi nagrodami:

• Nagroda za pierwszoplanową rolę męską w filmie Kratka na XXI Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (1996),
• Poznańskie Koziołki dla najlepszego aktora w filmie Kratka na Festiwalu Filmowym dla Dzieci w Poznaniu (1997),
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za całokształt współpracy artystycznej z TVP, ze szczególnym uwzględnieniem kreacji Wokulskiego w serialu telewizyjnym Lalka (1979),
• Nagroda na XXIV FPSW we Wrocławiu za rolę Fryderyka w sztuce Pornografia (powieść), nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza oraz nagroda teatralna prezydenta miasta Warszawy (1984),
• I miejsce w Złotej Piątce w plebiscycie czytelników „TeleRzeczpospolitej” w latach 1994 i 1996.

---

Oceń: Jerzy Kamas

---