Zbigniew Rybczyński

---

Kariera w Polsce

Ukończył liceum plastyczne w Warszawie. Następnie zdobył dyplom na wydziale operatorskim PWSFTviT w Łodzi. W trakcie edukacji zrealizował kilka interesujących etiud, w tym „Kwadrat” oraz „Take five”. Po zakończeniu studiów, obok pracy nad własnymi projektami, zajmował się również fotografią, współpracując z takimi reżyserami jak Piotr Andrejew, Filip Bajon oraz Andrzej Barański, z którym stworzył trzy nagradzane etiudy: „Kręte ścieżki”, „Dzień pracy” oraz „Podanie”.

Film TVP, „Rozmowa 1974”, zrealizowany z Piotrem Andrejewem, zdobył wiele nagród na Festiwalu Filmowym w Oberhausen w 1975 roku. Zbigniew Rybczyński był także współzałożycielem łódzkiej grupy Warsztat Formy Filmowej, chociaż sam przyznawał, że nie pasował do artystycznego klimatu panującego w tym kręgu. Angażował się w organizację spotkań, które, jak pisze, dotyczyły głównie „picia piwa i grypsowania”.

Swój debiut w Se-ma-forze zaliczył w 1973 roku, prezentując film „Plamuz”. Był to jeden z pierwszych w Polsce animowanych teledysków muzycznych, w którym wystąpił Zbigniew Namysłowski. W Se-ma-forze Rybczyński zrealizował szereg filmów, które wykorzystywały nowatorskie pomysły formalne i ilustrowały różnorodne możliwości techniki filmowej. Jego dzieła zdobyły uznanie podczas festiwali takich jak: „Zupa”, „Nowa Książka”, „Oj nie mogę się zatrzymać”, „Lokomotywa”, „Święto”, „Piątek – Sobota”, „Media”, „Wdech wydech” oraz kultowe „Tango”, nakręcone w 1980 roku.

W 2008 roku Zbigniew Rybczyński nawiązał współpracę z Wyższą Szkołą Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu. Rok później przyczynił się do powstania Centrum Technologii Audiowizualnych we Wrocławiu, którego był dyrektorem artystycznym. Było to innowacyjne studio, w którym realizowano wielowarstwowy obraz, bez tradycyjnej postprodukcji.

Emigracja

W 1982 roku Zbigniew Rybczyński zdecydował się na emigrację z Polski. Najpierw udał się do Austrii, gdzie uzyskał azyl polityczny. Dwa lata później, po zdobyciu Oscara za zasłużony film „Tango”, artysta podjął decyzję o przeniesieniu się z rodziną do Stanów Zjednoczonych. Początkowo mieszkał w Los Angeles, ale ostatecznie osiedlił się w Nowym Jorku, gdzie realizował swoje ambicje filmowe.

Następne dzieła Rybczyńskiego były tworzone w technikach komputerowych. Przykładem jego twórczości jest film „Schody”, który zainspirowany był kultową sceną z „Pancernika Potiomkina” Siergieja Eisensteina. Inne jego projekty, takie jak „Orkiestra” (otrzymująca nagrodę Emmy w 1990 roku za efekty specjalne) oraz „Manhattan”, „Washington” i „Kafka”, na stałe wpisały się do jego dorobku. Artysta zrealizował także teledyski dla wielu znakomitych artystów, w tym dla Micka Jaggera, orkiestry Simple Minds, a także dla utworów „Imagine” Johna Lennona, „The Art of Noise” i „Pet Shop Boys”, czy „Supertramp”. W sumie jego praca miała ogromny wpływ na rozwój wizualnych mediów.

Około 1992 roku Rybczyński zaczął opracowywać własne programy komputerowe związane z tworzeniem obrazu i poszukiwać innowacyjnych rozwiązań w tej dziedzinie. Jego badania nad stanem techniki obrazu i dążenie do integracji istniejących narzędzi prowadziły do powstania nowatorskiej formy inżynierii obrazu. Rybczyński skoncentrował się na problematyce związanej z wielowarstwowym obrazowaniem, co zaowocowało amerykańskimi patentami technicznymi, a jego oprogramowanie znalazło duże zastosowanie w branży filmowej i telewizyjnej. „Ponieważ obraz komputerowy (elektroniczny) składa się wyłącznie z pikseli, moim jedynym obiektem/tematem programowania jest piksel” – podkreślał artysta.

W latach 1998-2001 Rybczyński był wykładowcą w Wyższej Szkole Mediów (Kunsthochschule für Medien) w Kolonii, gdzie dzielił się swoją wiedzą i doświadczeniami z przyszłymi twórcami.

W roku 2000 powstał film dokumentalny o tytule „Zbig”, w reżyserii Natalii Korynckiej-Gruz, który ukazuje życie i twórczość Rybczyńskiego. Po powrocie do Polski w marcu 2009 roku artysta osiedlił się we Wrocławiu, gdzie założył Centrum Technologii Audiowizualnych (CeTa) w miejscu dawnej Wytwórni Filmów Fabularnych. Instytucja ta, otwarta w styczniu 2013 roku, oferowała nowoczesną pracownię do produkcji wielowarstwowych obrazów filmowych oraz instytut badań nad obrazem i technologiami wizualnymi.

Jednak w 2014 roku, po konflikcie z dyrekcją CeTa, Rybczyński ponownie zdecydował się na wyjazd do USA, gdzie osiedlił się na dwuhektarowym ranczo w pobliżu Tucson w Arizonie. Razem z żoną Dorotą Zgłobicką, która również jest filmowcem, stworzył Gila Monster Studios. Warto również wspomnieć, że jego wcześniejsza współpraca z Se-ma-forem zakończyła się po realizacji „Tanga”, co miało wpływ na jego dalszą karierę.

Procesy sądowe

W październiku 2009 roku doszło do kontrowersyjnego incydentu, w wyniku którego Zbigniew Rybczyński został zatrzymany przez funkcjonariuszy w Nowym Sączu. Przyczyną zatrzymania była jazda pod wpływem alkoholu; w jego organizmie stwierdzono 1,4 promila.

Nieco później, w 2015 roku, odbył się proces sądowy, który wzbudził niemałe zainteresowanie opinii publicznej. Były minister kultury Bogdan Zdrojewski przegrał sprawę o ochronę dóbr osobistych, która toczyła się z Zbigniewem Rybczyńskim. Głównym punktem sporu była rzekoma próba wpływu Rybczyńskiego na zatrudnienie swojej żony na kierowniczym stanowisku w Centrum Technologii Audiowizualnych.

Filmografia

Filmografia Zbigniewa Rybczyńskiego obejmuje szereg znaczących dzieł, które ukazują jego wszechstronność i umiejętności jako twórcy filmowego. Poniżej przedstawiamy wybrane filmy z jego impresywnej kariery. Wszystkie filmy to krótkometrażowe produkcje, które zazwyczaj mają na celu zarówno artystyczne, jak i edukacyjne walory.

• 1972:
  • Kwadrat (Square) – 35 mm film krótkometrażowy, 4:40, PWSFTviT w Łodzi,
  • Take Five – 35 mm film krótkometrażowy, 3:35, PWSFTviT w Łodzi.
• 1973:
  • Plamuz (Music Art) – 35 mm film krótkometrażowy, 9:38, SMFF Se-ma-for Łódź.
• 1974:
  • Zupa (Soup) – 35 mm film krótkometrażowy, 8:22, SMFF Se-ma-for Łódź.
• 1975:
  • Nowa książka (New Book) – 35 mm film krótkometrażowy, 10:26, SMFF Se-ma-for Łódź,
  • Lokomotywa (Locomotive) – 35 mm film krótkometrażowy, 9:38, SMFF Se-ma-for Łódź,
  • Święto (Holiday) – 35 mm film krótkometrażowy, 9:38, SMFF Se-ma-for Łódź.
• 1976:
  • Oj! Nie mogę się zatrzymać! (Oh, I Can’t Stop!) – 35 mm film krótkometrażowy, 10:07, SMFF Se-ma-for Łódź,
  • Weg zum Nachbarn (Way To Your Neighbor) – 35 mm film krótkometrażowy, 2:30, SMFF Se-ma-for Łódź, Wiedeń.
• 1977:
  • Piątek – Sobota (Friday – Saturday) – 35 mm film krótkometrażowy, 3:00, SMFF Se-ma-for 1979,
  • Mein Fenster (Moje okno – My Window) – 35 mm film krótkometrażowy, 2:26, Wiedeń,
  • Tańczący jastrząb – zdjęcia 35 mm film pełnometrażowy, reż. Grzegorz Królikiewicz, 98:00, Zespół Filmowy Profil.
• 1980:
  • Tango – 35 mm film krótkometrażowy, 8:14, SMFF Se-ma-for Łódź,
  • Media – 35 mm film krótkometrażowy, 1:36, SMFF Se-ma-for Łódź,
  • Sceny narciarskie z Franzem Klammerem (Ski Scenes with Franz Klammer) – 35 mm dokumentalny film, we współpracy z Bogdanem Dziworskim, WFO Łódź i Signal Film, Wiedeń.
• 1981:
  • Wdech-Wydech (Inhale-Exhale) – 35 mm paradokumentalny film, 30 min, we współpracy z Bogdanem Dziworskim, SMFF Se-ma-for Łódź, dla TVP.
• 1983:
  • Angst (Fear) – 35mm film fabularny, horror, 91 min, zdjęcia, montaż Zbig Rybczynski, scenariusz Zbig Rybczynski i Gerald Kargl, reżyseria i produkcja Gerald Kargl, Austria.
• 1984:
  • Sign Of The Times – teledysk muzyczny, wykonawca Grandmaster Flash, 4:25, Elektra/Asylum Records,
  • The Real End – teledysk muzyczny, wykonawca Rickie Lee Jones, 4:47, Warner Bros.,
  • All that I wanted – teledysk muzyczny, wykonawca Belfegore, 4:15, Elektra Records,
  • Diana D – teledysk muzyczny, wykonawca Chuck Mangione, 4 min, CBS Records,
  • Close To The Edit – teledysk muzyczny, wykonawca Art Of Noise, 4:30, Island Records,
  • The Discreet Charm Of The Diplomacy – eksperymentalne, krótkie video, 2:56, The Nbc New Show TV,
  • The Day Before – eksperymentalne, krótkie video, 1:38, The New Show Nbc TV.
• 1985:
  • Lose Your Love – teledysk muzyczny, wykonawca Blancmange, 3:54, Warner Bros.,
  • Alive And Kicking – teledysk muzyczny, wykonawca Simple Minds, 5:25, A&M Records,
  • Ultima Ballo – teledysk muzyczny, wykonawca Angel And Maimone, 4:50, Virgin Records,
  • Midnight Mover – teledysk muzyczny, wykonawca Accept, 3:10, Epic Records,
  • Minus Zero (Mniej niż zero) – teledysk muzyczny, wykonawca Lady Pank, 3:55, MCA Records,
  • She Went Pop – teledysk muzyczny, wykonawca I Am Siam, 4:10, Columbia Records,
  • Hot Shot – teledysk muzyczny, wykonawca Jimmy Cliff, 3:55, CBS Records,
  • P-Machinery – teledysk muzyczny, wykonawca Propaganda, 3:45, Island Records,
  • Who Do You Love – teledysk muzyczny, wykonawca Bernard Wright, 4:15, Capitol Records.
• 1986:
  • Imagine – eksperymentalny film HDTV, 4:20, muzyka: John Lennon, Rebo/Rybczynski Production,
  • Candy – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca Cameo, 4:20, Polygram Records, Rebo Production,
  • The Original Wrapper – teledysk muzyczny, wykonawca Lou Reed, 4:40, RCA Records,
  • I Cant Think About Dancing – teledysk muzyczny, wykonawca Missing Persons, 4 min, Capitol Records,
  • Sex Machine – teledysk muzyczny, wykonawca Fat Boys, 4 min, Tin Pan Apple/Sutra Records,
  • All The Things She Said – teledysk muzyczny, wykonawca Simple Minds, 4:15, Virgin Records,
  • Hell In Paradise – teledysk muzyczny, wykonawca Yoko Ono, 3:30, OnoVideo/Polygram Records,
  • Stereotomy – teledysk muzyczny, wykonawca The Alan Parsons Project, 4:10, Arista Records,
  • Opportunities – teledysk muzyczny, wykonawca Pet Shop Boys, 3:40, EMI Records.
• 1987:
  • Let’s Work – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca Mick Jagger, 4:05, CBS Records,
  • Why Should I Cry? – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca Nona Hendryx, 4 min, EMI Records, Rebo Production,
  • Keep Your Eye On Me – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca Herb Alpert, 5:15, A&M Records, Rebo Production,
  • Steps (Schody)- eksperymentalne video/35 mm film, 26 min, Zbig Vision, KCTA-TV(PBS), Channel Four,
  • I Am Begging You – teledysk muzyczny, wykonawca Supertramp, 4 min, A&M Records,
  • Time Stands Still – teledysk muzyczny, wykonawca Rush, 3:30, Polygram Records,
  • Something Real – teledysk muzyczny, wykonawca Mister Mister, 4:10, BMG Music,
  • Dragnet 1987 – teledysk muzyczny, wykonawca Art Of Noise, 3 min, Chrysalis Records.
• 1988:
  • Fluff – czołówka video, 1:47, HDTV, RAI-TV,
  • The Duel – a tribute to G. Melies, 4:08, HDTV, Telegraph,
  • Blue Like You – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca Etienne Daho, 3:41, Virgin Records,
  • The Fourth Dimension – eksperymentalny film – 35 mm/video, 27 min, Zbig Vision, RAI III, Canal+ i KTCA-TV(PBS).
• 1989:
  • Capriccio No. 24 – eksperymentalny film HDTV, 6:18, Tve’s The Art of Video,
  • You Better Dance – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca The Jets, 3:34, MCA Records,
  • Cowbell – HDTV teledysk muzyczny, wykonawca Takeshi Itoh, 4 min, CBS Records,
  • GMF Groupe – promo, 2:03, HDTV, Zbig Vision i Ex Nihilo.
• 1990:
  • Orkiestra (The Orchestra) – HDTV film średniometrażowy, 57:11, Zbig Vision i Ex Nihilo, koprodukcja NHK, Canal+ i PBS Great Performances.
• 1991:
  • Manhattan – eksperymentalny film HDTV, 28 min, Zbig Vision i NHK Enterprises USA, Inc.,
  • Washington – eksperymentalny film HDTV, 28 min, Zbig Vision i NHK Enterprises USA, Inc.,
  • VH-1 Jingles – promo, 0:46, HDTV for VH-1.
• 1992:
  • Kafka – HDTV długi film, 52:16, Telemax, Les Editions Audiovisuelles,
  • Curtains – czołówka dla Tonight Show, 0:34, HDTV, NBC TV.
• 2010:
  • The Vision – co-reżyser Dorota Zgłobicka, 08:27, Zbig Vision, Polska.

Stworzenie tak różnorodnej filmografii podkreśla nie tylko talent Zbigniewa Rybczyńskiego, ale także jego znaczący wpływ na rozwój sztuki filmowej w Polsce.

Nagrody i wyróżnienia

Zbigniew Rybczyński, uznany twórca w dziedzinie filmu, zdobył liczne wyróżnienia, które podkreślają jego znaczenie w świecie sztuki filmowej. Oto niektóre z jego osiągnięć.

Rok	Tytuł Filmu	Festiwal/Organizator	Przyznana Nagroda
1975	Zupa	Krakowski Festiwal Filmowy	Nagroda Główna „Srebrny Smok”
1976	Nowa książka		Brązowy Lajkonik
		Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen	Nagroda Główna
1977		Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Huesce	Wyróżnienie
		Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Melbourne	III Nagroda
	Święto	Przegląd Filmów Krótkich „Zygzakiem” w Warszawie	I Nagroda w Plebiscycie Publiczności
1978	Zupa	Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Chicago	Złota Rozeta
1979	Moje okno	Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen	III Nagroda
1981	Tango	Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Annecy	Nagroda Główna „Kryształ Annecy”
			Nagroda Publiczności
		Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Huesce	Nagroda Publiczności
			Nagroda Specjalna Jury
		Ogólnopolski Konkurs Autorskiego Filmu Animowanego w Krakowie	Nagroda Prezydenta Miasta Krakowa
		Krakowski Festiwal Filmowy	Brązowy Lajkonik w kategorii filmu animowanego
		Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen	Nagroda FIPRESCI
			Nagroda Klubów Filmowych FICC
			Wielka Nagroda miasta Oberhausen
			Wyróżnienie Jury Ewangelickiego
1983		Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej	Oscar za najlepszy krótkometrażowy film animowany
1985	Plamuz	Międzynarodowy Festiwal Filmów Muzycznych „Jazz Film Saloon” we Wrocławiu	I Nagroda w kategorii filmów
1987	Imagine	Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Rio	Nagroda Specjalna
		MIDEM w Cannes	Srebrny Lew za najlepszy teledysk

Wśród istotnych nagród, które otrzymał, wyróżnia się tytuł doktora honoris causa nadany mu przez Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną im. Leona Schillera w Łodzi. Uroczystość miała miejsce w dniu 6 czerwca 2008 roku, w czasie obchodów 60-lecia istnienia tej prestiżowej uczelni. Dodatkowo w tym samym roku Zbigniew Rybczyński został uhonorowany Nagrodą im. Katarzyny Kobro.

Rodzina

Z małżeństwa z Wandą Rybczyńską, która odeszła w 1999 roku, Zbigniew Rybczyński ma syna Pawła.

Obecnie artysta jest w związku małżeńskim z Dorotą Zglobicką.

---

Oceń: Zbigniew Rybczyński

---