Łódka (rzeka)

Koryto Łódki jest wyjątkowo zróżnicowane. Zaczynając od wschodniej części miasta, rzeka ukazuje się jako płytka bruzda, która przeważnie nie prowadzi wód. Dzięki wpływom okresowych dopływów, przekształca się ona w rów. I tak, pod ulicami Strykowską i Wojska Polskiego, rzeka przepływa przez różnego rodzaju przepusty drogowe, tworząc malowniczą dolinę nieopodal Akademii Sztuk Pięknych.

W dalszym ciągu, kolejne odcinki rzeki są coraz bardziej zmodyfikowane. W części jej koryta rzeka znika pod powierzchnią ziemi, co nadaje jej charakter ukrytego kanału. W parku Ocalałych, Łódka zasilają widokowy zbiornik zaporowy zbudowany na jej korycie. Następnie przyjmuje lewostronny dopływ, znany jako Stoczanka, kierując się do ulicy Źródłowej, gdzie zostaje ujęta w kanał kryty.

Płynąc dalej, Łódka podziwia tereny parku Helenów, parku Staromiejskiego oraz obszary Manufaktury, by ostatecznie zmierzać wzdłuż ulicy Drewnowskiej i Solec, udając się w kierunku parku im. J. Piłsudskiego na Zdrowiu. Ze względu na fatalną jakość wód rzeka została odcięta od zasilania stawów w parku Helenów.

Poniżej ulicy Orzechowej, na obszarze parku na Zdrowiu, Łódka ponownie wypływa na powierzchnię, przyjmując w pobliżu ulicy Rzeszowskiej prawostronny dopływ w postaci Bałutki. W dalszej trasie rzeka płynie wzdłuż północnej granicy Ogrodu Botanicznego i przyległych osiedli Brus oraz Smulsko, docierając aż do Konstantynowa Łódzkiego, gdzie uchodzi do Neru.

Koryto Łódki jest wyjątkowo silnie uregulowane, a jego prostota i zniszczenie naturalnych stref roślinności przyczyniły się do obniżenia zdolności rzeki do samooczyszczania się. Rzeka jest obciążona nieoczyszczonymi ściekami bytowo-gospodarczymi, co negatywnie wpływa na ekosystem oraz zdolności do retencji wód gruntowych. Przyczyną tak dramatycznych przemian stało się również bardzo szybkie odprowadzanie wód powierzchniowych.

Wzdłuż cieku Łódki zlokalizowanych bylo wiele stawów, głównie sztucznie utworzonych stawów młyńskich. Największym z nich był Staw Grobelny, którego pozostałości można zaobserwować w Parku Helenów. Inne zbiorniki powstały na terenach parku na Zdrowiu oraz w Ogrodzie Botanicznym i Zoologicznym, a żaden z nich nie przyjmuje zanieczyszczonych wód rzeki Łódki.

Przez lata pojawiły się koncepcje utworzenia zbiornika zaporowego Brus, co wiązałoby się z zatrzymaniem zanieczyszczeń napływających do rzeki oraz przywróceniem możliwości jej samooczyszczania. Takie działania stają się nie tylko trudne, ale i kosztowne, a nielegalne odprowadzanie ścieków oraz spłukiwanie zanieczyszczeń będąc wyzwaniem do pokonania.

Aby zrozumieć znaczenie tej rzeki w kontekście życia i zdrowia mieszkańców, warto zauważyć, że istniejące nakłady na jej renaturyzację mogą przynieść szybki zwrot. Szczegółowe opisy rzeki z 1860 roku ujawniają, że przeciętna głębokość wyniosła zaledwie 30 cm, a szerokość nie przekraczała 2 metrów – była mała, ale kapryśna, często wylewając na brzeg (tak było w marcu 1886 i 1887).

W historii Łódki znajdziemy także wpływ na funkcje przemysłowe. W pierwszym okresie rozwoju Łodzi włókienniczej, rzeka dostarczała wodę do takich miejsc jak farbiarnia Saengera od 1823 roku, a także mydlarni, rzeźni oraz browaru w rejonie Starego Miasta; młyn Mania, który później przekształcono na folusz; a jego syn, Maurycy Zachert, zbudował przędzalnię wełny.

Abraham Prussak zbudował przędzalnię wełny przy ulicy Kościelnej w rejonie cieku Łódki w 1859 roku, a za nim pojawił się Robert Biedermann z fabryką bawełny, a następnie Karol Anstadt z browarem. Izrael Poznański również otworzył swój zakład bawełniany w ulicy Ogrodowej, dodając do społeczno-gospodarczego krajobrazu Łodzi.

W 1933 roku rzeka została wyregulowana w celu lepszego zaspokajania potrzeb miejskich oraz kanalizacyjnych.