Antoni Kasprowicz

---

Życiorys

Antoni Kasprowicz, znany polski poeta i dziennikarz, spędził swoje dzieciństwo na widzewskim osiedlu Szlezyng, które zamieszkiwali Ślązacy. Pochodził z robotniczej rodziny, gdzie oboje rodziców trudniło się tkactwem. Jego kształcenie ograniczało się do czterech klas szkoły podstawowej. W młodzieńczych latach podejmował różne dorywcze prace, m.in. jako goniec, pomocnik malarza, czy rysownik w ekipach wykopaliskowych w Muzeum Archeologicznym. Interesował się również nauką, samodzielnie nadrabiając materiał z podstawowych podręczników, co w końcu umożliwiło mu zostanie uczniem Gimnazjum Handlowego na wieczorowych zajęciach.

W okresie lat dwudziestych XX wieku Kasprowicz angażował się w pisanie reportaży oraz szkiców popularyzatorskich, w tym o takich postaciach jak Adam Mickiewicz, Adam Asnyk oraz Maria Konopnicka. W 1927 roku ukazał się jego pierwszy wiersz w czasopiśmie „Hasło Łódzkie”. Kolejne publikacje dotyczyły m.in. cyklu reportaży: „Tydzień w życiu bezrobotnego”, „Tkacze”, „Dzielnica” oraz „Strycharze”. W 1935 roku, dzięki wsparciu Mieczysława Jastruna, opublikował swój debiutancki tomik poezji zatytułowany „Słońce za murem”. Dwa lata później na rynku literackim zagościł jego drugi tom „Chwasty płonące”, a w 1939 roku trzeci – „Flet czarodziejski”. Kasprowicz był także aktywnym uczestnikiem wieczorów poetyckich oraz autorem audycji radiowych, które były reżyserowane przez Jerzego Ronarda Bujańskiego, m.in. „Podróże w inny świat” (1936) i „Wesele na przedmieściu” (1937).

W czasie swojej kariery Kasprowicz angażował się w protesty robotnicze i podejmował różne prace, m.in. jako urzędnik w Wojewódzkim Biurze Funduszu Pomocy Bezrobotnym. Niestety, 31 sierpnia 1939 roku został prewencyjnie aresztowany. W wyniku bombardowania, udało mu się uciec podczas transportu do Berezy Kartuskiej i dołączył do grupy uciekinierów. Zostali oni jednak wkrótce schwytani przez Niemców i wysłani na przymusowe roboty do Prus Wschodnich, w tym do Konzentrationslager Memel w Kłajpedzie. Na zakończenie wojny udało mu się uciec do Wilna, gdzie zajął się nauczaniem w progimnazjum. Po wojnie wrócił do Łodzi, gdzie został kierownikiem wydziału propagandy w Polskim Radiu, a następnie pracował jako inspektor w Centrali Tekstylnej oraz ZAiKS.

W 1957 roku Kasprowicz wydał zbiór poezji pod tytułem „Poemat Łódzki”. Jego talent został dostrzegany i doceniany przez różne osobistości literackie, w tym przez Władysława Broniewskiego, który tak oto opisał jego twórczość:

Oto zadatek eposu łódzkiego. Nie podołał mu Reymont ani Tuwim. Drapieżny i miejscami piękny wiersz Kasprowicza powinien sięgać po wielką dla niego szansę stworzenia „posągu pracy” – Łodzi w jej historii i trwaniu.

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, Kasprowicz wydał wiele tomików poezji oraz prozy, takich jak „Wiersze wybrane” (1961), „Złodzieje owoców” (1964), „Pod kwitnącym kasztanem” (1966), „W cieniu Oriona” (1967), „Dzielnica plebejuszów” (1971) oraz „Opowiadania łódzkie” (1972). Zmarł 16 grudnia 1981 roku.

Tematyka utworów

Antoni Kasprowicz w swojej twórczości literackiej podejmował ważne i aktualne tematy społeczne. W szczególności koncentrował się na zjawiskach takich jak bieda i bezrobocie, co miało na celu uwypuklenie trudnej sytuacji materialnej wielu ludzi.

Wielokrotnie opisywał warunki pracy tkaczy, ukazując codzienną rzeczywistość ubogiej warstwy żydowskiej. Jego utwory dokumentują także napięcia pomiędzy robotnikami a policją, które były wynikiem niezadowolenia z panującej sytuacji gospodarczej.

Kasprowicz przedstawiał łódzkich fabrykantów w niekorzystnym świetle, ukazując ich jako dręczycieli miejscowych pracowników. Jego stosunek do tej grupy społecznej odzwierciedlał szersze problemy ekonomiczne i społeczne, z jakimi borykał się ówczesny świat pracy.

W swoich dziełach poeta stosował różnorodne środki językowe, w tym lokalne określenia gwarowe. Z biegiem czasu został jednak zmuszony do rezygnacji z gwary, co było efektem polityki państwa polskiego w okresie PRL-u, które kładło nacisk na poprawność językową, niekiedy kosztem lokalnych dialektów.

Nagrody i odznaczenia

Antoni Kasprowicz, wybitny twórca i literat, ma na swoim koncie szereg znaczących nagród i odznaczeń, które świadczą o jego wkładzie w kulturę i literaturę. Oto najważniejsze z nich:

• złoty Krzyż Zasługi (1964),
• nagroda Miasta Łodzi za całokształt twórczości i działalności literackiej (1976),
• medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• nagroda Towarzystwa Przyjaciół Łodzi.

Upamiętnienie

Oddział Łódzki Związku Literatów Polskich z wielką dbałością ufundował tablicę, która upamiętnia osobę Antoniego Kasprowicza. Została ona wmurowana w ścianę budynku przy ul. Lokatorskiej 11 w Łodzi, na osiedlu Towarzystwa Spółdzielczego „Lokator”, gdzie poeta spędzał czas. Tablica, oprócz symbolicznego znaczenia, zawiera również treść, która przybliża postać Kasprowicza.

W tym domu mieszkał i tworzył Antoni Kasprowicz – 1908–1981 – wybitny poeta i wierny swemu miastu piewca Łodzi robotniczej.

---

Oceń: Antoni Kasprowicz

---