Jan Nepomucen Miller

---

Życiorys

Jan Nepomucen Miller przyszedł na świat 16 maja 1890 roku w Łodzi, jako syn Romualda i Florentyny z Matysków, a jego brat to Romuald Miller. Po ukończeniu szkoły handlowej w rodzinnym mieście, rozpoczął studia na renomowanych uczelniach, takich jak Petersburg, Berlin, Sorbona oraz Uniwersytet Jagielloński.

W okresie 1918/19 oraz w 1920 roku, z ochotniczym zapałem wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. Po zakończeniu służby, w 1921 roku podjął pracę jako nauczyciel gimnazjalny w Warszawie. Swoje pasje literackie realizował jako założyciel czasopisma „Ponowa” oraz jako aktywny członek grupy artystycznej Czartak. Pełnił również rolę wiceprezesa Związku Literatów Polskich.

Miller angażował się w działalność tajnych kołek młodzieży socjalistycznej oraz w Polską Partię Socjalistyczną (PPS). Jego prace koncentrowały się na promowaniu nieortodoksyjnego wariantu marksizmu, wpływającego na myślenie o heroizmie i wartościach narodowych w duchu Stanisława Brzozowskiego. Publikował artykuły m.in. w „Robotniku”, „Sygnałach” oraz „Wiadomościach Literackich”.

Podczas II wojny światowej był zaangażowany w działalność Polskiego Ruchu Oporu (PLAN), pełniąc funkcję redaktora pisma „Rzeczpospolita Ludowa” oraz współpracując z „Lewą Marsz”. Po wojnie stał się członkiem PPS i redaktorem miesięcznika „Teatr” w latach 1945-1947, a później został dyrektorem teatru w Zielonej Górze. W 1957 roku wrócił do Warszawy.

Jan Nepomucen Miller zasiadał w Krajowej Radzie Narodowej jako poseł od 29 grudnia 1945 do 1947 roku, jednocześnie pozostając bezpartyjny. Jego aktywność w sferze politycznej uwidoczniła się również w grudniu 1975 roku, kiedy to był jednym z sygnatariuszy protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, znanym jako List 59.

Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim, zlokalizowanym przy ulicy Młynarskiej (aleja 59c, grób 100).

Poezje i dramaty

Jan Nepomucen Miller pozostawił po sobie zróżnicowane dzieła literackie, które stanowią istotny element jego twórczości.

• Achilles na marach, debiut poetycki, opublikowany w 1917 roku,
• Lacrimae rerum, wydany w 1921 roku,
• Korowód, który ukazał się w 1924 roku,
• Erynie, dramat, również z 1921 roku.

Ważne polemiki

Jan Nepomucen Miller był postacią znaczącą w polskiej literaturze, znaną przede wszystkim z jego wyrazistych polemik, szczególnie w odniesieniu do tradycji literackiej. Jego dzieło „Zaraza w Grenadzie”, opublikowane w 1926 roku, wzbudziło wiele kontrowersji i stało się przedmiotem intensywnych dyskusji.

W swojej pracy Miller starał się krytycznie odnosić do zagadnień związanych z tradycją, podejmując jednocześnie szersze refleksje na temat miejsca nowej sztuki w kontekście wcześniejszych prądów artystycznych. Wśród jego ważnych publikacji można wyróżnić:

• Rzecz o stosunku nowej sztuki do romantyzmu i modernizmu (1926),
• Na gruzach Grenady (1933),
• Na krzywej przemian (1973).

Ordery i odznaczenia

Jan Nepomucen Miller został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasłużonym wkładzie w historię i kulturę Polski. Wśród nich należy wymienić:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 15 czerwca 1946 roku.

---

Oceń: Jan Nepomucen Miller

---