Malkiel Lusternik

---

Życiorys

W Łodzi, w zasymilowanej rodzinie przemysłowców, urodził się Malkiel Lusternik w roku 1911 lub 1912. Swoją edukację rozpoczął w szkołach żydowskich Icchaka Kacenelsona, a następnie kontynuował naukę odmieniania literatury antycznej na Uniwersytecie Warszawskim.

W swojej młodości zaangażował się w działalność młodzieżowej organizacji syjonistycznej Gordonia. Dla tej grupy stworzył słowa hymnu oraz pełnił funkcję redaktora czasopism publikowanych w trzech językach: polskim, hebrajskim i jidisz. Po zakończeniu studiów powrócił do rodzinnego miasta, Łodzi. W 1932 roku, razem z Berem Pomerancem, współzałożył czasopismo literackie „Reszit”, którego celem była popularyzacja literatury hebrajskiej.

Lusternik angażował się także w pracę redaktorską kwartalnika „Tchumim” w latach 1937–1938 przy współpracy z Pomerancem i Natanem Eckiem, a także współpracował z „Nowym Dziennikiem”. Wykazywał talent translatorski, przekładając wiersze pomiędzy hebrajskim i jidysz, w tym prace Mosze Brodersona i Chaima Lejba Fuksa. Tłumaczył również wybrane pisma Aharona Dawida Gordona na język polski, a także wiersze Chaima Arlosoroffa, które ujrzały światło dzienne w 1936 roku.

W antologii wierszy żydowskich Baderech z 1927 roku znalazły się jego hebrajskie utwory. Należał do łódzkiej grupy literackiej, gdzie publikował swoje wiersze w jidysz na stronach „Łodzier Togblat”, „Najer Folksblat” oraz „Hajnt”. Jego tomik poezji Sufat awiw, wydany w 1935 roku, składał się z 47 hebrajskich wierszy. W jego eklektycznej poezji wyczuwalne były zarówno wpływy palestyńsko-hebrajskiego modernizmu Abrahama Szlonskiego, dążącego do czystego symbolizmu, jak i inspiracje płynące od członków Kwadrygi. Tematy poruszane przez Lusternika były niezwykle różnorodne, obejmujące zarówno trudne warunki życia czasów kryzysu, jak i pionierskie działania w Palestynie. Wśród jego twórczości znajdowały się także satyryczne utwory, pełne humoru, nawiązujące do pisarstwa Juliana Tuwima.

Podczas drugiej wojny światowej Lusternik znalazł się w warszawskim getcie, gdzie aktywnie działał w tajnym ugrupowaniu syjonistycznym Tkuma. W 1941 roku przebywał w getcie w Opatowie, odgrywając znaczną rolę w lokalnym życiu i pracując na rzecz Żydowskiej Samopomocy Społecznej. Tam nawiązał kontakt z Icchakiem Cukiermanem, który próbował bezskutecznie namówić go do założenia kibucu, co później opisał we wspomnieniach. Również Janina Bauman wspominała o Lusterniku w swoich pamiętnikach zatytułowanych Zima o poranku. Opowieść dziewczynki z warszawskiego getta.

Informacje dotyczące śmierci Lusternika są niejednoznaczne. Niektóre źródła sugerują, że zginął latem 1942 roku próbując ucieczki z warszawskiego getta, inne zaś wskazują na rok 1943 i Auschwitz-Birkenau jako miejsce jego śmierci. Jego nazwisko znalazło się także na liście grupy Ładosia.

W 2017 roku na rynku wydawniczym pojawiła się polska antologia wierszy Lusternika, zatytułowana Sztetl, szund, bunt i Palestyna: antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939), wydana w tłumaczeniu Dariusza Dekierta.

---

Oceń: Malkiel Lusternik

---