Jan Goślicki

---

Życiorys

Jan Goślicki pochodził z krakowskiej rodziny żydowskiej, która była zasymilowana. Jego matka, będąca nauczycielką gry na fortepianie, uczyła w miejscowym konserwatorium. W okresie II wojny światowej, rodzina Goślickiego ukrywała się na ulicy Wąskiej w krakowskim Kazimierzu. Studia z zakresu polonistyki odbył na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie miał zaszczyt uczyć się z osobami takimi jak Marta Wyka. Na początku lat 60. emigrował do Szwajcarii, gdzie uzyskał doktorat z filologii słowiańskiej i filozofii na Uniwersytetcie w Zurychu, będąc uczniem m.in. Paula de Mana.

Jego dysertacja doktorska koncentrowała się na twórczości Stanisława Brzozowskiego do roku 1906. Goślicki przez pewien czas pracował w agencji reklamowej, po czym przeniósł się do Stanów Zjednoczonych; w latach 1972–1973 sprawował funkcję visiting professor na Columbia University. Specjalizował się w tłumaczeniach książek z angielskiego i niemieckiego na język polski, co przyniosło mu Nagrodę Pro Helvetia za wyjątkowe osiągnięcia translatorskie.

Publikował liczne eseje oraz artykuły literackie, zarówno w „Dekadzie Literackiej”, jak i „Życiu Literackim”. Był także autorem kryminałów tworzonych na zlecenie Telewizji Polskiej. Na jego koncie znajduje się również przedmowa do polskiego wydania Krwi nieba autorstwa Piotra Rawicza. Uczestniczył w redagowaniu dzieł zbiorowych, w tym Przewodnika polonisty pod redakcją Jadwigi Czachowskiej oraz Romana Lotha (1989).

Goślicki był autorem sylwetek w kilkakrotnie wznawianym zbiorze redagowanym przez Włodzimierza Maciąga, gdzie opisał twórczość Antoniego Słonimskiego oraz Bolesława Leśmiana. W dziele Filozofia w Polsce. Słownik pisarzy opublikował obszerny artykuł dotyczący Stanisława Brzozowskiego. Tematami jego prac były również twórczość Karola Huberta Rostworowskiego (Rostworowski. Portret autora dramatycznego w zbiorze Z problemów literatury polskiej XX wieku, tom I: Młoda Polska, redakcja Henryka Markiewicza, Henryka Wolpe, Stefana Żółkiewskiego, 1965) oraz Marii Dąbrowskiej.

Jan Goślicki był bliskim przyjacielem pisarki Janiny Katz, także pochodzącej z krakowskiej rodziny żydowskiej, która osiedliła się w Danii. Wspominała o nim jako o osobie posiadającej ogromne, lecz niewykorzystane talenty oraz skomplikowanym usposobieniu. „Był (…) mistrzem przyjaźni. Jak to robił, do tej pory nie zgłębiłam, ponieważ permanentnie obrażał wszystkich swoich przyjaciół i znajomych. Wyrażał się o innych w sposób negatywny; zarazem w obliczu i za plecami. (…) Prawie zawsze miał rację, ale jego racje były tak aroganckie i złośliwe, że trudno było je zaakceptować. (…) Pióro miał znakomite, lecz pisał w sposób całkowicie niezrozumiały.” (Mój przyjaciel Goślicki, w: „Znak”, 2007, nr 6).

Był dwukrotnie żonaty, obie jego żony były Szwajcarkami, przy czym pierwsze małżeństwo zakończyło się rozwodem. Ostatnie lata jego życia naznaczone były poważnymi problemami zdrowotnymi związanymi z sercem oraz cukrzycą. Jan Goślicki zmarł w Krakowie 19 września 2006 roku, a jego miejsce spoczynku znajduje się na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej.

Przetłumaczył

Jan Goślicki dokonał wielu przekładów literackich, przyczyniając się do wzbogacenia polskiej kultury. Jego prace można znaleźć w zróżnicowanych gatunkach, obejmujących zarówno powieści, jak i eseje. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• 1968: Teoria powieści: Esej historyczno-filozoficzny o wielkich formach epiki György Lukacsa (przekład z języka niemieckiego),
• 1992: Matto u władzy Friedricha Glausera (przekład z języka niemieckiego),
• 1994: Wyższa konieczność Michaela Crichtona (przekład z języka angielskiego),
• 1994: Wachmistrz Studer Friedricha Glausera (przekład z języka niemieckiego),
• 1995: Kibic André Kaminskiego (przekład z języka niemieckiego),
• 1997: Aleksander Wat: obrazoburca Tomasa Venclovy (przekład z języka angielskiego),
• 1999: Przyszłego roku w Jeruzalem André Kaminskiego (przekład z języka niemieckiego),
• Fuga śmierci Paula Celana,

Jego dzieła są doskonałym przykładem translatorskiego kunsztu oraz głębokiego zrozumienia obcej literatury.

---

Oceń: Jan Goślicki

---