Ludwik Starski, znany wcześniej jako Ludwik Kałuszyner, jest postacią niezapomnianą w polskiej kulturze. Urodził się 1 marca 1903 roku w Łodzi, a swoją życiową podróż zakończył 29 lutego 1984 roku w Warszawie.
Był utalentowanym scenarzystą, również autorem tekstów piosenek, a także pisarzem, który pozostawił po sobie niezatarty ślad w polskiej literaturze i muzyce.
Życiorys
Urodziny Ludwika Starskiego miały miejsce w polskiej rodzinie, wywodzącej się z żydowskiego pochodzenia. Jego rodzicami byli Chaim Icyk (Ignacy) Kałuszyner, który niestety zginął podczas II wojny światowej, oraz Chaja (Helena) z domu Szpiro, która zmarła w 1914 roku. Ludwik był bratem Adama Ochockiego, znanego dziennikarza i satyryka.
Przed wybuchem wojny pełnił funkcję sekretarza redakcji w „Expressie Wieczornym Ilustrowanym”. Pod pseudonimem Julian Starski publikował powieści kryminalne w odcinkach, takie jak „Szczury Łodzi”, „Tajemnice łódzkiego cmentarza” oraz „Demon „czarnej willi””. W jego dorobku artystycznym można znaleźć także teksty piosenek, które stworzył dla kabaretów takich jak Qui Pro Quo, Gong, Morskie Oko i Perskie Oko oraz dla filmu, w tym „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy” oraz „Nikodem Dyzma”.
W latach 1932-1934 pełnił funkcję sekretarza Stowarzyszenia Autorów ZAIKS, a w 1936 roku był członkiem władz ZAIKSu w sekcji utworów literackich mniejszych. W 1937 jego działalność stała się celem ataków w narodowo-radykalnym czasopiśmie ABC, które pytało: „ZAIKS dla Polaków czy ZAIKS dla Żydów?”. W roku 1938 Ludwik wygrał proces o plagiat z Dawidem Micmacherem.
Podczas okupacji niemieckiej przez dwa lata krył się w Warszawie. Po upadku powstania warszawskiego, w towarzystwie żony oraz półtorarocznego syna, przebyli przez oboz w Pruszkowie, a następnie znaleźli schronienie w Skawinie koło Krakowa.
W latach 1948–1949 zarządzał zespołem filmowym „Warszawa”, a od 1955 do 1963 roku kierował zespołem filmowym „Iluzjon”. Po roku 1930 przeszedł na katolicyzm, a w 1931 roku poślubił Marię Bargielską (1909–1986), tancerkę Teatru Wielkiego w Warszawie, która występowała także w kabarecie Qui Pro Quo. Ich synem jest uznawany scenograf Allan Starski.
Zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku to cmentarz Wojskowy na Powązkach, w kwaterze C39-3-2.
Piosenki
Oto niezwykłe piosenki, które są związane z twórczością Ludwika Starskiego:
- „Ach, jak przyjemnie” (muz. Henryk Wars),
- „Andriusza” (muz. Zygmunt Białostocki),
- „Całuję rączki” (muz. Wiktor Krupiński),
- „Czy tak, czy nie?” (muz. Władysław Szpilman),
- „Czy wiesz, kochanie…” (muz. Albert Harris),
- „Dajcie mi żyć” (muz. Henryk Wars),
- „Dlaczego nie chcesz spać” (muz. Henryk Wars),
- „Gdy orkiestra tango gra” (muz. Zygmunt Białostocki),
- „Gdy się zakochasz we mnie” (muz. Mieczysław Wróblewski),
- „Gdybyś chciała” (muz. Harry M. Woods, James Campbell, Reginald Connelly),
- „Jak przygoda, to tylko w Warszawie” (muz. Tadeusz Sygietyński),
- „Już nie zapomnisz mnie” (muz. Henryk Wars),
- „Karuzela” (muz. Witold Krzemiński, wyk. Maria Koterbska),
- „Liliowa noc” (muz. Józef Haftman),
- „Marfusza” (muz. Mark Marianowski),
- „Moja królewna” (muz. Henryk Wars),
- „Na cześć młodości” (muz. Henryk Wars),
- „Naucz mnie kochać” (muz. Zygmunt Wiehler),
- „Naucz mnie tańczyć” (muz. Władysław Szpilman),
- „Nikodem” (muz. Henryk Wars),
- „Nikt, tylko Ty” (muz. Zygmunt Wiehler),
- „Panie Janie” (muz. Henryk Wars),
- „Panna Anna” (muz. Leslie Sarony),
- „Przyjdzie dzień” (muz. Henryk Wars),
- „Rumba nocą” (muz. Jerzy Harald),
- „Spójrz na mnie” (muz. Adam Morbitzer),
- „To dziwna rzecz” (muz. Henryk Wars),
- „To idzie młodość” (muz. Tadeusz Sygietyński),
- „To miłość kończy się dziś” (muz. Jakub Kagan),
- „W Bombaju, oho!” (muz. Henryk Wars),
- „W małym kinie” (muz. Władysław Szpilman),
- „Warszawa, ja i ty” (muz. Jerzy Harald, wyk. Adam Wysocki, Irena Santor),
- „Warszawo ma” (muz. Aleksander Olszaniecki),
- „Zakochane oczy” (muz. Zygmunt Białostocki).
Każda z wymienionych piosenek nosi w sobie nutę niezapomnianych emocji, wprowadzając słuchaczy w klimaty tamtych czasów.
Filmografia (wybór)
Filmografia Ludwika Starskiego obejmuje wiele znaczących dzieł, które pozostają w pamięci miłośników polskiego kina. Poniżej znajduje się wybór jego najważniejszych filmów, które ukazują różnorodność jego dorobku artystycznego.
- 1934 Pieśniarz Warszawy,
- 1936 Będzie lepiej,
- 1936 Dwa dni w raju,
- 1936 Jadzia,
- 1937 Piętro wyżej,
- 1938 Moi rodzice rozwodzą się,
- 1938 Paweł i Gaweł (film),
- 1938 Robert i Bertrand,
- 1938 Szczęśliwa trzynastka,
- 1938 Zapomniana melodia,
- 1939 Ja tu rządzę,
- 1939 O czym się nie mówi…,
- 1939 Sportowiec mimo woli,
- 1946 W chłopskie ręce,
- 1946 Zakazane piosenki,
- 1948 Skarb,
- 1948 Ulica Graniczna,
- 1950 Pierwszy start,
- 1953 Przygoda na Mariensztacie,
- 1956 Nikodem Dyzma,
- 1962 Klub kawalerów,
- 1966 Mocne uderzenie,
- 1978 Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy.
Ordery i odznaczenia
Ludwik Starski został uhonorowany wieloma znaczącymi odznaczeniami za swoje osiągnięcia i zasługi. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 10 lipca 1954 roku,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 8 stycznia 1955 roku.
Nagrody
Ludwik Starski otrzymał wyróżnienie Podkomitetu Literatury i Sztuki w ramach Nagrody Państwowej w sekcji filmu za jego znakomitą działalność w obszarze scenariuszy filmowych w ciągu ostatnich dziesięciu lat.
Przypisy
- 29 lutego. Rocznica śmierci Ludwika Starskiego [online], Żydowski Instytut Historyczny [dostęp 10.07.2024 r.]
- Ludwik «Starski» Kałuszyner M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 10.07.2024 r.]
- Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 10.07.2024 r.]
- Ludwik Starski - Stare melodie [online], Stare Melodie - przecudny zgrzyt ze starych płyt [dostęp 10.07.2024 r.]
- Polona [online], polona.pl [dostęp 03.12.2017 r.]
- A. Patek, Ludwik Starski, Polski Słownik Biograficzny, t. 42, 2003–2004, s. 369.
- ABC : nowiny codzienne. R.12, nr 362 (14.11.1937) + dod. https://polona.pl/item/25592257/3/
- Kurjer Wileński R.13, nr 23 (24.01.1936). Dostęp https://polona.pl/item/12680685/4/
- M.P. z 1955 r. nr 37, poz. 361 - Uchwała Rady Państwa z dnia 08.01.1955 r. nr 0/34 - na wniosek Prezesa Centralnego Urzędu Kinematografii.
- Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22.07.1955.
- a b M.P. z 1954 r. nr 100, poz. 1243 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie kinematografii”.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Arnold Mostowicz | Kazimierz Krukowski | Zofia Szletyńska | Jacek Raginis-Królikiewicz | Bronisław Maj | Tadeusz Piechura | Tadeusz Starostecki | Mateusz Winkiel | Bartosz Prokopowicz | Ireneusz Pierzgalski | Roberto Skolmowski | Mary Berg | Paweł Nowicki (reżyser) | Konstanty Dobrzyński | Andrzej Adamiak | Joanna Wiszniewska-Domańska | Wiesław Majchrzak | Stefan Śródka | Ewa Józefczyk | Ireneusz JakubowskiOceń: Ludwik Starski