Wiesław Majchrzak

---

Życiorys

W 1948 roku Wiesław Majchrzak ukończył Państwowe Liceum Artystyczne, które wówczas mieściło się przy ulicy Myśliwieckiej 8 w Warszawie. Siedem lat później, w 1955 roku, uzyskał dyplom z wyróżnieniem na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie jego nauczycielem był prof. Tadeusz Kulisiewicz. W czasie studiów nawiązał artystyczny duet ze swoją żoną, Bożeną Truchanowską.

Po zakończeniu edukacji, para związała się z odnawianiem fasad zabytkowych kamienic. Ich prace, głównie sgraffito, zdobiły zarówno warszawską Starówkę, jak i Stare Miasto w Lublinie, a szczególne uznanie zyskały w Domu Złotnika. Ich dzieła zostały docenione przez Mieczysława Kuzmę, konserwatora starówki w Warszawie i Lublinie, dzięki któremu małżeństwo otrzymało w Warszawie lokal, który mogło przekształcić w pracownię artystyczną.

Cytat: „W pracowni się zmienialiśmy miejscami, raz ja rysowałam na dole, a Wiesław na antresoli, potem odwrotnie. Wiesław długo pracował, spóźniał się z terminami, czasem kilka miesięcy, (…) w istocie byliśmy domowymi wyrobnikami, którzy pod pachą przynosili swoje prace do wydawnictwa. (…) honoraria były dobre, biedy nie cierpieliśmy, a na dodatek czuliśmy się doceniani. Kochaliśmy to co robiliśmy.”

W latach 60. i 70. z ich współpracy powstało wiele nagradzanych prac, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Majchrzak zdobywał również liczne nagrody indywidualne w różnych konkursach. Był autorem szaty graficznej książek oraz twórcą serii kart pocztowych. Ilustrował także publikacje dla dzieci, w tym magazyn „Płomyczek”. Jeden z jego projektów, książka „Walc panny Ludwiki” H. Januszewskiej, w 1982 roku została wpisana na Listę Honorową IBBY (International Board on Books for Young People) w kategorii ilustrator.

W swoim dorobku artystycznym Majchrzak został odznaczony m.in. Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Warto dodać, że małżeństwo artystów nie miało potomstwa, a sam Wiesław długo ukrywał swoją biseksualność. Związek z Bożeną Truchanowską zakończył się po wielu latach, kiedy artysta postanowił zamieszkać z partnerem.

Twórczość

W kontekście twórczości ilustratorskiej Wiesława Majchrzaka, artysta definiuje ją jako suma niczym nie skrępowanej wyobraźni plastycznej, będącą efektem swobodnych poszukiwań zarówno formalnych, jak i artystycznych.

suma niczym nie skrępowanej wyobraźni plastycznej – wynik swobodnych poszukiwań formalnych i artystycznych.

Choć jego prace powstawały często w duecie z żoną, obydwoje potrafili zachować unikalny styl. Majchrzak w swojej twórczości często posługiwał się formami graficznymi oraz ornamentami. Zdobywał doświadczenie poprzez eksperymenty z kompozycjami stworzonymi z delikatnych kropek czarnego tuszu, które rysował piórkiem, czerpiąc inspiracje z bogatej historii sztuki.

Jego proces artystyczny często wypełniały badania charakterystyczne dla danej epoki, co określał terminem „rygor”. Zgodnie z jego słowami:

Przez pojęcie „rygor” rozumiem po prostu dodatkowe warunki, które artysta musi spełnić. Tymi warunkami są: 1. jak najwyższa wartość artystyczna; 2. wnikliwe poznanie tekstu; 3. przerzucenie pomostu między wyobraźnią literata a czytelnika – inaczej przełożenie wizji literackiej na język plastyczny.

Wspólnie z żoną zadebiutowali w 1956 roku, tworząc ilustracje do Baśni Grimmów, opublikowanych przez Naszą Księgarnię. Prace te charakteryzowały się nowoczesnymi kompozycjami oraz wyrazistymi elementami graficznymi, zwłaszcza w zdobieniach ubiorów i zasłon. Ich styl był inspirowany XIX-wieczną grafiką oraz niemieckim malarstwem, co uwidaczniało się w stosowanej technice i subtelności konturu. Te wyjątkowe ilustracje zdobyły srebrny medal podczas IV Targów w Lipsku, na Internationale Buchkunst-Ausstellung.

Na przykład, czarno-białe ilustracje Majchrzaka w Portrcie Bacha z 1960 roku ujawniają jego unikatowe podejście – rysunki wydają się niemalże roztapiać w tle, co dodaje im nieczytelności, a tym samym tworzy dystans pomiędzy bajkową narracją a odbiorcą.

Jednak znacznie większą sławę przyczyniły artyście ilustracje kolorowe, które przyciągały uwagę drobiazgowymi detalami, infuzującymi baśniowy klimat. Inspiracje twórczością witraży i średniowiecznymi oraz renesansowymi haftami były wręcz namacalne, zwłaszcza w dziełach takich jak Baśnie włoskie Calvino z 1968 roku.

Jednakże w kontraście do żywych barw wykorzystywanych w baśniach, do ilustracji poetyckich, takich jak Muzyka Pana Chopina Wandy Chotomskiej z 1978 roku, artysta nadawał znacznie subtelniejsze i stonowane kolory.

Osiągnięcia

Nagrody zdobyte wraz z Bożeną Truchanowską

W ciągu swojej kariery artystycznej, Wiesław Majchrzak, wspólnie z Bożeną Truchanowską, przyniósł wiele uznania poprzez różnorodne nagrody. W 1959 roku na międzynarodowej wystawie w Lipsku, znanej jako IBA (Internationale Buchkunst – Ausstellung), zdobyli Srebrny Medal za ilustracje do Baśni braci Grimm, wydanej przez Naszą Księgarnię.

Rok później, w 1962, w trakcie obchodów XV-lecia PRL, otrzymali wyróżnienie, a także dostali nagrodę PTWK za ilustracje do książki Mówiący dąb autorstwa George’a Sand, wydanej również przez Naszą Księgarnię.

W 1963 roku, zyskali wyróżnienie na IBA za kolejną książkę Mówiący dąb, tym razem przyznane przez to samo wydawnictwo. Również w tym samym roku dostąpili zaszczytu otrzymania nagrody PTWK za ilustracje do dzieła Zamek Siedmiu Dębów autorstwa J.A. Zaremby.

Rok 1964 przyniósł kolejne wyróżnienie na IBA za Zamek Siedmiu Dębów, a w 1965 roku zdobyli obydwa wyróżnienia, zarówno od PTWK, jak i na wystawie w Frankfurcie, za ich prace w książce Podróże z Abrakadabrą. Ponadto w tym samym roku na VIII Biennale Sztuki w São Paulo zdobyli złoty medal w kategorii zbiorowej dla wydawnictwa Nasza Księgarnia.

W 1975 roku Wiesław Majchrzak oraz Bożena Truchanowska zostali uhonorowani nagrodą Prezesa Rady Ministrów za swoje artystyczne osiągnięcia w dziedzinie ilustracji skierowanej do dzieci i młodzieży.

Nagrody indywidualne

Wielu artystów zostaje docenianych za ich osobiste osiągnięcia i w ślad za tym również Wiesław Majchrzak otrzymuje szereg nagród indywidualnych. W 1955 roku zdobył nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki Arsenał, a wcześniej, w 1954 roku, została mu przyznana nagroda za projekt oraz realizację sgraffito na elewacji domu w Lublinie, który znajduje się przy ulicy Złotej 4.

W 1964 roku otrzymał wyróżnienie PTWK za ilustracje do książki Złoty Strąd autorstwa F. Fenikowskiego, a w 1967 roku ponownie wyróżniono go na tym samym konkursie za ilustracje do dzieła Kuglarzy autorstwa J. Olliviera. Rok później, w 1968, zdobył nagrodę PTWK za ilustracje do książki Baśni włoskich autorstwa Italo Calvino, która była publikowana przez Naszą Księgarnię.

W 1969 Majchrzak został wyróżniony Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, a w 1971 roku uzyskał wyróżnienie na IBA w Lipsku za swoje ilustracje do wspomnianej już książki Baśni włoskich.

W 1973 roku odebrał Medal Komisji Edukacji Narodowej za swoje zasługi dla oświaty, a w 1982 roku trzecie wyróżnienie Międzynarodowej Fundacji im. Christiana Andersena na wystawie w Bolonii.

Wystawy

Artysta miał również możliwość zaprezentowania swoich prac na wielu znakomitych wystawach. W 1964 roku odbyła się jego indywidualna wystawa ilustracji książkowej w Wiedeń, co stanowiło ważny moment w jego karierze.

Później, w 1984 roku, Wiesław Majchrzak miał kolejną indywidualną wystawę, tym razem zorganizowaną w Kaliszu, w KMPiK.

---

Oceń: Wiesław Majchrzak

---